Ελληνες στην απόβαση της Νορμανδίας

21:59 10/6/2024 - Πηγή: Τα Νεα

Τα τελευταία χρόνια, οι «στρογγυλές» σημαντικές ιστορικές επέτειοι διαδέχονται η μια την άλλη: 200 χρόνια από την Επανάσταση του Εικοσιένα, 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, 50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και, φέτος, 50 χρόνια από τη Μεταπολίτευση. Αν όμως πάρουμε απόσταση από την ελληνοκεντρική σκόπευση και διευρύνουμε τη διόπτευσή μας, θα διακρίνουμε, στριμωγμένη ανάμεσα στις δικές μας, μια φετινή επέτειο παγκόσμιας σημασίας: τα 80 χρόνια από την απόβαση στη Νορμανδία, τη μεγαλύτερη αποβατική επιχείρηση όλων των εποχών (με το κωδικό όνομα «Overlord») η οποία, εξελισσόμενη

στο επόμενο διάστημα από τη Δύση, παράλληλα με τη θριαμβευτική σοβιετική προέλαση από την Ανατολή, οδήγησαν στη συντριβή της ναζιστικής Γερμανίας.

Η γερμανική ηγεσία ανέμενε μια πιθανή απόβαση στην κατεχόμενη Γαλλία, αλλά θεωρούσε ότι θα λάμβανε χώρα στο Καλαί (που απέχει μόλις 27 μίλια από το Ντόβερ) και ότι θα διεξαγόταν υπό ευνοϊκές καιρικές συνθήκες. Οι Σύμμαχοι καλλιεργούσαν αυτή την εντύπωση, τροφοδοτώντας την με μια σειρά παραπλανητικών κινήσεων και πληροφοριών, ενώ είχαν επιλέξει να πραγματοποιήσουν την απόβαση στη Νορμανδία (σε απόσταση πάνω από 100 μίλια από τη Βρετανία) και επιπλέον την επιχείρησαν, τελικώς, υπό συνθήκες κακοκαιρίας.

Πράγματι, ξεκινώντας από τις νότιες βρετανικές ακτές,  μια αρμάδα που περιλάμβανε 1.200 πολεμικά πλοία, τα οποία συνόδευαν 4.200 αποβατικά σκάφη και 870 εμπορικά, διέσχισε τη Μάγχη και, τα ξημερώματα της 6ης Ιουνίου 1944, αποβίβασε στα γαλλικά παράλια 160.000 στρατιώτες, εκπορθώντας τις οχυρώσεις του πολυδιαφημισμένου από τον Χίτλερ «τείχους του Ατλαντικού». Παρά τη σφοδρή αντίσταση που αντιμετώπισαν, οι Σύμμαχοι είχαν καταφέρει, ως το βράδυ εκείνης της ημέρας, να εδραιώσουν πέντε προγεφυρώματα (στις ακτές με τα κωδικά ονόματα Utah, Omaha, Gold, Juno και Sword), με σχετικά «μικρές» απώλειες (4.414 τεκμηριωμένοι νεκροί). Θα επακολουθούσαν αλλεπάλληλα αποβατικά κύματα και αιματηρές μάχες το επόμενο δίμηνο, ώσπου να καμφθεί η αντίσταση του εχθρού και να προελάσουν τα συμμαχικά στρατεύματα στο γαλλικό έδαφος, με κατεύθυνση την, περικυκλωμένη πλέον, Γερμανία.

Αν και η πλειονότητα των πολεμικών πλοίων που συμμετείχαν στην επιχείρηση ήταν βρετανικά (κυρίως) και αμερικανικά, συμμετείχαν επίσης πλοία και άλλων συμμαχικών χωρών, ανάμεσα στα οποία διακρίνουμε δύο πλοία του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού: τις κορβέτες «Κριεζής» (με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Δημήτρη Κιοσσέ) και «Τομπάζης» (με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Γιώργο Παναγιωτόπουλο). Αποστολή τους η προστασία των αποβατικών σκαφών που θα μετέφεραν την 50ή Βρετανική Μεραρχία μέχρι την ακτή «Gold» της Νορμανδίας, στα δυτικά των εκβολών του Σηκουάνα. Οι δύο ελληνικές κορβέτες απέπλευσαν από το Πόρτσμουθ συνοδεύοντας ένα στολίσκο αποβατικών, εν μέσω θαλασσοταραχής, εχθρικών ναρκοπεδίων και επιθέσεων από εχθρικά υποβρύχια και αεροσκάφη, μέχρι τις γαλλικές ακτές, όπου υποστήριξαν με πυρά την απόβαση των στρατευμάτων. Στο επόμενο διάστημα συνέχισαν τους πλόες και τις περιπολίες στο στενό της Μάγχης μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1944, συμβάλλοντας στην προστασία, την ενίσχυση και τον ανεφοδιασμό των συμμαχικών προγεφυρωμάτων. Κατά τη διάρκεια εκείνων των επιχειρήσεων, οι δύο ελληνικές κορβέτες επιτέθηκαν επανειλημμένα με βόμβες βυθού κατά γερμανικών υποβρυχίων και, σε μια περίπτωση, κατηύθυναν τα αντιαεροπορικά τους πυρά κατά των διαβόητων «ιπταμένων βομβών» (V-1) του Χίτλερ, στην περιοχή του Ντόβερ.

Στο πλήρωμα του «Τομπάζη» συμμετείχαν (μεταξύ άλλων) οι ανθυποπλοίαρχοι Παναγιώτης Παπαδιαμαντόπουλος, Νίκος Καλλιοντζής και Ρωμανός Νικολαΐδης, ο σημαιοφόρος Θεόδωρος Λυμπεράκης και ο έφεδρος σημαιοφόρος Μιχάλης Μαρής, ενώ στο πλήρωμα του «Κριεζή» συμμετείχαν οι ανθυποπλοίαρχοι Γρηγόρης Παυλάκης, Κλεάνθης Ζερβός και Γιώργος Βαζάκας, ο σημαιοφόρος Δημήτρης Ματάλας, ο έφεδρος σημαιοφόρος Σταύρος Νιάρχος, ο δίοπος Κωνσταντίνος Καρανικόλας και οι ναύτες Μιχάλης Παπανδρέου, Νίκος Μονοκρούσος, Ευστράτιος Καρπούζης και Γιώργος Παντελάρος.

Για τη συμμετοχή τους στις επιχειρήσεις της Νορμανδίας, οι αξιωματικοί του «Κριεζή» και του «Τομπάζη» παρασημοφορήθηκαν μεταπολεμικά, ενώ οι δύο κυβερνήτες τους έφθασαν διαδοχικά έως και την αρχηγία του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (στο διάστημα 1959-1963). Στις 14 Ιουλίου 2001, η γαλλική πρεσβεία στην Αθήνα επιβράβευσε με τιμητικό δίπλωμα δέκα επιζώντες έλληνες βετεράνους της απόβασης (μεταξύ των οποίων και τέσσερις ναύτες), ενώ στις 23 Οκτωβρίου 2017 το υπουργείο Εθνικής Αμυνας τίμησε σε ειδική τελετή τον τελευταίο επιζώντα, απόστρατο αντιναύαρχο Θεόδωρο Λυμπεράκη (+2021).

Ο Λεωνίδας Καλλιβρετάκης είναι ομότιμος διευθυντής Ερευνών του ΕΙΕ