Αποκαλύψεις για το ρήγμα της Πάρνηθας που «γεννάει» σεισμούς

06:52 2/11/2019 - Πηγή: Τα Νεα

Ξεκινώντας από τη Μονή του Αγίου Κυπριανού στη Φυλή, δύσκολα φαντάζεται κάποιος ότι σε μόλις δέκα λεπτά θα βρεθεί στο σημείο από όπου ξεκίνησαν όλα στις 7 Σεπτεμβρίου του 1999: στο σημείο από όπου εκλύθηκε η φονική ενέργεια του πιο καταστροφικού σεισμού στην ιστορία της Ελλάδας, του σεισμού της Πάρνηθας. Το ρήγμα της Φυλής, όπως αποκαλούν οι επιστήμονες το «ένοχο» ρήγμα του '99, συστήθηκε χθες στους δημοσιογράφους μέσα από μια υπαίθρια αυτοψία υπό την επιστημονική καθοδήγηση του σεισμολόγου δρος Γεράσιμου

Παπαδόπουλου.

Το ρήγμα θα αποκαλυφθεί και στο κοινό για πρώτη φορά στην Ιστορία μέσα από δύο μοναδικές για τα ελληνικά δεδομένα «σεισμολογικές ξεναγήσεις» που θα λάβουν χώρα το Σάββατο και την Κυριακή στο πλαίσιο ενημερωτικών δράσεων της Natural Hazards Society. Περισσότεροι από 150 συμμετέχοντες θα ξεναγηθούν στο ρήγμα, θα δουν την έκφρασή του στην επιφάνεια της γης, θα περπατήσουν πλάι του, θα το αγγίξουν και θα μάθουν τα μυστικά του: πόσο χρόνο χρειάστηκε για να απλωθεί η καταστροφική του δράση στο Λεκανοπέδιο, ποιος ήταν ο μηχανισμός του και τι μας επιφυλάσσει στο μέλλον;

Η πρώτη εικόνα του ρήγματος είναι μια εντυπωσιακή βραχώδης επιφάνεια. Ενας τεράστιος τοίχος ύψους περίπου 15 μέτρων και μήκους σχεδόν 12 χιλιομέτρων από τα βορειοδυτικά της Φυλής μέχρι τις Αχαρνές, ένας τοίχος λείος σε ορισμένα σημεία του και με ρωγμές σε κάποια άλλα. Δημιουργήθηκε μέσα από δεκάδες σεισμούς κατά τη διάρκεια εκατομμυρίων χρόνων.

Ροββα

Οταν το ρήγμα της Φυλής παράγει σεισμό, αυτή η βραχώδης επιφάνεια - ή αλλιώς ο «καθρέφτης» του ρήγματος - παραμένει σταθερή, ενώ το έδαφος κατεβαίνει απότομα, με αποτέλεσμα να προκύπτει αυτός ο σχηματισμός. «Κατά τη διάρκεια του σεισμού του '99 το έδαφος κατέβηκε περίπου οκτώ εκατοστά, όπως και ολόκληρη η περιοχή μέχρι τον Σαρωνικό. Αυτή ήταν και η περιοχή που επλήγη κυρίως από τον σεισμό» είπε ο δρ Παπαδόπουλος. «Το ίδιο επαναλήφθηκε 20 χρόνια μετά, στις 19 Ιουλίου του 2019, αλλά σε μικρότερη κλίμακα, με τον σεισμό της Μαγούλας μεγέθους 5,3 ρίχτερ. Αυτή η βραχώδης επιφάνεια φτάνει σε βάθος περίπου 15 χιλιομέτρων μέσα στη γη, το γνωρίζουμε επειδή τα επίκεντρα των σεισμών του 1999 και του 2019 εντοπίστηκαν σε τέτοιο βάθος» συμπληρώνει.

Τυφλό ρήγμα

Οι επιστήμονες εικάζουν ότι ένα μικρό τμήμα του ρήγματος είναι τυφλό, δηλαδή βρίσκεται θαμμένο κάτω από τη γη, με το συνολικό του μήκος να εκτιμάται ότι δεν υπερβαίνει τα 15 χιλιόμετρα.

Οταν το ρήγμα έσπασε το 1999 προκαλώντας τον θάνατο 143 ανθρώπων, οικονομικό κόστος 3 δισ. δολαρίων και εκλύοντας ενέργεια κατά τι λιγότερη από την ενέργεια της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα, ήταν σχεδόν άγνωστο. Παρότι αναφερόταν σε παλαιότερους γεωλογικούς χάρτες, δεν ήταν λεπτομερώς χαρτογραφημένο, δεν είχε μελετηθεί καθόλου και οι επιστήμονες το θεωρούσαν μάλλον ανενεργό. Το γνωρίσαμε καλά μετά το 1999. Ο δρ Γεράσιμος Παπαδόπουλος διηγείται: «Το ξημέρωμα της επόμενης μέρας, 8 Σεπτεμβρίου 1999, ανέλαβα εκ μέρους του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου και τοποθέτησα φορητούς σεισμογράφους σε διάφορα σημεία της Αττικής, μεταξύ των οποίων η Μονή Κλειστών και η Μονή Αγίου Κυπριανού στη Φυλή, για την παρακολούθηση της μετασεισμικής ακολουθίας.

Παράλληλα πραγματοποιήθηκε υπαίθρια γεωλογική έρευνα όπου, μεταξύ των άλλων, παρατηρήσαμε περιορισμένα κατολισθητικά φαινόμενα και, κυρίως, εντοπίσαμε το συγκεκριμένο ρήγμα, το οποίο από την κατοπινή έρευνα συσχετίστηκε με τον σεισμό του 1999. Πρόσφατα συσχετίστηκε και με τον σεισμό της Μαγούλας που εκδηλώθηκε στις 19 Ιουλίου 2019».
Για τις έρευνες αυτές το 2002 ο δρ Παπαδόπουλος και οι σεισμολόγοι δρες Αθανάσιος Γκανάς και Σπύρος Παυλίδης έλαβαν το Ειδικό Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για την καλύτερη μελέτη του σεισμού του 1999.