«Ένα άγριο πρωινό»: 5+1 ταινίες και ντοκιμαντέρ για τη Χούντα και το Πολυτεχνείο

14:13 17/11/2023 - Πηγή: Τα Νεα

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν μαζική εκδήλωση λαϊκής αντίθεσης απέναντι στη στρατιωτική Χούντα, που έλαβε χώρα στην ελληνική επικράτεια μεταξύ 14 και 17 Νοεμβρίου του 1973. Η εξέγερση ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου με την κατάληψη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, από φοιτητές και σπουδαστές, ενώ κλιμακώθηκε σε αντιδικτατορική εξέγερση στην οποία ενσωματώθηκαν μετέπειτα πολίτες, εργάτες, και διαμαρτυρόμενοι αγρότες.

Η καταστολή της βάφτηκε με αίμα, το πρωί της 17ης Νοεμβρίου, με την είσοδο άρματος μάχης στον χώρο του Πολυτεχνείου και την επαναφορά σε ισχύ

του σχετικού στρατιωτικού νόμου που απαγόρευε τις συγκεντρώσεις και την κυκλοφορία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Στην ελληνική ιστορία η 17η Νοεμβρίου γράφτηκε με τα μελανότερα γράμματα. Ταινίες και ντοκιμαντέρ που αφορούν το ίδιο το γεγονός αλλά και την ανατροπή ολοκληρωτικών καθεστώτων προέκυψαν στη συνέχεια κρατώντας την ιστορία ζωντανή – όπως λένε και οι σινεκριτικοί η ανατροπή της δημοκρατίας ξέσπασε σε μια χρονική στιγμή όπου το ελληνικό σινεμά πραγματικά άνθιζε.

Νοέμβριος του 1973 / Photo: Flickr

Το «Ζ» (Ταινία του Κώστα Γαβρά – 1969)

Μια ταινία είναι ένας φόρος τιμής στον Γρηγόρη Λαμπράκη και στο δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης. Μετά από 53 χρόνια, το δημιούργημα του διεθνούς φήμης Έλληνα δημιουργού συνεχίζει να συγκινεί και να προωθεί τα μηνύματά του, πιο επίκαιρα και πιο ισχυρά από ποτέ. Καταγράφονται μνήμες μιας δύσκολης και ιδιαίτερης περιόδου της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας. Η ταινία γυρίστηκε με πολλές δυσκολίες στα επαναστατικά χρόνια στη Γαλλία και την Αλγερία και ήταν μια ζωντανή πράξη αντίστασης ενάντια στην κυβέρνηση.

Δείτε το τρέιλερ του «Ζ» «Το Χρονικό της Δικτατορίας 1967-1974» (Ντοκιμαντέρ του Παντελή Βούλγαρη – 1974)

Το 37λεπτο, ανέκδοτο για δεκαετίες, ντοκιμαντέρ του Παντελή Βούλγαρη «Το Χρονικό της Δικτατορίας 1967- 1974» περιέχει πολύτιμο αρχειακό υλικό από την κηδεία των Γεωργίου Παπανδρέου και Γιώργου Σεφέρη ως τις δίκες του Αλέκου Παναγούλη και άλλων αγωνιστών. Ο Παντελής Βούλγαρης άρχισε να καταγράφει ό,τι μπορούσε με μια κάμερα Super 8. Φυλακές του Μπογιατίου, κάποια στρατοδικεία… Αργότερα το υλικό έφθασε στο Παρίσι, όπου ο Κώστας Γαβράς το είδε μαζί με τον ντοκιμαντερίστα και άνθρωπο της διανόησης, Κρις Μαρκέρ, σπεύδοντας να βοηθήσουν τον Βούλγαρη, στέλνοντάς του μια μηχανή 16 mm και φιλμ. Έτσι συνεχίστηκε η κινηματογράφηση. Η κηδεία του Πέτρουλα, οι φυλακές της Ακροναυπλίας, η πορεία της Ειρήνης και τέλος τα γεγονότα του Πολυτεχνείου παρουσιάζονται στο ντοκιμαντέρ.

 Δείτε το πρώτο μέρος από το ντοκιμαντέρ «Μαρτυρίες» (Ντοκιμαντέρ του Νίκου Καβουκίδη -1975)

Μια εξαιρετική καταγραφή των γεγονότων από την εξέγερση του Πολυτεχνείου μέχρι και τον πρώτο χρόνο της Μεταπολίτευσης από τον σπουδαίο κινηματογραφιστή Νίκο Καβουκίδη. Με άξονα τον εορτασμό της πρώτης επετείου του Πολυτεχνείου, που συμπίπτει με τους πρώτους μήνες της μεταπολίτευσης, ο σκηνοθέτης κάνει μια αναφορά στα κυριότερα πολιτικά γεγονότα που συνέβησαν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, προ και μετά της δικτατορίας, και που δίνουν, κατά της γνώμη του, την εικόνα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής στη χώρα μας.

Η κάμερα καταγράφει γεγονότα που έλαβαν χώρα εκείνη την εποχή και ανατρέχει στο παρελθόν για να διαφωτίσει ιστορικά τη σύγχρονη ιστορική συγκυρία. Παρουσιάζει την πρώτη δημόσια εμφάνιση των θωρακισμένων της Χωροφυλακής, στις 7 Φεβρουαρίου του 1975 και πλάνα από τις συγκρούσεις ΜΑΤ με διαδηλωτές στις 23 Ιουλίου του ίδιου έτους. Ακόμα, παρουσιάζονται πλάνα από τα γεγονότα που ακολούθησαν αυτά του Πολυτεχνείου, όπως η πτώση της Χούντας, ο ερχομός του Κ. Καραμανλή, η επιστροφή των εξόριστων αριστερών, η πρώτη δημοκρατική προεκλογική εκστρατεία, η ορκωμοσία της πρώτης δημοκρατικής κυβέρνησης, το τηλεοπτικό διάγγελμα του έκπτωτου μονάρχη, η κηδεία του ποιητή Κ. Βάρναλη με την πορεία που ακολούθησε και οι διαδηλώσεις για τα θέματα παιδείας με επίκεντρο την απεργία πείνας του Νάσου Βαγενά.

Δείτε το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ «Μαρτυρίες» Μάθε παιδί μου γράμματα (Ταινία του Θόδωρου Μαραγκού – 1981)

Το Μάθε παιδί μου γράμματα είναι τίτλος κοινωνικής κωμωδίας του 1981 σε σενάριο και σκηνοθεσία του Θεόδωρου Μαραγκού και με πρωταγωνιστές τους Βασίλη Διαμαντόπουλο, Νίκο Καλογερόπουλο, Κώστα Τσάκωνα και Άννα Μαντζουράνη. Αποτελεί κοινωνική κριτική της μεταπολιτευτικής ελληνικής κοινωνίας, με τις έντονες ιδεολογικές αγκυλώσεις και ταυτόχρονα την αδυναμία και την έλλειψη βούλησης από το ελληνικό κράτος να αξιοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό.

Παράλληλα εξετάζεται και η εξάρτηση της ελληνικής εκπαίδευσης τόσο από σχήματα και νοοτροπίες του παρελθόντος όσο και από την εξουσία, της οποίας καλείται να γίνει φερέφωνο.

Η υπόθεση εκτυλίσσεται σε ένα χωριό της ορεινής Αρκαδίας λίγο μετά τη μεταπολίτευση. Τα αποκαλυπτήρια ενός μνημείου πεσόντων κατά την Κατοχή αναστατώνουν την τοπική κοινωνία, καθώς παραλείπεται το όνομα του Χρήστου Καναβού, ενός κομμουνιστή αντιστασιακού που σκοτώθηκε στην περιοχή.

Δείτε ένα απόσπασμα της ταινίας «Μάθε Παιδί μου Γράμματα» Λούφα και Παραλλαγή ( Ταινία του Νίκου Περάκη -1984)

Το Λούφα και Παραλλαγή είναι κινηματογραφική ταινία, του 1984, σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Περάκη. Η ταινία πραγματεύεται την κωμική πλευρά μιας δύσκολης περιόδου, υπό το καθεστώς δικτατορίας, και το γέλιο ως φυσική αντίδραση στην καταπίεση και τη στέρηση της ελευθερίας. Η ταινία απέσπασε τέσσερα βραβεία στο 25ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (καλύτερης ταινίας, σεναρίου, α΄ ανδρικού ρόλου και μοντάζ).

Στηριγμένη στην απλή φόρμα της, τη σάτιρα και τους διάλογους, η ταινία έγινε μια από τις μεγάλες εμπορικές επιτυχίες του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου.

Περιέχοντας αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία, η ταινία διηγείται τα έργα και τις ημέρες μιας ομάδας στρατιωτών που υπηρετούν τη θητεία τους στον τηλεοπτικό σταθμό της Υπηρεσίας Ενημέρωσης Ενόπλων Δυνάμεων (Υ.ΕΝ.Ε.Δ.), όταν ακόμα ονομαζόταν Τηλεόρασις Ενόπλων Δυνάμεων (Τ.Ε.Δ.) και στεγαζόταν στα κτήρια της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (Ευελπίδων 4) στην Αθήνα. Η ταινία γυρίστηκε στο ίδιο αυτό κτήριο και στο κτήριο της Σχολής Εθνικής Άμυνας (Ευελπίδων 6).

Δείτε το τρέιλερ της ταινίας «Λούφα και Παραλλαγή» «12.410 και 1 τριαντάφυλλα» (Animation του σκηνοθέτη και σεναριογράφου Ιορδάνη Ανανιάδη – 2013)

Στη μικρού μήκους ταινία «12.410 και 1 τριαντάφυλλα» του σκηνοθέτη και σεναριογράφου Ιορδάνη Ανανιάδη, ένας γάτος αφηγείται την εξέγερση των φοιτητών κατά της δικτατορίας των συνταγματαρχών, όπως την έζησε ο ίδιος που βρισκόταν μέσα στο Πολυτεχνείο.

Ο -ηλικιωμένος πλέον- γάτος αφηγείται τα γεγονότα εκείνης της νύχτας που το τανκ μπήκε στο Πολυτεχνείο, «ένα βράδυ όπου συγκρούονταν οι ιδέες με τα όπλα της εξουσίας, τον φόβο, τη βία και τη σιωπή», όπως λέει χαρακτηριστικά.

Οι φόνοι, η βία και η αυθαιρεσία της χούντας των συνταγματαρχών περνάνε σαν φλας-μπακ από τα μάτια και τη μνήμη του αιλουροειδούς, με τον γάτο να παραδέχεται στο τέλος πως «γέρασα, όπως γερνούν και τα όνειρα που δεν πραγματοποιούνται».

Το κινούμενο σχέδιο, που απευθύνεται εξίσου σε παιδιά κι ενήλικες, προβλήθηκε για πρώτη φορά στην ET1 στην επέτειο της εξέγερσης του 2010, εξ’ ου και ο τίτλος της, καθώς από το 1973 μέχρι το 2010 είχαν μεσολαβήσει 12.410 ημέρες.

Δείτε την ταινία «12.410 και 1 τριαντάφυλλα»