Ελλάδα – Τουρκία: Πώς από την πολεμική ρητορική φτάσαμε να συζητάμε μορατόριουμ στο Αιγαίο

09:31 8/4/2023 - Πηγή: Τα Νεα

Στροφή 180 μοιρών δείχνει να κάνει η Τουρκία μετά τους φονικούς σεισμούς που στοίχισαν τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και να τείνει χείρα φιλίας στην Αθήνα.

Με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις να περνάνε σε ελάχιστα 24ωρα από τις απειλές και την πολεμική ρητορική που είχε κάνει σημαία το «θα έρθουμε ένα βράδυ» σε δηλώσεις φιλίας και εκκλήσεις για διάλογο.

Ενδεικτικές οι δηλώσεις τόσο του τούρκου υπουργού Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ, όσο και του

υπουργού Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού όταν υποδέχτηκαν στο πεδίο των σεισμόπληκτων περιοχών τον υπουργό Εθνικής Άμυνας, Νίκο Παναγιωτόπουλο και τον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότη Μηταράκη.

Ύμνοι στην Ελλάδα

Ακάρ και Σοϊλού δεν δίστασαν να υμνήσουν -κυριολεκτικά- την αλληλεγγύη και τη βοήθεια της Ελλάδας, ενώ στο παρελθόν ήταν οι πιο σκληροί στις επικρίσεις τους απέναντι στην Αθήνα.

Την ίδια στιγμή την Παρασκευή το ημερολόγιο καταγραφής παραβιάσεων και υπερπτήσεων έγραψε για ακόμα μία φορά «μηδέν». Κάτι που έχει επισημάνει ως θετικό βήμα και ο ΥΠΕΞ, Νίκος Δένδιας σε συνεντεύξεις του.

Ακόμα και αν η Τουρκία έχει υποχρεωθεί, όπως υπογραμμίζουν κάποιες στρατιωτικές πηγές, σε αυτή την ηρεμία, καθώς οι δυνάμεις της έχουν απορροφηθεί στη διαχείριση των συνεπειών των σεισμών.

Η αλληλεγγύη οδήγησε σε διάλογο

Το τουρκικό πρακτορείο Ανατολού σε ρεπορτάζ του με τίτλο: «Η αλληλεγγύη σε «δύσκολες στιγμές» οδήγησε την Τουρκία και την Ελλάδα σε διαδικασία διαλόγου» σημειώνει ότι μετά τους σεισμούς «αν και υπάρχουν πολλά αλληλένδετα προβλήματα μεταξύ των δύο χωρών, ιδιαίτερα στο Αιγαίο, που άπτονται άμεσα των θεμελιωδών δικαιωμάτων και συμφερόντων της Τουρκίας, οι διμερείς σχέσεις, που ήταν τεταμένες ειδικά από το 2020, έχουν πρόσφατα αποκτήσει νέο πρόσωπο με μηνύματα αμοιβαίας φιλίας και αλληλεγγύης».

Η τουρκική υποστήριξη στην ελληνική υποψηφιότητα για το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς και η ελληνική στην τουρκική υποψηφιότητα για τη γγ του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) που ίσως ήταν πιο δύσκολο και λόγω Κυπριακού, επίσης υπογραμμίζονται.

Γίνεται αναφορά στη συνάντηση των ΥΦΥΠΕΞ των δύο χωρών, Φραγκογιάννη και Ακτσαπάρ, για τη «θετική ατζέντα», ενώ υπογραμμίζεται ιδιαίτερα τέλος η επίσκεψη του υπουργού Εθνικής Άμυνας, Νίκου Παναγιωτόπουλου στην Τουρκία – η πρώτη από το 2002 που είχε πάει για τελευταία φορά ως ΥΕΘΑ, ο Γιάννος Παπαντωνίου στην Κωνσταντινούπολη.

Παναγιωτόπουλος: Συζητάμε μορατόριουμ

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, μιλώντας στα «ΝΕΑ» μετά την επίσκεψη του στις σεισμόπληκτες περιοχές της Τουρκίας αναφερόμενος στη διμερή συζήτηση που είχε με τον Ακάρ τόνισε: «Συζητήσαμε για το τι μπορούμε να κάνουμε εκτός από τον συμβολισμό της επίσκεψης για τη βελτίωση του κλίματος. Θέματα που θα οριστικοποιήσουμε τις επόμενες μέρες σε τηλεφωνική επικοινωνία».

Στο τραπέζι μπήκε μεταξύ άλλων, όπως ανέφερε ο Παναγιωτόπουλος, «το ζήτημα της ανάγκης διατήρησης των χαμηλών τόνων, ο περιορισμός των ασκήσεων, κατόπιν συνεννοήσεως, με εξαίρεση κάποιες προγραμματισμένες διεθνείς, όπως π.χ. ο «Ηνίοχος», επέκταση της χρονικής διάρκειας του μορατόριουμ Γιλμάζ – Παπούλια πέρα από τις 15 Σεπτεμβρίου για έναν μήνα», κάτι στο οποίο ο Ακάρ δήλωσε θετικός, ενώ όσον αφορά τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης οι δύο υπουργοί Άμυνας συμφώνησαν η επανέναρξη της διαδικασίας να καθοριστεί μετά τις εκλογές.

Υπενθυμίζεται ότι σε μορατόριουμ ασκήσεων αναφερόταν και δημοσίευμα της «Καθημερινής» τις προηγούμενες μέρες, με τη συμφωνία – σύμφωνα με πληροφορίες του in – να έχει γίνει στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο.

Επιβεβαιώνει ο Ακάρ

Στην ίδια γραμμή με τον Παναγιωτόπουλο ήταν και οι δηλώσεις Ακάρ στην Χουριέτ, ο οποίος σημείωσε ότι το προσεχές διάστημα αναμένονται θετικές εξελίξεις όπως η παράταση του μορατόριουμ που προβλέπει αποφυγή ασκήσεων στο Αιγαίο μεταξύ 15- Ιουνίου και 15 Σεπτεμβρίου.

Παρά το καλό κλίμα και την καλή διάθεση, η εμπιστοσύνη όπως αποδεικνύεται είναι κάτι που χρειάζεται χρόνο. Πολλώ δε μάλλον όταν έχει προηγηθεί μία περίοδος ακραίας έντασης, με τις δύο χώρες να φτάνουν το 2020 σε οριακά σημεία, όπως έχει παραδεχτεί ο Δένδιας.

Αλλαγή κλίματος όχι αλλαγή θέσεων

Οι θέσεις της Τουρκίας επί της ουσίας δεν έχουν αλλάξει. Ούτε έχει υποχωρήσει από τις διεκδικήσεις της. Δεν θα μπορούσε άλλωστε. Όχι χωρίς διάλογο ανταλλάγματα, ένα σκληρό διπλωματικό παζάρι και τις δύο πλευρές Αθήνα και Άγκυρα να έχουν αποφασίσει ότι θα πάνε για συμβιβασμούς. Ίσως και οδυνηρούς, πολιτικά.

Σίγουρα δεν είμαστε σε αυτό το σημείο.

Αυτό που μπορεί ωστόσο να ειπωθεί με βεβαιότητα είναι πως η Τουρκία αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να υποστηρίξει ούτε καν στο εσωτερικό της τη ρητορική της έντασης και του μίσους απέναντι στην Ελλάδα.

Ενώ έχει ανάγκη τους χαμηλούς τόνους. Τόσο λόγω των σεισμών όσο και για τις εξοπλιστικές απαιτήσεις της, όπως τα F-16 από τις ΗΠΑ.

Η Ελλάδα δεν μπορεί να αρνηθεί το διάλογο

Για την Αθήνα το να τείνει η Τουρκία χείρα διαλόγου και η Ελλάδα να αρνείται είναι αδιανόητο λάθος, όπως έχουν επανειλημμένα τονίσει Μέγαρο Μαξίμου, ΥΠΕΞ και ΥΠΕΘΑ. Σημειώνοντας ταυτόχρονα ότι «δεν είμαστε αφελείς».

Ο καθένας κάνει τη δουλειά του

Ο Παναγιωτόπουλος στα «ΝΕΑ» τόνισε ότι «οι συχνότερες συναντήσεις ίσως βοηθήσουν την αλληλοκατανόηση». Υπογραμμίζει ωστόσο ότι «από ‘κεί και πέρα βέβαια ο καθένας κάνει τη δουλειά του κι εγώ του κατέστησα ιδιαίτερα σαφές ότι εργάζομαι για να ενισχυθεί η άμυνα της χώρας μου, όπως κι αυτός για τη δική του, και αυτή η προσπάθεια συνεχίζεται, δεν σταματάει».

Οπως αναφέρει, «όλες οι αποφάσεις που είναι να δρομολογηθούν δρομολογούνται, εξάλλου η ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος και άρα του γεωπολιτικού αποτυπώματος ενισχύει τη διεθνή θέση της Ελλάδας και αυτό έχει αντίκτυπο και στις διμερείς σχέσεις. Αρα δεν εγκαταλείπουμε την προσπάθεια».

Η ευκαιρία

«Μία φυσική καταστροφή τεράστια δημιούργησε ένα παράθυρο ευκαιρίας. Οφείλουμε να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία. Δεν καταλαβαίνω τι θα άλλαζε, αν δεν το κάναμε, προς το καλύτερο», όπως λέει ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, για να προσθέσει ότι «από ‘κεί και πέρα είμαστε συντηρητικοί στις προσδοκίες μας».

Για τον Παναγιωτόπουλο «δίνουμε στους εαυτούς μας την ευκαιρία να προσπαθήσουμε να συνεννοηθούμε. Οι διαφορές υπάρχουν, αλλά παράλληλα υπάρχουν και προκλήσεις ασφαλείας που μας επηρεάζουν άμεσα, όπως οι φυσικές καταστροφές. Και όπως είπα απευθυνόμενος και σε τούρκους στρατηγούς, δεν γνωρίζω καμία στρατιωτική δράση που να επέφερε πλήγμα 50.000 και πλέον χαμένων ζωών μέσα σε 63 δευτερόλεπτα. Αυτό συνέβη με τον σεισμό. Αρα σίγουρα θα πρέπει να μας απασχολεί από εδώ και πέρα».

Ο χρήσιμος δίαυλος Ακάρ – Παναγιωτόπουλου

Δεδομένου ότι ο Ακάρ αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην προσωπική σχέση του με τον Παναγιωτόπουλο, ο ΥΕΘΑ σχολίασε στα «ΝΕΑ» πως «όλο αυτό τον καιρό για διάφορους λόγους επικοινωνούσαμε, αν όχι ζωντανά, τουλάχιστον με πολλά μηνύματα», ακόμα και όταν οι άλλοι δίαυλοι επικοινωνίας είχαν διακοπεί.

Στην περίοδο της έντασης, όπως σημειώνει ο Παναγιωτόπουλος, στις περισσότερες διυπουργικές του ΝΑΤΟ οι δύο συναντιόντουσαν, προσθέτοντας ότι «ο Ακάρ πάντα επιζητούσε έστω και μια ολιγόλεπτη συνάντηση για να ανταλλάξουμε απόψεις με ευγένεια και μια αίσθηση, να το πω έτσι, οικειότητας.

Οι συναντήσεις αυτές δεν γίνονταν πάντα σε κλίμα γενικότερης ευφορίας, ήταν και στα δύσκολα. Ποτέ όμως δεν αρνήθηκε συνάντηση και ποτέ δεν μασήσαμε τα λόγια μας ακόμα και όταν είπαμε πράγματα σε εποχές έντασης».

Επιφυλακτικότητα

Στην ερώτηση αν είναι επιφυλακτικός ο Παναγιωτόπουλος απαντά «πάντα είμαι, αλλά η διαίσθησή μου είναι ότι όντως υπάρχει ένα περιθώριο ευκαιρίας να συζητήσουμε για τις υπαρκτές διαφορές. Εχουμε υποχρέωση να μην αφήνουμε αυτές τις ευκαιρίες να περνάνε ανεκμετάλλευτες. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ως διά μαγείας θα λυθούν όλα τα προβλήματα. Οφείλουμε όμως να το κάνουμε σε κάθε περίπτωση».

Το πώς θα καταλήξει η στροφή της Τουρκίας στις σχέσεις της με την Ελλάδα αναμένεται να φανεί μετά τις εκλογές. Και θα εξαρτηθεί από την ευρύτερη πολιτική που θα θελήσει να ακολουθήσει όποια κυβέρνηση προκύψει.

Με τους αναλυτές να υποστηρίζουν ότι ίσως ο σεισμός να έδωσε στον Ερντογάν την ευκαιρία, όσον αφορά τα ελληνοτουρκικά, να δραπετεύσει από το ιδιαίτερα τοξικό και επικίνδυνο κλίμα που είχε δημιουργηθεί.

Και σίγουρο ότι Ελλάδα και Τουρκία θα βαδίσουν στις εκλογές σε «ήρεμα νερά».