Είναι τελικά τόσο κακό το κουτσομπολιό;

18:51 24/1/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Τι είναι το κουτσομπολιό;

Ας ξεκινήσουμε με την ελληνική λέξη.

Σύμφωνα με άλλες λαϊκές ερμηνείες, βγαίνει από το ‘κουτσός’ και ‘μπολέυω’ και σχετίζεται με το γεγονός ότι η πληροφορία μεταδιδόταν σε κάθε τόπο και γωνία, ακόμα και στην κουτσή κατάκοπη του χωριού.

Αυτή βέβαια η ετυμολογία δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη.

Ο αναμάρτητος…

Εν τέλει, όσο και αν το κρίνουμε, στην πραγματικότητα όλοι κουτσομπολεύουμε.

Πριν από μερικά χρόνια, ερευνητές τοποθέτησαν συσκευές καταγραφής σε μερικές εκατοντάδες Αμερικανούς και έλαβαν δείγματα από τις συνομιλίες τους για

αρκετές ημέρες.

Διαπίστωσαν ότι οι εθελοντές αυτοί ξόδευαν, κατά μέσο όρο, 52 λεπτά την ημέρα σε συζητήσεις για άτομα που δεν ήταν εκεί.

Με άλλα λόγια, κουτσομπολεύοντας.

Η ψυχολόγος Audrey Tang εξηγεί ότι αυτό οφείλεται στις ορμόνες που απελευθερώνονται στον εγκέφαλό μας όταν κουτσομπολεύουμε.

«Το κουτσομπολιό είναι μια δραστηριότητα δεσμού, η οποία απελευθερώνει ωκυτοκίνη και ντοπαμίνη, η οποία είναι η ορμόνη ανταμοιβής, επειδή, πρώτον, μπορεί να αισθάνεστε προνομιούχοι που σας είπαν αυτή την πληροφορία και, δεύτερον, το να την μάθετε μπορεί να σας δώσει δύναμη έναντι κάποιου άλλου», εξηγεί.

Μία γυναικεία υπόθεση;

Αλλά ας είμαστε ειλικρινείς, όταν ακούμε τη λέξη «κουτσομπολιό», οι περισσότεροι φανταζόμαστε μια ομάδα γυναικών που κάθονται κοντά η μία στην άλλη, ψιθυρίζοντας φήμες που έχουν ακούσει ή έχουν επινοήσει.

Εδώ και αιώνες, η πράξη του κουτσομπολιού έχει συνδεθεί κυρίως με τις γυναίκες.

Στο λεξικό του Cambridge, η λέξη κουτσομπολιό ορίζεται ως «συζητήσεις ή αναφορές για την ιδιωτική ζωή άλλων ανθρώπων που μπορεί να είναι κακόβουλες, αποδοκιμαστικές ή αναληθείς».

Υπάρχει λοιπόν ένας προφανής αρνητικός και κακόβουλος τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται η πράξη, και είναι αναμφισβήτητα στιγματισμένη.

Gossip girl

Ωστόσο, προτού οι άνθρωποι μετατρέψουν την έννοιά της σε κάτι αρνητικό, η αγγλική λέξη gossip, η οποία προέρχεται από την λέξη «godsibb» (god+sibb), χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει τους νονούς, ανθρώπους που ήταν γενικά πολύ στενοί φίλοι με τους γονείς του παιδιού.

Η τελευταία σημασία έδωσε την έννοια του οικείου γνωστού, φίλου.

Στη συνέχεια, η λέξη έγινε όρος για τις γυναίκες-φίλες, ίσως όπως χρησιμοποιούμε στα ελληνικά την λέξη «κουμπάρες».

Από φίλοι σε κοινότητα

Αργότερα, αναφερόταν συνήθως σε μια άτυπη τοπική κοινωνική ομάδα.

Με την πάροδο των χρόνων, η έννοια του κουτσομπολιού άλλαξε σταδιακά λόγω του τρόπου με τον οποίο το αντιμετώπιζε η κοινωνία.

Πολλοί πλέον το θεωρούν ασήμαντο και πνευματικά μη παραγωγικό ή ως έναν ανάλαφρο τρόπο διάδοσης πληροφοριών.

Στην πραγματικότητα όμως το κουτσομπολιό προήλθε από την ανάγκη για κοινωνική σύνδεση.

Από το δέσιμο στο κακόβουλο στόμα

Αρχικά, το κουτσομπολιό θεωρούνταν κάτι που έπρεπε να κάνουν οι άνθρωποι.

Ήταν ένας τρόπος για να δεθεί ο ένας με τον άλλον και να δείξει τη στοργή του.

Διαπιστώθηκε επίσης ότι ήταν θεραπευτικό για τις γυναίκες που έπρεπε να μείνουν στο σπίτι όλη μέρα.

Ήταν ένας τρόπος επικοινωνίας.

Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το κουτσομπολιό βοήθησε τους προγόνους μας να επιβιώσουν.

Ο εξελικτικός ψυχολόγος Robin Dunbar πρωτοστάτησε σε αυτή την ιδέα, συγκρίνοντας το κουτσομπολιό με την περιποίηση που κάνουν τα πρωτεύοντα θηλαστικά.

Αντί να μαζεύουμε ψύλλους ο ένας από τον άλλον, εξήγησε η Landen στο βιβλίο της Grooming, Gossip and the Evolution of Language, αποφασίσαμε να μιλήσουμε.

Το κουτσομπολιό έδωσε στους ανθρώπους την ικανότητα να διαδίδουν πολύτιμες πληροφορίες σε πολύ μεγάλα κοινωνικά δίκτυα.

«Αν δεν ήμασταν σε θέση να συμμετέχουμε σε συζητήσεις για αυτά τα κοινωνικά και προσωπικά θέματα, δεν θα μπορούσαμε να διατηρήσουμε τα είδη των κοινωνιών που διατηρούμε», εξήγησε σε μια δημοσίευση στο Review of General Psychology.

Από την «γυναικοπαρέα» στο κυνήγι μαγισσών

Την εποχή των στενών κοινοτήτων γυναικών που εκτελούσαν συλλογικά καθήκοντα, η βαθιά κατανόηση και η λεπτομερής γνώση των κοινωνιών τους τις καθιστούσε αρκετά ισχυρές.

Φυσικά, αυτό έκανε τους άνδρες να νιώθουν απειλή, γι’ αυτό και άρχισαν να διαδίδουν προπαγάνδα που παρουσίαζε τις γυναίκες που συναντιόντουσαν και μιλούσαν μεταξύ τος ως ταραξίες.

Σύντομα, προέκυψε το στερεότυπο ότι οι γυναικείες φιλίες είναι αιρέσεις μαγισσών, καθώς η κοινωνία πίστευε ότι θα άρχιζαν να αθετούν κανόνες αν είχαν την ευκαιρία να κουβεντιάσουν εις βάθος.

Οι γυναίκες σε ομάδες έγιναν πηγή αγωνίας, και πιο συχνά αποκαλούνταν μάγισσες.

Δημιουργήθηκαν νόμοι κατά των γυναικών που κουτσομπόλευαν ή έκαναν συναντήσεις ιδιωτικά ή δημόσια.

Η Εκκλησία παρενέβη επίσης, επιβάλλοντας την υπακοή με μία ‘υπέροχη’ συσκευή:

Αυτή η συσκευή, που ονομαζόταν  «χαλινάρι του κουτσομπόλη» ή «χαλινάρι της μάγισσας», χρησιμοποιούνταν κατά κύριο λόγο σε γυναίκες και τις έκανε να μην μπορούν να μιλήσουν καθόλου.

Το χαλινάρι της κουτσομπόλας

Προκαλούσε ακραίο πόνο για να εκφοβίσει τον χρήστη ώστε να υποταχθεί.

Οι άνδρες δεν κουτσομπολεύουν;

Οι άνδρες επίσης κουτσομπόλευαν, μόνο που αυτό γινόταν κυρίως κατ’ ιδίαν, ειδικά όταν επρόκειτο για πολιτικούς και ευγενείς που έστελναν τους κατασκόπους τους να διεισδύσουν στα σπίτια των εχθρών τους για να μάθουν για τις υποθέσεις τους.

Και κουτσομπολεύουν ακόμα, παρεμπιπτόντως.

Σύμφωνα με μία έρευνα των Robbins& Karan που δημοσιεύθηκε το 2019 στο περιοδικό Social Psychological and Personality Science, οι άνδρες και οι γυναίκες κουτσομπολεύουν πάνω κάτω σε ίδιο βαθμό.

Η δύναμη του κουτσομπολιού

Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι η τιμωρία των γυναικών που κουτσομπολεύουν με το πρόσχημα της ανηθικότητας ήταν απλώς μια προσπάθεια καταστολής των φωνών των αδικημένων.

Τελικά, το κουτσομπολιό είναι ένας τρόπος για τους ανίσχυρους να θέσουν τους ισχυρούς προ των ευθυνών τους.

Η μάθηση και η διάδοση πληροφοριών είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την κοινωνική αντίδραση και είναι σαφώς κάτι που μας απασχολεί ακόμα και σήμερα.

Στο σημερινό πολιτικό κλίμα, όταν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι η φωνή τους δεν ακούγεται και οι ιστορίες τους δεν λέγονται, το να μιλάμε για τον εαυτό μας και τους άλλους ανθρώπους μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε πιο δυνατοί.

Διαφορετικοί πολιτισμοί έχουν αναγνωρίσει τη σημασία του κουτσομπολιού, όπως επισημαίνει η Federici στο βιβλίο της Witches, Witch-Hunting, and Women:

«Σε πολλά μέρη του κόσμου, οι γυναίκες έχουν ιστορικά θεωρηθεί ως οι «υφάντρες της μνήμης» – εκείνες που διατηρούν ζωντανές τις φωνές του παρελθόντος και τις ιστορίες των κοινοτήτων, που τις μεταδίδουν στις μελλοντικές γενιές και, με τον τρόπο αυτό, δημιουργούν μια συλλογική ταυτότητα και μια βαθιά αίσθηση συνοχής».