Η χρησιμότητα του μύθου

16:28 10/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Η ιδέα του προέδρου Τραμπ ότι η Γάζα θα μπορούσε να μεταμορφωθεί σε Ριβιέρα της Μεσογείου είναι βεβαίως ανέφικτη και εξωπραγματική. Δεν με ενδιαφέρει να εξετάσω αν είχε κάποια σκοπιμότητα για να εκθέσει την τολμηρή ιδέα του στον κόσμο ο αμερικανός πρόεδρος ή αν απλώς του ήρθε εκείνη τη στιγμή και την αμόλησε, όπως συμβαίνει με τις φυσικές ανάγκες όταν μας έρχονται. Είτε έτσι είτε αλλιώς, ο Τραμπ είναι πια ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ, συνεπώς και πορδές, που λέει ο λόγος, να βγαίνουν από το στόμα του, εμείς δεν μπορούμε να τις αγνοήσουμε.

Ο μύθος μιας ειρηνικής Γάζας, που ευημερεί χάρη στον τουρισμό, είναι μεν ανέφικτος, έχει όμως μια χρησιμότητα: ότι εντοπίζει την αιτία του προβλήματος στο Μεσανατολικό, τον πραγματικό λόγο δηλαδή για τον οποίο η πληγή μένει ανοιχτή. Γιατί, σκεφτείτε, ποιο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στο ούτως ή άλλως εξωπραγματικό σενάριο του Τραμπ για τη Γάζα; Τα κεφάλαια για την ανοικοδόμηση μπορούν (θεωρητικά) να βρεθούν και εφόσον αυτά βρίσκονται, τα υπόλοιπα βρίσκονται επίσης. Η εντελώς αδύνατη, όμως, από όλες τις προϋποθέσεις είναι να δεχτούν οι Παλαιστίνιοι να μετακινηθούν, προσωρινά έστω. Αλλά και αν αυτοί το δεχτούν, ξέρετε, το πρόβλημα είναι ότι δεν τους θέλουν οι γείτονες, οι υποτιθέμενοι αδελφοί τους, που ομνύουν στην παναραβική αδελφοσύνη, αλλά δεν αντέχουν τους Παλαιστίνιους, είτε επειδή μεταφέρουν την τρομοκρατία είτε επειδή δημιουργούν αυτόνομους θυλάκους, όπως στην Ιορδανία, όταν το 1970 ο βασιλιάς Χουσεΐν τους έδιωξε από τη χώρα του με κανονικό πόλεμο. Ο μύθος του Τραμπ, καταλήγω, θέτει σε λειτουργία έναν συλλογισμό, ο οποίος φέρνει στο κέντρο της συζήτησης την παλαιστινιακή (προσοχή, όχι την αραβική) αδιαλλαξία ως αιτία του προβλήματος.

Εκεί, στην αδιαλλαξία των Παλαιστινίων βρίσκεται η ρίζα του προβλήματος για όποιον εξετάζει την ιστορία του Μεσανατολικού στο σύνολο της. Αυτή η αδιαλλαξία είναι ο λόγος για τον οποίον απέρριψαν την πρόταση των Βρετανών, οι οποίοι τη δεκαετία του 1930 συνέταξαν το πρώτο σχέδιο για την κατανομή εδαφών μεταξύ Παλαιστινίων και Εβραίων, που τους πρόσφερε το 75% των ιστορικών εδαφών της Παλαιστίνης και, με την ίδια αδιαλλαξία διαχρονικά, κατέληξαν σήμερα να ελέγχουν το 22%. Η αδιαλλαξία του Αραφάτ οδήγησε στην αποχώρησή του από τις συνομιλίες στο Καμπ Ντέιβιντ το 2000, παρά τις παραχωρήσεις που είχε κάνει ο Εχούντ Μπάρακ. Η Ιντιφάντα που ακολούθησε και οι παραχωρήσεις του Μπάρακ που δεν εκτιμήθηκαν από την παλαιστινιακή πλευρά ήταν οι λόγοι τόσο για την απογοήτευση της ισραηλινής κοινωνίας με την «κεντροαριστερή» προσέγγιση στο πρόβλημα όσο και για την άνοδο στο πολιτικό στερέωμα του Μπίμπι Νετανιάχου. Τέλος, η φρίκη της 7ης Οκτωβρίου σκότωσε τη λύση των δύο κρατών.

Βέβαια, εμείς οι τρίτοι και ιδίως οι Ευρωπαίοι εξακολουθούμε να μιλάμε για λύση δύο κρατών σαν να είναι η φράση αυτή το μαγικό ξόρκι που αν το επαναλάβουμε πολλές φορές θα πραγματοποιηθεί η επιθυμία μας. Ναι, προφανώς, σε ένα απώτατο μέλλον που θα έχουν καταλαγιάσει τα πάθη (κάτι πολύ δυσκολότερο να το φανταστείς από τη Ριβιέρα του Τραμπ…) αυτή θα ήταν η ιδεώδης λύση. Θα πρέπει όμως να περάσουν πρώτα δύο γενιές για να υποχωρήσει η μνήμη της 7ης Οκτωβρίου. Μέχρι τότε, όσο και αν ακούγεται και είναι ανεδαφική η λύση των δύο κρατών, αυτή θα είναι με παραλλαγές η επίσημη θέση των καλοπροαίρετων τρίτων, γιατί δεν γίνεται να βγαίνεις και να λες, λ.χ., «σόρι, παιδιά, αλλά όπως έγιναν τα πράγματα δεν ξέρουμε ποια είναι η λύση για το Μεσανατολικό». Υποστηρίζεις, λοιπόν, το ανέφικτο, επειδή το εφικτό μοιάζει τρομακτικό.

Εκτός από τη βασική αιτία του προβλήματος, ο μύθος του Τραμπ αναδεικνύει και μια διάσταση, η οποία θα πρέπει να διευθετηθεί με τρόπο ασφαλή εκ των προτέρων: το έλεγχο των πόρων της ανοικοδόμησης. Αν δεν είναι εξασφαλισμένο ότι τα κεφάλαια που θα συγκεντρωθούν θα επενδυθούν όπως πρέπει, είναι πολύ πιθανό όλα τα λεφτά να πάνε στο μεγαλύτερο τούνελ του κόσμου, αυτό που θα περνά κάτω από τη Μεσόγειο και τον Ατλαντικό, για να ενώσει τη Γάζα με το κάμπους του Πανεπιστημίου Columbia. (Ευτυχώς ο Αλεξάντερ Χάμιλτον, ο επιφανέστερος απόφοιτος του πανεπιστημίου, όταν ακόμη λεγόταν King’s College, εδώ και περισσότερο από δύο αιώνες μας έχει αφήσει χρόνους και δεν βλέπει τα αίσχη της alma mater…)