Ευρωεκλογές: Οι πρώτες αναμετρήσεις της δεκαετίας του '80

07:45 28/5/2019 - Πηγή: Τα Νεα

Σε αντίθεση με τις προχθεσινές ευρωεκλογές που κάποιοι θα τις θυμούνται για πολύ καιρό, η πρώτη ευρωπαϊκή αναμέτρηση που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα ίσως είναι σήμερα η πιο ξεχασμένη εκλογική διαδικασία στην ελληνική πολιτική ιστορία των τελευταίων δεκαετιών. Ποιος να τις θυμάται αφού διεξήχθησαν την ίδια ημέρα με τις εθνικές εκλογές που έφεραν στην εξουσία τον Ανδρέα Παπανδρέου,

το ΠΑΣΟΚ και την «Αλλαγή», τον Οκτώβριο του 1981; Η Ελλάδα, το νεώτερο μέλος της τότε ΕΟΚ, έπρεπε να στείλει αντιπροσώπους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να συμμετάσχουν σε αυτό που είχε, επίσης για πρώτη φορά, εκλεγεί το 1979. Ομως οι έλληνες ευρωβουλευτές του Οκτωβρίου 1981 δεν ήταν καν οι πρώτοι που αποβιβάστηκαν στο Στρασβούργο και τις Βρυξέλλες.

Οι πρώτοι είχαν σταλεί από την Ελλάδα πριν και από αυτές τις ξεχασμένες ευρωεκλογές, αμέσως μετά την επίσημη ημερομηνία ένταξης της χώρας ως διορισμένοι προκειμένου να γεμίσουν το κενό για το διάστημα από τις αρχές του 1981 μέχρι και τη διεξαγωγή των πρώτων ευρωεκλογών μαζί με τις εθνικές της ίδιας χρονιάς.

Ετσι, δεν είναι παράδοξο που η συλλογική μνήμη έχει συγκρατήσει ως πρώτες ελληνικές ευρωεκλογές αυτές της 17ης Ιουνίου 1984, πριν από 35 χρόνια, που πραγματοποιήθηκαν την ίδια ημέρα με όλα τα άλλα κράτη - μέλη της ΕΟΚ, πλην της Μεγάλης Βρετανίας και της Δανίας όπου είχαν διεξαχθεί τρεις ημέρες νωρίτερα αλλά χωρίς να ανακοινωθούν τα αποτελέσματά τους πριν από την Κυριακή για να μην επηρεαστεί η ψήφος σε άλλα κράτη - μέλη. Οπως και το 1981, το σύστημα ήταν η απλή αναλογική, ενώ δεν υπήρχε ακόμα σταυρός προτίμησης στα ψηφοδέλτια και η εκλογιμότητα καθοριζόταν από τον συνδυασμό του ποσοστού του κόμματος και τη θέση του υποψηφίου στη λίστα. Στις ευρωεκλογές του 1984 το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου νίκησε αλλά σημείωσε υποχώρηση σε σχέση με τα αποτελέσματα των εθνικών εκλογών του 1981 λαμβάνοντας το 41,58% των ψήφων και καταλαμβάνοντας τις 10 από τις 24 έδρες της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η ΝΔ του Ευάγγελου Αβέρωφ είδε να αυξάνονται τα ποσοστά της πάλι σε σχέση με τις προηγούμενες εθνικές εκλογές, φτάνοντας στο 38,05% και εκλέγοντας 9 ευρωβουλευτές. Παρ' όλα αυτά, και τα δύο κόμματα αύξησαν τα ποσοστά τους σε σχέση με τις πρώτες ευρωεκλογές του 1981.

Το ΚΚΕ υπό τον Χαρίλαο Φλωράκη συγκέντρωσε 11,64% και εξέλεξε 3 ευρωβουλευτές, ενώ από 1 εξέλεξαν το ΚΚΕ Εσωτερικού υπό τον Λεωνίδα Κύρκο και η φιλοχουντική ΕΠΕΝ υπό τον Χρύσανθο Δημητριάδη. Η συμμετοχή στις ευρωεκλογές έφτασε στο 77,7% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους και τα έγκυρα ψηφοδέλτια άγγιζαν τα 6.000.000. Ο μοναδικός σήμερα εν ζωή και εν ενεργεία πρόεδρος κόμματος που συμμετείχε σε εκείνες τις ευρωεκλογές είναι ο Βασίλης Λεβέντης, τότε πρόεδρος των Ελευθέρων, που είχε καταλάβει τη 13η θέση στην κατάταξη με 8.816 ψήφους και ποσοστό 0,15%.

Πολιτικές εξελίξεις

Η ήττα του Ευάγγελου Αβέρωφ από τον Ανδρέα Παπανδρέου το 1984 δρομολόγησε πολιτικές εξελίξεις: ο ίδιος οδηγήθηκε σε παραίτηση από την ηγεσία της ΝΔ και έπειτα από εσωκομματικές εκλογές αρχηγός ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Ο Κωστής Στεφανόπουλος, που ηττήθηκε σε εκείνη την αναμέτρηση, αποχώρησε από τη ΝΔ και ίδρυσε τη ΔΗΑΝΑ.

Οι επόμενες ευρωεκλογές πραγματοποιήθηκαν έπειτα από πέντε χρόνια, τον Ιούνιο του 1989, 30 χρόνια από σήμερα, σε στιγμή ακόμα μεγαλύτερης πολιτικής πόλωσης και ραγδαίων εξελίξεων στην Ελλάδα, πάλι με απλή αναλογική και λίστα, μαζί με τις εθνικές εκλογές. Ολα, υπό τη σκιά του σκανδάλου Κοσκωτά. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης θα πετύχαινε μεγάλη διπλή νίκη κατά του Ανδρέα Παπανδρέου με 44,28% και 40,41% αντίστοιχα (στις ευρωεκλογές). Αν και τα ποσοστά της ΝΔ που ήταν πλέον για πρώτη φορά νικήτρια από το 1981 δεν της επέτρεπαν τον σχηματισμό αυτοδύναμης κυβέρνησης, η μεταβολή του πολιτικού σκηνικού ήταν πια ζήτημα ελάχιστου χρόνου. Στις 2 Ιουλίου η ΝΔ και σύσσωμη η Αριστερά θα συμμαχούσαν σχηματίζοντας την κυβέρνηση Τζαννετάκη φέρνοντας πολιτική μεταβολή, έπειτα από οκτώ χρόνια απόλυτης παντοδυναμίας του ΠΑΣΟΚ.