Η ατμομηχανή της Ευρώπης σκούριασε επικίνδυνα

08:31 22/12/2024 - Πηγή: Τα Νεα

Στο τελευταίο Συμβούλιο της ΕΕ στις Βρυξέλλες, ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εκπροσωπήθηκε από τον γερμανό καγκελάριο Ολαφ Σολτς, καθώς βρισκόταν στο νησί Μαγιότ, που καταστράφηκε από τον τυφώνα. Η αλληλοεκπροσώπηση είναι «θεσμοθετημένη πρακτική», προβλέπεται στο γαλλογερμανικό Σύμφωνο του 2019 στο Ααχεν.

Ο γερμανός καγκελάριος Σολτς είχε εκπροσωπήσει τον Ιούνιο και τον ισπανό πρωθυπουργό, Πέδρο Σάντσες. Ωστόσο, η εκπροσώπηση του γάλλου

προέδρου από τον γερμανό καγκελάριο έχει σαφώς διαφορετικό ειδικό βάρος. Παραπέμπει στις εποχές ισχύος του γαλλογερμανικού άξονα, που ήταν επί δεκαετίες η ατμομηχανή της Ευρώπης.

Σήμερα και οι δύο χώρες είναι σε κρίση. Την ανυπαρξία κυβέρνησης στη Γαλλία από το περασμένο καλοκαίρι συμπλήρωσε η διάλυση της τρικομματικής, κεντροαριστερής κυβέρνησης στη Γερμανία. Η οικονομία για δεύτερη χρονιά σε ύφεση, πληρώνει βαρύ τίμημα για τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και τη μονομερή, ενεργειακή εξάρτησή της από τη Ρωσία.

Η διπλή κυβερνητική κρίση σε Γαλλία και Γερμανία συμπίπτει με μία σειρά εξωγενών προκλήσεων για την ΕΕ, από την επάνοδο του Ντόναλντ Τραμπ την επόμενη τετραετία, μέχρι το συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία, που θα κλείσει σε λίγο τρία χρόνια. Τούτων δοθέντων, φαντάζουν μεγαλόσχημες οι εξαγγελίες του οραματιστή, γάλλου προέδρου Μακρόν ότι η ΕΕ «πρέπει επιτέλους να δείξει τα δόντια της» και να μετατραπεί από ένα «ειρηνικό, φυτοφάγο ζώο», σε ένα «παμφάγο». Την ίδια ώρα όλο και ενεργότερο ρόλο διεκδικεί ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ, σμιλεύοντας αμυντικό συνασπισμό κατά της Ρωσίας. Και η Γερμανία, όχι μόνον δεν αναλαμβάνει τον ηγετικό ρόλο που ζητούν από αυτήν ανατολικο-ευρωπαίοι εταίροι, αλλά φαίνεται να έχει εξαφανιστεί από την ευρωπαϊκή σκηνή, όπως επέρριψε στον καγκελάριο Σολτς ο αντίπαλός του Φρίντριχ Μερτς από το βήμα της Μπούντεσταγκ.

Οι ευρωπαίοι εταίροι είχαν συνηθίσει την καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ επί 16 χρόνια να δίνει συνεχώς τη μάχη των συμβιβασμών, θύμισε την περασμένη εβδομάδα η «Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε Τσάιτουνγκ» (FAZ). Βερολίνο και Παρίσι «ζύμωναν» με έγγραφα κοινών θέσεων τις πολιτικές συζητήσεις πριν από σημαντικές αποφάσεις. Τώρα, «από τον γαλλογερμανικό άξονα έμεινε μόνον μία πρόεδρος της Κομισιόν, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που προσπαθεί να βρει συμβιβαστικές λύσεις για τις δύο πλευρές». Σύμφωνα με τον ανταποκριτή της «FAZ» Τόμας Γκούτσκερ, «στις Βρυξέλλες περιμένουν την αλλαγή στο Βερολίνο».

Ηγετικός ρόλος του Μερτς;

Αλλαγή καγκελαρίου στο Βερολίνο προεξοφλούν μέχρι στιγμής και οι δημοσκοπήσεις. Ο Φρίντριχ Μερτς υποψήφιος καγκελάριος της συντηρητικής Χριστιανικής Ενωσης CDU/CSU έχει σταθερά μεγάλο προβάδισμα από όλα τα άλλα κόμματα. «Ο Μερτς μπορεί να ηγηθεί της Ευρώπης αν το θελήσει», εκτιμά στον ιστότοπο «Zeit Online» ο Γιόναθαν Μπαρτ από το thinktank ΖΟΕ των Βρυξελλών. Θεωρεί ότι ο Μερτς μπορεί να μπει στη χωρία των χριστιανοδημοκρατών καγκελαρίων της Γερμανίας – Κόνραντ Αντενάουερ, Χέλμουτ Κολ, Ανγκελα Μέρκελ – που «πήγαν την Ευρώπη μπροστά, από την ίδρυση της ΕΟΚ μέχρι το ευρώ και το Ταμείο Ανάκαμψης στην πανδημία κορωνοϊού».

Ο Μερτς είναι πεπεισμένος ατλαντιστής με γνώση και επαφές στη διεθνή σκηνή. Πρόσφατα έγραψε μια σειρά από άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά, όπως η «Le Monde» και ο «Economist», καλλιεργώντας το διεθνές προφίλ του. Θέλει πιο φιλόδοξη πολιτική για την ευρωπαϊκή άμυνα, μία ΕΕ που χαράσσει δικό της δρόμο.  Σφυρηλατεί νέες συμμαχίες, μεταξύ παλιών και νέων εταίρων, Γαλλία, Γερμανία, Μεγάλη Βρετανία, αλλά και Πολωνία.

Το παράθυρο χρόνου που ανοίγει σήμερα θα κλείσει το 2027 με τις εκλογές σε Ιταλία, Γαλλία, Πολωνία. Αν επικρατήσουν σ΄αυτές οι ακροδεξιοί λαϊκιστές, «θα ανακόψουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση», εκτιμά ο Μπαρτ. Μετά τις γερμανικές εκλογές τον Φεβρουάριο του 2025 και πριν απ’ τον προεκλογικό αγώνα των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία μένουν το πολύ 12-14 μήνες. Στο διάστημα αυτό θα κριθεί και ο ευρωπαϊκός ρόλος του Μερτς. Υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι θα κερδίσει τις εκλογές στις 23 Φεβρουαρίου.