Αρκάς: Μια… πολύ διαφορετική «καλημέρα»

12:43 19/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Με αφορμή τα ογδόντα χρόνια από τη Διάσκεψη της Γιάλτας και σε συνδυασμό με το σημερινό παγκόσμιο πολιτικό τοπίο, ο Αρκάς λέει «καλημέρα», κάνοντας ένα ταξίδι στον χρόνο και «πειράζει» λίγο την Ιστορία.

Ο γνωστός σκιτσογράφος Αρκάς, στη σημερινή του «καλημέρα», δείχνει τους πολιτικούς ηγέτες Φραγκλίνο Ρούσβελτ και Ιωσήφ Στάλιν να στέκονται δίπλα- δίπλα, ωστόσο από την εικόνα λείπει ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσώρτσιλ.

Με αυτόν τον τρόπο ο Αρκάς φτιάχνει μια εικόνα – «σπόντα» για τη σημερινή κατάσταση, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ

με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, φαίνεται να συγκλίνουν όλο και περισσότερο στη στάση τους σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Μάλιστα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε την Κυριακή ότι ίσως να συναντηθεί «πολύ σύντομα» με τον Ρώσο ομόλογό του για να συζητήσουν τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.

Αρκάς: Η καλημέρα και η Διάσκεψη της Γιάλτας

Τι σημαίνει όμως το σκίτσο που δημοσίευσε ο Αρκάς;

Το ημερολόγιο έγραφε 27 Γενάρη 1945, όταν ο Κόκκινος Στρατός του στρατάρχη Γκεόργκι Κονσταντίνοβιτς Ζούκοφ κατόρθωσε μεταξύ άλλων να απωθήσει τη Βέρμαχτ στο Στάλινγκραντ κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γεγονός που σήμανε την απαρχή της ήττας των Γερμανών και απελευθέρωσε το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς-Μπίρκεναου.

Τον επόμενο κιόλας μήνα, το διάστημα 4-11 Φεβρουαρίου 1945, οι τρεις ηγέτες – ο Αμερικανός πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ, ο Σοβιετικός πρωθυπουργός Ιωσήφ Στάλιν και ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ– συναντώνται στη Γιάλτα της Κριμαίας.

Στόχος, η διαρκής και παγκόσμια ειρήνη.

Στην ατζέντα, η μεταπολεμική παγκόσμια οργάνωση, η εποπτεία της Γερμανίας, η ίδρυση μιας ευρωπαϊκής επιτροπής που θα εγγυάτο την ασφάλεια στο μεταβατικό διάστημα, το θέμα της Πολωνίας, η Διασυμμαχική Επιτροπή Ελέγχου σε Ρουμανία, Βουλγαρία και Ουγγαρία, οι πολεμικές επιχειρήσεις στον Ειρηνικό και οι σχέσεις με Ιαπωνία και Κίνα.

Αρχή όλων, η ολοκληρωτική ήττα των χιτλερικών στρατευμάτων, η άνευ όρων παράδοση της ναζιστικής Γερμανίας και η μεταπολεμική διαίρεσή της.

Τι αποφασίστηκε στη Γιάλτα

Στη Γιάλτα, αποφασίστηκε η ίδρυση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών με την ιδρυτική σύνοδο του ΟΗΕ να λαμβάνει χώρα στις 25 Απριλίου 1945, πέντε μέρες αφού ο Ζούκοφ έχει βομβαρδίσει το Βερολίνο ανήμερα των γενευθλίων του Αδόφου Χίτλερ και πέντε μέρες πριν αυτός τελικά αυτοκτονήσει.

Ο Στάλιν θα συμφωνήσει στην είσοδο της ΕΣΣΔ στον πόλεμο κατά της Ιαπωνίας, με αντάλλαγμα τα νησιά Κουρίλες και τη Νότια Σαχαλίνη, που, το 1904, περιήλθαν στην κυριότητα της Ιαπωνίας.

Επιπλέον, αποδίδονται πίσω στην ΕΣΣΔ τα δικαιώματα ελέγχου των σιδηροδρομικών και ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών στη Μαντζουρία, την οποία επίσης είχε χάσει, ενώ η περιοχή παραμένει στην κυριότητα της Κίνας.

Στο φλέγον για τη Μόσχα πολωνικό ζήτημα ορίζεται ως ανατολικό σύνορο της Πολωνίας η γραμμή Κόρζον, με την ΕΣΣΔ να εξασφαλίζει «σημαντικά εδαφικά οφέλη» στο Βορρά και τη Δύση.

Οι τρεις μεγάλες Δυνάμεις χαιρετίζουν τη νέα κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας, που σχηματίστηκε την 1η Νοεμβρίου 1944.

Εγκρίνεται η διακήρυξη για την απελευθερωμένη Ευρώπη, με τις τρεις Δυνάμεις να αναλαμβάνουν την υποχρέωση να προσφέρουν βοήθεια στα κράτη, τα οποία βρίσκονται εξαρτημένα στον άξονα Χίτλερ – Μουσολίνι «για την επίλυση των πιεστικών οικονομικών και πολιτικών προβλημάτων τους», ιδιαίτερα «για τη δημιουργία προσωρινών κυβερνήσεων, που θα περιλαμβάνουν μια πλατιά εκπροσώπηση όλων των δημοκρατικών στοιχείων του πληθυσμού».

Η Γαλλία, η οποία «έπεσε» από την ναζιστική Γερμανία το 1940, θα συμμετείχε σε μι μελλοντική στρατιωτική διακυβέρνηση της Γερμανίας. Η Γαλλία λαμβάνει μια δική της ζώνη κατοχής, που προκύπτει από τα εδάφη τα οποία προβλέπονταν για τις ΗΠΑ και τη Μ. Βρετανία.

Αναφορικά με την πολεμική αποζημίωση που αναλογούσε στη Γερμανία, ο σοβιετικός ηγέτης Στάλιν όρισε το ποσό των 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, από τα οποία διεκδίκησε τα 10 για την ΕΣΣΔ.

Η αποζημίωση θα εξασφαλισθεί με τη διάλυση των εγκαταστάσεων, την απόδοση του παραγόμενου προϊόντος και την «εκμετάλλευση της γερμανικής εργατικής δύναμης». Οι Σύμμαχοι οφείλουν να συνεισφέρουν στην αποδόμηση του γερμανικού μιλιταρισμού και την εξολόθρευση του εθνικοσοσιαλισμού, αναλαμβάνοντας τον έλεγχο της Γερμανίας, της οποίας ο διαμελισμός πρόκειται να συζητηθεί στις λεπτομέρειές του.

Στη Διάσκεψη της Γιάλτας καταστρώθηκαν σχέδια για το μέλλον χωρών, ερήμην αυτών.

Κίνα, Πολωνία, Γαλλία, Ιαπωνία θα κληθούν να συμφωνήσουν επ’ αυτών που αποφασίστηκαν –έστω κατ’ αρχήν- γι’ αυτές στο θέρετρο της Κριμαίας. Επικυρώθηκαν γεγονότα και προϋπάρχουσες αποφάσεις.

Ουίνστον Τσώρτσιλ, Ρούσβελτ και Στάλιν στη Διάσκεψη της Γιάλτας όπου συναποφασίστηκε η κατανομή των μεταπολεμικών «σφαιρών επιρροής» (Συμφωνία των ποσοστών), Φεβρουάριος 1945.

«Η συμφωνία των ποσοστών»

Λέγεται πως στην πραγματικότητα ο Τσόρτσιλ με τον Στάλιν είχαν συμφωνήσει στο Κρεμλίνο, έναν χρόνο πριν, τον Οκτώβρη του 1944 επί των ποσοστών που θα αναλογούσαν στον καθένα.

Το 1944 ήταν χρονιά που ο σοβιετικός στρατός έσπασε οριστικά την πολιορκία του Λένινγκραντ και ο Ζούκοφ τέθηκε επικεφαλής της «Επιχείρησης Μπαγκρατιόν», της μεγαλύτερης ίσως επιχείρησης του πολέμου, που διέλυσε την γερμανική Ομάδα Στρατιών Κέντρου κι επέτρεψε στον Κόκκινο Στρατό να προελάσει ως την Πολωνία.

Μάλιστα, σύμφωνα με τον «θρύλο» ο Τσόρτσιλ τότε ήταν που – βλέποντας την πορεία των σοβιετικών στρατευμάτων προς βαλκανικές χώρες και θέλοντας να εξασφαλίσει τα συμφέροντα της Μεγάλης Βρετανίας μέσω του ελέγχου της Μεσογείου, πρότεινε στον Στάλιν «ας ρυθμίσουμε τις υποθέσεις μας στα Βαλκάνια. Έχουμε συμφέροντα εκεί», σύμφωνα με την μαρτυρία του ίδιου του Βρετανού ηγέτη που περιλαμβάνεται στα Εθνικά Αρχεία της Βρετανίας.

Μια συμφωνία που έκαναν πάνω σε μια… χαρτοπετσέτα. Οπότε και για πολλούς αναφέρεται και ως «συμφωνία της χαρτοπετσέτας».

Ο Τσόρτσιλ προτείνει λοιπόν πάνω στην χαρτοπετσέτα στον Στάλιν να έχει η ΕΣΣΔ το 90% της κυριαρχίας στη Ρουμανία, το 75% της Βουλγαρίας, το 50% της Γιουγκοσλαβίας και της Ουγγαρίας, η Μεγάλη Βρετανία το 90% στην Ελλάδα.

Ο Σοβιετικός ηγέτης το μελέτησε, διατύπωσε τη συμφωνία ή τη διαφωνία του επί της πρότασης Τσόρτσιλ και το επέστρεψε. Στην πρόταση του Βρετανού πρωθυπουργού να κάψουν το χαρτάκι, θεωρώντας ότι θα ήταν μάλλον κυνικό να μαθευτεί ότι οι τύχες εκατομμυρίων ανθρώπων ρυθμίστηκαν «με έναν τόσο πρόχειρο τρόπο», ο Στάλιν επέλεξε να του αντιπροτείνει να το κρατήσει.

Το πρόχειρο αυτό χαρτί, με τη λίστα κρατών και των επ’ αυτών ποσοστών επιρροής Δύσης – Σοβιετικής Ένωσης, αποτελεί το μοναδικό «τεκμήριο» μιας προκαταρκτικής επί της ουσίας συμφωνίας, ενός προσωρινού «υπομνήματος» όπως το θεωρούσε ο Τσόρτσιλ, με σκοπό τον καθορισμό των αντίστοιχων ζωνών επιρροής των Συμμάχων.

Η «χαρτοπετσέτα» στην οποία συμφωνήθηκαν τα ποσοστά μεταξύ του Τσόρτσιλ και του Στάλιν, 9 Οκτωβρίου 1944