Γιάννης Τσορτέκης: «Ευχαριστώ όσους με κακοποιούσαν, μου έστηναν παγίδες, με διέβαλλαν»

04:42 21/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Ποια είναι η σχέση σας με τη μουσική;

Η καταγωγή μου είναι από την Ηπειρο. Από τα γεννοφάσκια μου γαλουχήθηκα με τα Πωγωνίσια. Παίζω κλαρίνο και ακορντεόν. Αυτή η ανημίτονη πεντατονική κλίμακα (σ.σ.: κλίμακα που αποτελείται από πέντε νότες χωρίς ημιτόνια), όλο αυτό το παράπονο του αποχωρισμού, της ξενιτιάς, του ξεριζωμού ήταν και παραμένει το κυρίαρχο άκουσμά μου. Αυτά τα ακούσματα με ταξιδεύουν με έναν τρόπο που έχει στιγματίσει το είναι μου, από μια τρυφερή ηλικία όπου κάθε πληροφορία γίνεται αποδεκτή με μια ιδιαίτερη ευαισθησία.

Ολα αυτά είναι ανοιχτοί χώροι, πολύ ελεύθεροι, που μου επιτρέπουν να ταξιδεύω.

Αυτό που περιγράφετε μου θυμίζει τον στίχο του Θανάση Παπακωνσταντίνου: «Στην ξενιτιά δεν πήγα ούτε αρρώστησα / μα το κλαρίνο με τρυπά».

Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, η επαφή μου με τον Στράτο Διονυσίου ήρθε σε μεγαλύτερη ηλικία. Τον ακούγαμε σε γιορτές, οικογενειακές μαζώξεις και γλέντια. Αυτό που ήταν κοινό και στις δύο περιπτώσεις μέσα μου ήταν το αίσθημα του καημού, του πόνου, του αποχωρισμού. Ετσι μεταφράζεται ο Στράτος μέσα μου: πολύ ισχυρά και πολύ δυνατά.

Οταν σας πρότειναν να ερμηνεύσετε αυτό το λαϊκό είδωλο, τι σκεφτήκατε;

Με απασχόλησε από την εξής σκοπιά: δεν είχα ασχοληθεί ποτέ μέχρι τότε με την ιστορία ενός προσώπου τόσο ισχυρού, σύγχρονου, βιογραφικού. Ενός λαϊκού τραγουδιστή που έγινε μύθος για όλες τις γενιές από τη δεκαετία του 1970 και έπειτα.

Τι σας γοήτευσε ώστε να το αποτολμήσετε;

Μέχρι εκείνη τη στιγμή, υπήρχαν κάποια στεγανά μέσα μου – όχι περί τέχνης, αλλά περί αντίληψης. Ηταν αγκυλώσεις, οι οποίες βεβαίως συνδέονται με όλα όσα έχεις συναντήσει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Σκέφτηκα ότι ήταν μια πολύ καλή ευκαιρία να αναμετρηθώ με τα όριά μου, με τις δυνατότητές μου, με τον ίδιο μου τον τρόπο σκέψης.

Να ερμηνεύσετε κάτι που δεν σας είναι οικείο. Τι γέφυρες δημιουργήσατε για να πλησιάσετε κάτι τόσο άγνωστο;

Το υλικό – όχι ως κείμενο – βρίσκεται σε εξέλιξη. Εδώ έχουμε ένα θεατρικό έργο που βασίζεται σε ντοκουμέντα και πραγματικά συμβάντα της ζωής του Στράτου Διονυσίου. Παράλληλα, υπάρχει και πολλή μουσική, με ζωντανή ορχήστρα.

Ο Στράτος ήταν κάτι περισσότερο από μια φωνή. Τι σας έχει δυσκολέψει περισσότερο;

Υπάρχει η παγίδα να νομίζεις ότι έχεις κατανοήσει κάτι, αλλά στην πραγματικότητα να βρίσκεσαι σε μια εντελώς διαφορετική σχέση με αυτό. Η μεγαλύτερη δυσκολία για μένα έγκειται στη συλλογή, την επεξεργασία και τη συναρμολόγηση των δεδομένων, ώστε να δημιουργηθεί ένας άξονας που θα δικαιώσει όλους. Είναι απαραίτητο να κατανοήσω πολύ περισσότερα για να μπορέσει να προκύψει κάτι αληθινό, πέρα από τη φωνή – γιατί σαφώς δεν είμαι ο Στράτος και δεν έχω αυτό το χάρισμα.

Το γεγονός ότι είστε μουσικός σάς βοήθησε να πλησιάσετε έναν τόσο απαιτητικό ρόλο;

Ολα έχουν τη σημασία και τη δυναμική τους. Από το κλαρίνο, αυτό που με συντροφεύει είναι κάτι που μου είπε ο δάσκαλός μου, ο Θωμάς Δρόσος: “Κλαρίνο μπορούν να παίξουν πολλοί, όμως σημασία έχει η “φύσα” που έχεις». Εννοούσε την ψυχή που βάζεις σε κάθε ερμηνεία – αυτό που είσαι δηλαδή. Αυτή η φράση συνδέεται με το γεγονός ότι μπορώ να καταλάβω αν ένας οργανοπαίκτης έχει καταγωγή ή έστω έλκει καταγωγή από το Πωγώνι. Μπορεί ένα κομμάτι να είναι άρτια εκτελεσμένο, αλλά να μου αφήνει κάτι ανικανοποίητο. Και αυτό δεν καλύπτεται με την τεχνική, παρά μόνο με την ψυχή. Αυτό που κουβαλάς μέσα σου και «δουλεύεσαι» με αυτό. Αυτή είναι η συνάντησή μου με τον Στράτο: συντονίζομαι με τον συμπυκνωμένο πόνο που είχε σε κάθε νότα που ερμήνευε. Κάτι που δεν αποδίδεται απλώς με μια καλή φωνή.

Τι σας συνδέει με τη μουσική, μου το είπατε. Τον δρόμο του θεάτρου πώς τον βρήκατε;

Δεν είχα ποτέ σκοπό ούτε επιθυμία να ασχοληθώ με το θέατρο. Ενα καλοκαίρι που βολόδερνα στην Αθήνα, ένας φίλος μού πρότεινε να δώσω εξετάσεις. Συνέβη για πλάκα, επειδή δεν είχα κάτι άλλο να κάνω. Δεν ήταν κάτι σοβαρό ή σημαντικό. Δεν το μειώνω σε καμία περίπτωση, απλώς μιλάω για τις προθέσεις που είχα τότε. Θα ήταν το ίδιο για μένα ακόμη κι αν δεν είχα περάσει.

Τι σας κράτησε τελικά;

Η επιθυμία για κάτι. Κινούμαι ενστικτωδώς και από διαίσθηση, πάντοτε και σε όλα. Η αλήθεια είναι ότι, όσο κι αν έχω βασανιστεί, δεν έχω περάσει άσχημα. Αντικειμενικά, έχω περάσει από πολύ δύσκολες καταστάσεις. Δυσκολεύτηκα, για παράδειγμα, κινησιολογικά, όταν έπρεπε να κάνω μπαλέτο στη σχολή, ενώ δεν είχα καμία σχέση με αυτό. Με κράτησε ένας δάσκαλος που συνάντησα εκεί: ο Ακης Δαβής. Από αυτόν πήρα ό,τι έχω και δεν έχω σήμερα. Ηταν – και παραμένει – το απόλυτο πρότυπο, το απόλυτο σημείο αναφοράς. Μια τέτοια συνάντηση εύχομαι σε κάθε άνθρωπο. Μετά από αυτόν, όλα είναι συγκρίσιμα. Ακόμη και σήμερα – και πάντα, νομίζω – το σώμα μου ανατρέχει σε εκείνον τον κύκλο σπουδών μαζί του. Τώρα, με την απόσταση του χρόνου, μπορώ να πω ότι τότε κυριαρχούσε η ηθική, περισσότερο κι από την υποκριτική. Από εκείνη τη δεξαμενή αντλώ ακόμη. Αυτός ήταν για μένα, κι εγώ γι’ αυτόν. Υπήρχε ένα ομολογημένο πάθος. Ο θάνατός του για μένα ήταν σαν να μη συνέβη. Δεν έφυγε ποτέ.

Είστε τυχερός. Είπατε, όμως, ότι σας έχουν συμβεί και πολύ δύσκολες καταστάσεις. Ποια θα ξεχωρίζατε;

Ολα όσα έχουν συμβεί στη ζωή μου τα βλέπω με τρυφερότητα και αγάπη. Ειδικά τα δύσκολα. Ευγνωμονώ τους ανθρώπους που εκείνη τη στιγμή ένιωθα ότι με κακοποιούσαν, με διέβαλλαν ή μου έστηναν παγίδες που δεν μπορούσα να αναγνωρίσω – άρα ούτε να αμυνθώ. Εντέλει, η επιβίωση είναι ένας μηχανισμός που εκπορεύεται από τέτοιες καταστάσεις.