Η Τζόαν Ντίντιον και η «Αλκηστη» του Ευριπίδη

23:52 15/4/2024 - Πηγή: Τα Νεα

Στη «Χρονιά της μαγικής σκέψης» (εκδ. Κέδρος, μτφ. Ξένια Μαυρομμάτη, 2011), από τα διασημότερα ως γνωστόν έργα της, αναπλάθει την απώλεια του συζύγου της Τζον Γκρέγκορι Νταν, ο οποίος πεθαίνει από ανακοπή την προπαραμονή της Πρωτοχρονιάς του 2003. Το αυτοβιογραφικό βιβλίο αφηγείται ημέρες που «γέμιζαν με τον ήχο των φωνών» τους, με τα «κύματα και τα ξαφνικά βιώματα» της θλίψης, για μοναχικές νύχτες «ώστε να γυρίσει πίσω» ο νεκρός Τζον, για τη φοβερή εικόνα της άρνησης («για πρώτη φορά κατάλαβα πόση δύναμη

έκρυβε η εικόνα των ποταμών, της Στυγός, της Λήθης, του πορθμέα με τον μανδύα και το κουπί»), για εγχειρίδια αυτοβοήθειας οι συμβουλές των οποίων λειτουργούν σαν τελετουργικό, για όνειρα που διακόπτονται και επανέρχονται.

Σε έναν από τους μαιάνδρους των αναμνήσεων, η Ντίντιον ανακαλύπτει την «Αλκηστη» του Ευριπίδη, έργο που θυμόταν, όπως γράφει, «για τη μετάβαση από τη ζωή στο θάνατο» (σ.σ.: αναφέρεται στην προθυμία της βασίλισσας Αλκηστης να πεθάνει στη θέση του Αδμητου, καταδικασμένου σε θάνατο):

«Στη δική μου μνήμη, ο λόγος για τον οποίο η Αλκηστη δε μιλά είναι επειδή η ίδια αρνείται να μιλήσει. Ο Αδμητος, όπως το θυμόμουν εγώ, την πιέζει, και στο σημείο αυτό εκείνη όντως μιλά, προς μεγάλη του δυσφορία, αφού όπως αποδεικνύεται έχει αντιληφθεί τις πραγματικές του αδυναμίες που έχουν φανεί ξεκάθαρα. Ο Αδμητος, θορυβημένος, προσπαθεί να αποφύγει το ενδεχόμενο να ακούσει κι άλλα δυσάρεστα, καλώντας να οργανωθούν εορτασμοί. Η Αλκηστη συγκατατίθεται, μα παραμένει απόμακρη, μια άλλη. Η Αλκηστη, επιφανειακά, έχει επιστρέψει στον άντρα της και στα παιδιά της, είναι ξανά η νεαρή βασίλισσα της Θεσσαλίας, όμως το τέλος (το «δικό μου» τέλος) δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ευτυχισμένο.

Από κάποιες απόψεις, τούτη η ιστορία… τουλάχιστον αναγνωρίζει ότι ο θάνατος «αλλάζει» τον άνθρωπο που έχει πεθάνει, αλλά γεννά νέα ερωτήματα για τη διαχωριστική γραμμή… Οι επιζώντες κοιτάζουν πίσω και βλέπουν οιωνούς, σημάδια που τους ξέφυγαν. Θυμούνται το δέντρο που μαράθηκε, το γλάρο που έπεσε στο καπό του αυτοκινήτου και κομματιάστηκε. Ζουν με σύμβολα. Διαβάζουν κρυφά μηνύματα στον καταιγισμό από ανεπιθύμητη αλληλογραφία στον υπολογιστή τους που δε χρησιμοποιούν πια, το πλήκτρο delete που σταματά να λειτουργεί, την κατά φαντασίαν εγκατάλειψη στην απόφασή τους να το αντικαταστήσουν».