Μπρόνουεν Μάντοξ: «Ενα βήμα προς τα πίσω για την τουρκική δημοκρατία»

07:21 31/3/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Η σύλληψη Ιμάμογλου είναι ένα πισωγύρισμα για την τουρκική δημοκρατία και προκαλεί σοκ και μεγάλη ανησυχία στις χώρες που θέλουν να συνεργαστούν με την Τουρκία, δηλώνει στη συνέντευξή της στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» η Μπρόνουεν Μάντοξ, διευθύντρια και διευθύνουσα σύμβουλος στο Βασιλικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων (Chatham House). Η βρετανίδα ειδικός, η οποία θα συμμετάσχει στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών (9-12 Απριλίου) μιλάει επίσης

για το ρήγμα ΗΠΑ – Ευρώπης, την Ουκρανία, τις συμμαχίες των προθύμων.

Ποιες οι επιπτώσεις για την τουρκική δημοκρατία και τις σχέσεις Τουρκίας – ΕΕ από τη σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου;

Είναι ένα βήμα προς τα πίσω για την τουρκική δημοκρατία, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Η σύλληψη και η προσπάθεια αποκλεισμού του κύριου προφανούς αντιπάλου του προέδρου δεν είναι υγιές βήμα για την τουρκική δημοκρατία. Θα πρέπει να δούμε τι θα συμβεί, αλλά σαφώς προκάλεσε τεράστιες διαμαρτυρίες στην Τουρκία. Ερχεται σε ένα σημείο που φαινόταν ότι ο Ερντογάν ήταν πιο μετριοπαθής στην τρέχουσα θητεία του. Σκέφτομαι ιδιαίτερα τον διορισμό του κ. Σιμτσέκ ως υπουργού Οικονομικών και την επιστροφή σε ένα είδος συναίνεσης για το πώς να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό, τα επιτόκια. Ηταν ένα σοκ και προκαλεί μεγάλη ανησυχία στις χώρες που θέλουν να συνεργαστούν στενά με την Τουρκία. Οι σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας είναι αναγκαστικά πολύ στενές. Δεν νομίζω ότι θα καταρρεύσουν λόγω αυτού. Οι διασυνδέσεις της ΕΕ με την Τουρκία είναι πολλές, όχι μόνο εμπορικές, περιλαμβάνουν τη μετανάστευση, και, φυσικά, η θέση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ τής δίνει ουσιαστικό ρόλο στην ασφάλεια της Ευρώπης, ακόμη κι αν το ΝΑΤΟ αμφισβητείται περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν.

Οσον αφορά τη συμμετοχή της Τουρκίας στην ασφάλεια της Ευρώπης, θα υπάρξουν επιπτώσεις από τη σύλληψη Ιμάμογλου;

Οχι αμέσως. Υπάρχει τόσο μεγάλη η αίσθηση του επείγοντος πίσω από την αναγνώριση ότι μια διευθέτηση θα ήταν ισχυρότερη εάν η Τουρκία συμμετέχει, τόσο λόγω της γεωγραφικής της θέσης όσο και της σημαντικής στρατιωτικής της δύναμης. Οι συζητήσεις για τα δύο ζητήματα θα συνεχιστούν χωριστά.

Μήπως η εκλογή Τραμπ διαμορφώνει κλίμα πιο ανεκτικό απέναντι στους αυταρχικούς ηγέτες;

Ναι, δεν σημαίνει ότι ακολουθούν αυτό που κάνει, αλλά ενθαρρύνονται από το ότι οι ΗΠΑ μπορεί να μην τους τσακίσουν εάν υπερβούν τα όρια του αποδεκτού στη διεθνή συμπεριφορά. Σκέφτομαι ιδιαίτερα τις προσεγγίσεις για την κυριαρχία, η αντίληψη της Ρωσίας για την οποία ήταν πάντα διαφορετική από τη δυτική. Ο Πούτιν λαμβάνει σημαντική ενθάρρυνση από την προφανή έλλειψη ενδιαφέροντος του Τραμπ για τις αρχές της κυριαρχίας. Αλλά και οι δημοκρατικοί ηγέτες εμπνέονται από τον Τραμπ. Το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες ευρωπαϊκές χώρες εξετάζουν πολύ σκληρά το κόστος των κυβερνητικών δαπανών και ενδέχεται να υπάρξουν περικοπές. Μπορεί επίσης να ακολουθήσουν μια πιο σκληρή γραμμή στη μετανάστευση.

Πιστεύετε ότι το ρήγμα ΗΠΑ – Ευρώπης θα παραμείνει ανεξάρτητα από τον Τραμπ;

Για την Ευρώπη είναι μια κλήση αφύπνισης. Πολλοί αμερικανοί πρόεδροι έλεγαν επί δεκαετίες ότι η Ευρώπη πρέπει να πληρώσει για την άμυνά της. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναγνώρισε στις αρχές του έτους ότι η Ευρώπη είχε επωφεληθεί από το φθηνό αέριο από τη Ρωσία, το φθηνό εργατικό δυναμικό από την Κίνα, τη φθηνή άμυνα από την Αμερική. Αυτό το μήνυμα σίγουρα θα σημαίνει χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο στην Ευρώπη, καθώς οι κυβερνήσεις πρέπει να ξοδέψουν περισσότερα σε τομείς που δεν συμβάλλουν έμμεσα και άμεσα στο βιοτικό επίπεδο. Το μήνυμα θα είναι δύσκολο για τους πολιτικούς. Δεν θα έλεγα ότι θα υπάρχει ρήγμα μεταξύ ΗΠΑ – ΕΕ, αλλά θα υπάρχει απόσταση μεταξύ τους. Οι ΗΠΑ θα εξακολουθούν να είναι ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους και από τα μεγαλύτερα σημεία πολιτιστικής ανταλλαγής, αλλά θα υπάρχει κόπωση για την Ευρώπη.

Πώς πρέπει να αντιμετωπίσει η Ευρώπη την περιφρόνηση που εκφράστηκε στις συνομιλίες των αμερικανών αξιωματούχων που διέρρευσαν;

Το ζήτημα ότι πρέπει να πληρώσει η Ευρώπη για την άμυνα υφίσταται εδώ και δεκαετίες και θα παραμείνει όποιος και να είναι πρόεδρος μετά τον Τραμπ. Η περιφρόνηση ή η απογοήτευση από την αμερικανική πλευρά είναι σκληρή αλλά δεν είναι καινούργια. Η Ευρώπη θα πρέπει αν πει στις ΗΠΑ ότι «βάζετε πολλά χρήματα, αλλά κάνουμε και εμείς πολλά και πρέπει να καταλάβετε πόσο διασυνδεδεμένοι είμαστε». Να υπενθυμίσει ότι η μόνη φορά που ενεργοποιήθηκε το άρθρο 5 ήταν για την Αμερική.

Oσον αφορά την Ουκρανία και την προσπάθεια για εκεχειρία θεωρείτε ότι ο Πούτιν προσπαθεί να κερδίσει χρόνο;

Ναι, ο Πούτιν προσπαθεί να κερδίσει χρόνο. Τον βοηθά να ανασυνταχθεί, να αποφύγει τις παραχωρήσεις, να διερευνήσει τι μπορεί να πάρει από τον Τραμπ. Νιώθει τυχερός με τον Τραμπ. Δεν νομίζω ότι οδεύουμε σε κάτι ολοκληρωμένο, υπάρχουν ακόμα μεγάλοι διαχωρισμοί. Θα υπάρξουν κομμάτια συμφωνιών. Μπορεί να υπάρξει μια ακατάστατη κατάπαυση του πυρός, που δεν είναι ιδανικό για την Ουκρανία. Η Ρωσία ενεργεί σαν να έχει δικαίωμα αρνησικυρίας στα στρατεύματα της Ευρώπης ή του ΝΑΤΟ. Η Ευρώπη κάνει σωστά αγνοώντας το προς το παρόν και λέγοντας ότι χρειαζόμαστε την Ουκρανία να ευδοκιμήσει και να είναι ασφαλής, αν θέλουμε να ευδοκιμήσουμε και να είμαστε ασφαλείς. Αλλά δεν ξέρω αν θα υποχωρήσει ο Πούτιν ή αν θα τον αναγκάσουν οι ΗΠΑ. Υπάρχει υψηλός κίνδυνος, εάν υπάρξει συμφωνία, να διαλυθεί.

Μπορεί να παράσχει η Ευρώπη εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία χωρίς τις ΗΠΑ ή χωρίς την ομπρέλα του ΝΑΤΟ;

Είναι δύσκολο. Πρώτον, λόγω έλλειψης όλης της γκάμας εξοπλισμού που απαιτείται και, δεύτερον, λόγω της εξάρτησης ορισμένου ευρωπαϊκού εξοπλισμού από την άδεια των ΗΠΑ. Το ζήτημα αυτό συνδέεται, όμως, και με το ερώτημα, μπορεί η Ευρώπη να αποφασίσει συλλογικά; Εδώ μάλλον βρισκόμαστε στην περιοχή των συμμαχιών των πρόθυμων. Η Βρετανία, η Γαλλία, ίσως η Γερμανία, ίσως η Πολωνία ή μερικές άλλες χώρες είτε βρίσκονται στην ΕΕ είτε όχι, όπως ο Καναδάς, χώρες που είναι έτοιμες να δώσουν κάποιου είδους εγγυήσεις ασφαλείας και να δουν τι θα καταφέρουν. Είναι πιθανώς πιο εύκολο να προχωρήσουμε χωρίς την ομπρέλα του ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ δημιούργησαν αμφιβολίες για το εάν οι χώρες του ΝΑΤΟ θα υπερασπιστούν η μία την άλλη και εάν οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να συμβάλλουν σε αυτό. Μερικοί από τους ανθρώπους του Τραμπ τις προηγούμενες ημέρες είπαν ναι, αλλά υπάρχουν πολλά που είπε ο πρόεδρος που είναι διαφορετικά.