Ελλάδα - Τουρκία : 3+1 σενάρια μετά τη «μάχη» της Αγκυρας

05:33 20/4/2021 - Πηγή: Τα Νεα

Η επόμενη μέρα της επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια στην Αγκυρα, με ανάλυση κάθε δυνατού σεναρίου και των συνεπειών του, είναι πλέον στους στόχους της ελληνικής διπλωματίας, αλλά και του Μεγάρου Μαξίμου. Οπως σχολίαζαν διπλωματικές πηγές ο Δένδιας στην Αγκυρα δεν είπε τίποτα περισσότερο από τις δημόσια εκπεφρασμένες και πάγιες θέσεις της Αθήνας, τονίζοντας ότι τίποτα λιγότερο

δεν θα μπορούσε να έχει ειπωθεί μετά από ένα χρόνο έντασης και συνεχιζόμενης εμπρηστικής ρητορικής από την πλευρά της Τουρκίας. Ωστόσο για την Αθήνα όποιο σενάριο και αν επικρατήσει δεν σημαίνει ότι αποχωρεί από το τραπέζι του διαλόγου κάτι που δηλώνεται με ιδιαίτερη έμφαση, ούτε ότι παύει να προωθεί ζητήματα «θετικής ατζέντας» με την Τουρκία, που εστιάζουν κυρίως σε θέματα υποδομών και οικονομίας. Το ερώτημα είναι πλέον τι θα επιδιώξει η Αγκυρα. Υπενθυμίζεται ότι ο τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μετά τη συνάντηση του ίδιου και του Τσαβούσογλου με τον Δένδια, υποστήριξε μεν ότι ο Τσαβούσογλου τον έβαλε στη θέση του, ωστόσο επέλεξε να αναλωθεί στο θέμα του μουφτή της Θράκης, χωρίς να ανοίγει τα χαρτιά του.

Το επόμενο crash test θα είναι στη Γενεύη, στις 27-29 Απριλίου κατά την άτυπη πενταμερή για το Κυπριακό, όπου ο Δένδιας θα συναντήσει ξανά τον τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δύο εβδομάδες μετά. Με τις δύο πλευρές να έχουν θέσει ήδη τις κόκκινες γραμμές τους και την Αγκυρα να δείχνει ανυποχώρητη σε λύση δύο κυρίαρχων κρατών, οι συνομιλίες αναμένονται δύσκολες, ενώ την Τετάρτη αναμένεται στην Αθήνα ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, για συνομιλίες με τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη και τον απαραίτητο συντονισμό.

Οι συζητήσεις προχωρούν

Η δημόσια σύγκρουση Δένδια - Τσαβούσογλου στην Αγκυρα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως παράγοντας εκτόνωσης της έντασης μεταξύ των δύο πλευρών και καταλύτης εξελίξεων για την επόμενη μέρα. Σε αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει και η δύσκολη οικονομική κατάσταση της Τουρκίας, που την κάνει να θέλει τα κονδύλια της ΕΕ, άρα ένας νέος εκτροχιασμός της κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο θα υπονόμευε τις διεκδικήσεις της, αλλά και οι επικρίσεις που δέχεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και της δημιουργούν προβλήματα. Η συνεργασία, ωστόσο, όπως και το ταγκό είναι κάτι που προϋποθέτει την αντίστοιχη βούληση τόσο από την Αθήνα όσο και από την Αγκυρα. Σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αφετηρία εκκίνησης και μέτρα «χαμηλής διπλωματίας» με ενεργοποίηση και των σχετικών ομάδων εργασίας που έχουν πάψει να συζητούν και αρχικά βρήκε θετική ανταπόκριση και από την Αγκυρα. Με βάση αυτό το σενάριο κανονικά θα πρέπει να συνεχιστούν και οι διερευνητικές επαφές, που η Αθήνα έχει δηλώσει ξεκάθαρα ότι δεν θέλει τη διακοπή τους. Η πρωτοβουλία για την πρόσκληση του 63ου γύρου ανήκει στην Τουρκία και οι πρώτες πληροφορίες έκαναν λόγο για υλοποίησή του μέσα στον Μάιο. Εάν τελικά η πρόσκληση έρθει θα είναι μία ένδειξη. Ισχυρότερο μήνυμα συνέχισης του διαλόγου και ενδεχόμενη επίσκεψη Τσαβούσογλου στην Αθήνα, που θα μπορούσε να προετοιμάσει μία συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν, που ωστόσο μοιάζει να έχει απομακρυνθεί.

Επιστροφή στη σύγκρουση

Ανώτατες διπλωματικές πηγές σχολίαζαν ότι πλέον από την Αγκυρα η Αθήνα περιμένει «τα πάντα και τίποτα». Στο τα «πάντα» εννοούσαν το κακό σενάριο και την ολική επαναφορά των ακραίων προκλήσεων και παραβάσεων σε συνέχεια των γεγονότων του 2020. Μία νέα κρίση στο Μεταναστευτικό με αύξηση της πίεσης στα νησιά ενόψει και καλοκαιριού είναι στις πιθανότητες που εξετάζονται. Σχετική ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που αναπαράχθηκε από τα τουρκικά ΜΜΕ, του τούρκου υπουργού Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού στην οποία υποστηρίζει με αιχμή τα όσα λαμβάνουν χώρα στο Αιγαίο ότι «οι δυνάμεις ασφαλείας της Ελλάδας επιχειρούν να ρίξουν βενζίνη και να κάψουν ανθρώπους.

Αυτή είναι σφαγή υπό την επίβλεψη της Ευρώπης. Οσο η Ευρώπη συνεχίζει να κακομαθαίνει την Ελλάδα και συνεχίζει να σιωπά, θα γραφτεί στην ιστορία ως ο ηθικός αυτουργός αυτού του κακού», είναι σε αυτή τη «γραμμή». Παράλληλα δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει μία νέα «έκρηξη» της έντασης στο Αιγαίο με την επανεμφάνιση τουρκικών ερευνητικών, σεισμογραφικών ή και γεωτρύπανων. Και μία στοχοποίηση των περιοχών που συμπεριλαμβάνονται στο «τουρκολιβυκό μνημόνιο» χαρακτηρίζεται πιθανή. Ενα κακό σενάριο ωστόσο θα σήμαινε - σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα δεδομένα - αναστολή της θετικής ατζέντας της ΕΕ για την Τουρκία και εάν αυτό λάβει χώρα πριν από τον Ιούνιο, ενδεχομένως και αποφάσεις από τη Σύνοδο Κορυφής.

Κατάσταση ακινησίας

Δεδομένου του παράγοντα ΕΕ, ο οποίος συνέβαλε και στο να αποκτήσει η ελληνική πλευρά την «αυτοπεποίθηση» να δώσει εντολή στον ΥΠΕΞ να απαντήσει με αυτό τον τρόπο στον Τσαβούσογλου, μετά και το «sofagate», εξετάζεται και ένα ενδιάμεσο σενάριο της «ακινησίας». Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, η τουρκική πλευρά θα μπορούσε να μην αντιδράσει άμεσα, αλλά να περιμένει τον Ιούνιο και τις αποφάσεις της ΕΕ, βάζοντας μία άνω τελεία στα ελληνοτουρκικά. Η στάση αναμονής θα μπορούσε να συνοδεύεται από μία παύση των επαφών, ίσως όχι των διερευνητικών, ως προσπάθεια διατήρησης της έξωθεν καλής μαρτυρίας για την Τουρκία. Σε αυτό το σενάριο προκλήσεις όπως οι παραβιάσεις και οι υπερπτήσεις, ή η έκδοση navtex για ασκήσεις, σε συνδυασμό με εμπρηστική ρητορική, κυρίως από παράγοντες που θεσμικά δεν ανήκουν στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, θα μπορούσαν να συνεχιστούν.

Παρέμβαση από ΕΕ και ΗΠΑ

Παρά τις εντάσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο, τις επικρίσεις για ανθρώπινα δικαιώματα και την απόκτηση των S-400, η Τουρκία διατηρεί ισχυρούς συμμάχους τόσο στην ΕΕ όσο και στο ΝΑΤΟ, ενώ και οι ΗΠΑ έχουν ξεκαθαρίσει ότι ακόμα δεν έχουν αποφασίσει να κλείσουν την πόρτα στην Αγκυρα. Η επιχείρηση ενεργοποίησης των διαύλων στήριξης της Αγκυρας εντός ΕΕ, προκειμένου να παρουσιαστεί η Αθήνα ως ο παράγοντας που προκαλεί την ένταση δεν αποκλείεται, με στόχο την πάγια επιδίωξη της Αγκυρας, που είναι η αποσύνδεση των Βρυξελλών από τις εξελίξεις σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Αντίστοιχη προσπάθεια έχει αρχίσει και στο ΝΑΤΟ, με τον τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να συνομιλεί στο τηλέφωνο με τον Γενς Στόλτενμπεργκ την Παρασκευή υπογραμμίζοντας ότι η ηρεμία στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο παραμένει λόγω των τουρκικών προσπαθειών. Για την Αγκυρα δε η κατάσταση στην Ουκρανία καθώς και οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν μπορούν να αποτελέσουν επίσης μία γέφυρα προσέγγισης της Τουρκίας με τις ΗΠΑ, παράλληλα με μία δυτική στροφή της χώρας τους.

Τουρκική κόντρα και με τους Γάλλους για την παράνομη ΑΟΖ

Να αμφισβητήσει την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών Ελλάδας - Αιγύπτου επιχειρεί η Τουρκία, με αιχμή έρευνες γαλλικού ωκεανογραφικού για το οποίο εκδόθηκε σχετική navtex. Ειδικότερα, η τουρκική πλευρά απάντησε στη navtex που εκδόθηκε για έρευνες του γαλλικού ωκεανογραφικού σκάφους L' ATALANTE στο νοτιοανατολικό Κρητικό Πέλαγος και στη Μεσόγειο σε συγκεκριμένα σημεία για τις 15,16, 17 και 18 Απριλίου με αντι-navtex που χαρακτηρίζει την ελληνική «άκυρη καθώς εκδόθηκε από αναρμόδιο σταθμό». Σύμφωνα με την τουρκική πλευρά η εν λόγω περιοχή «εμπίπτει σε περιοχή της τουρκικής υφαλοκρηπίδας και σε περιοχή που η ευθύνη έκδοσης navtex ανήκει στον σταθμό της Αττάλειας».

Να σημειωθεί ότι η περιοχή των ερευνών του γαλλικού σκάφους, που συνεχίζει κανονικά τις εργασίες του, είναι εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Αφορά σημείο που έχει οριοθετηθεί με τη συμφωνία Ελλάδας - Αιγύπτου καθώς και δύο ακόμα σημεία ανατολικά της γραμμής οριοθέτησης. Μια περιοχή που η Αγκυρα αμφισβητεί με όχημα το τουρκολιβυκό μνημόνιο επιχειρώντας τετελεσμένα και χαρακτηρίζοντάς την ως «τουρκική υφαλοκρηπίδα».