Κωδικός «Αβοκάντο»: Το φρούτο… που εξηγεί τον κόσμο μας

06:11 9/4/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Το αβοκάντο ξεπερνά τα όρια ενός απλού τροφίμου και έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε ένα σύμβολο με παγκόσμιες κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις. Μέσα από την κρίση του νερού, τους δασμολογικούς πολέμους, την εκμετάλλευση των εργατών, το οργανωμένο έγκλημα και την καταστροφή των δασών, φωτίζει τα σκοτεινά παρασκήνια της παραγωγής του. Ταυτόχρονα, αντικατοπτρίζει την εμμονή της σύγχρονης κοινωνίας με τις δίαιτες και τη διατροφική κουλτούρα, παραμορφώνοντας συχνά την πραγματική εικόνα για τη φυσικότητα και το υγιεινό αποτύπωμά του. Αυτό το φαινομενικά αθώο

και υγιεινό προϊόν είναι ένα παράθυρο για την κατανόηση των σύγχρονων παγκόσμιων προκλήσεων και αντιφάσεων, που πολλοί αποκαλούν «θερμόμετρο της κοινωνίας» ή, όπως ανέφερε η «El Pais», ένα φρούτο «που εξηγεί τον κόσμο». Εάν στον 20ό αιώνα προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε τον κόσμο μέσω του Big Mac, στον 21ο αιώνα το κάνουμε με το αβοκάντο, σημειώνει ο Χάβι Σάντσο στην ισπανική εφημερίδα. Αλλωστε σύμφωνα με μελέτη της Rabobank, το 2030 θα είναι το πιο εμπορευματοποιημένο φρούτο του πλανήτη, ξεπερνώντας τα 3,2 εκατομμύρια τόνους τον χρόνο.

Συμβολισμός και κοινωνική διάσταση

Το αβοκάντο είναι το τελευταίο «μαγικό» φρούτο της δυτικής κοινωνίας, που συνδέεται με την υγιεινή διατροφή και τη νέα κουλτούρα ευημερίας. Εγινε ιδιαίτερα δημοφιλές ειδικά στην Αμερική και στην Ευρώπη, ως ένα σύμβολο ευεξίας και μοντέρνου τρόπου ζωής. Η προβολή του «αβοκάντο-τοστ» σε διάφορες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης ενισχύει αυτή την εικόνα ενός υγιεινού και «εκλεπτυσμένου» τρόπου διατροφής.

Παγκόσμια ζήτηση και οικονομικές επιπτώσεις

Η αυξανόμενη ζήτηση για αβοκάντο τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει σε μια έκρηξη παραγωγής, με χώρες όπως το Μεξικό, το Περού και η Χιλή να είναι οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς. Ωστόσο, αυτή η αυξημένη ζήτηση έχει προκαλέσει και σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Στο Μεξικό, η εμπορευματοποίηση του αβοκάντο έχει οδηγήσει σε σοβαρές συγκρούσεις για την κατανομή των εσόδων και τη διαχείριση των φυσικών πόρων. Υπάρχουν επίσης αναφορές για τη σύνδεση της παραγωγής αβοκάντο με τη δράση των καρτέλ ναρκωτικών στην περιοχή, καθώς οι οικονομικές ανταμοιβές είναι υψηλές και προσελκύουν εγκληματικές ομάδες.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε να επιβάλει δασμούς 25% σε προϊόντα καθημερινής χρήσης από το Μεξικό, στα οποία περιλαμβάνεται το αβοκάντο, καθώς η χώρα είναι η κορυφαία παραγωγός στον κόσμο. Από τον εκβιασμό των παραγωγών μέχρι τον έλεγχο των μεταφορών, η καλλιέργεια συνδέεται με τη βία. Σε αυτό προστίθεται και η αποψίλωση των δασών: μια περιοχή παρόμοια με το νησί της Χαβάης έχει ήδη καταστραφεί. Δρυς, πεύκα και εκτοπισμένες κοινότητες ιθαγενών… για να μη λείπει η γουακαμόλε  από τα τοστ μας.

Περιβαλλοντική επίπτωση

Η παραγωγή αβοκάντο έχει επίσης περιβαλλοντικές επιπτώσεις, καθώς απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού, και οι εκτάσεις καλλιέργειας αυξάνονται με συνέπεια την αποψίλωση δασών, κυρίως στη Λατινική Αμερική. Η πίεση για πιο βιώσιμες πρακτικές καλλιέργειας του αβοκάντο έχει αναδειχθεί ως ένα από τα σημαντικότερα θέματα συζήτησης. Στα «πλην» δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς ότι ενώ όλα τα μοντέλα κλιματικής αλλαγής προβλέπουν περισσότερη ξηρασία, σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, το αβοκάντο καταναλώνει 1.741 κυβικά μέτρα νερού ανά τόνο (η μπανάνα, όπως δείχνει η ίδια μελέτη, μόλις 340). Από κάθε δέντρο γίνεται συγκομιδή 80 έως 100 κιλών φρούτου.

Σύμβολο παγκοσμιοποίησης

Το αβοκάντο, όπως και άλλες «υπερτροφές» (superfoods), μπορεί να θεωρηθεί ένα σύμβολο της παγκοσμιοποίησης και της ανταλλαγής πολιτιστικών και καταναλωτικών τάσεων. Η αύξηση της δημοτικότητάς του δείχνει την ολοένα μεγαλύτερη τάση του κόσμου να επιλέγει τροφές που θεωρούνται «υγιεινές» ή «υψηλής ποιότητας», ενισχύοντας τη σύνδεση των κοινωνικών τάξεων με την κατανάλωση και την αντίληψη για τον εαυτό τους.

Ωστόσο, όσο κι αν το βλέπουμε ως την επιτομή του υγιούς και φυσικού, πίσω του υπάρχει μια εντατική και επιβλαβής βιομηχανία που στη βάση της περιλαμβάνεται αποψίλωση των δασών, λειψυδρία και απώλεια της βιοποικιλότητας. Στην εποχή της κοινωνικής δικτύωσης όμως, η διάσταση της «μόδας» στη διατροφική κουλτούρα και η δύναμη των επιρροών με την αντίστοιχη βιομηχανία να κάνει καλά τη δουλειά της, έχουν αναδείξει το αβοκάντο ως το υγιεινό, φυσικό και τέλειο φαγητό.

Η «αβοκαντοκρατία»

Επικριτές της υπερβολικής εμπορευματοποίησης του αβοκάντο αναφέρονται στην «αβοκαντοκρατία» ως μια μεταφορά για την κοινωνική τάξη που αναπτύσσεται γύρω από την κατανάλωση αυτού του φρούτου. Αν και είναι συνδεδεμένο με την ιδέα του «υγιεινού» τρόπου ζωής, αυτή η «αβοκαντοκρατία» μπορεί να αποτελεί και μια έκφραση κοινωνικής αλαζονείας ή τάσης προς τη διαφορετικότητα, καθώς το φρούτο είναι συχνά διαθέσιμο μόνο στους πιο εύπορους. Ετσι το φρούτο, που ξεκίνησε ως τροφή των ιθαγενών στο Μεξικό, εξελίσσεται σε παγκόσμιο φαινόμενο, όχι μόνο για την ιδιαίτερη γεύση και τα οφέλη του στην υγεία, αλλά και ως «καθρέφτης» της σύγχρονης κοινωνίας, αντανακλώντας τις τάσεις της, τις ανισότητες, καθώς και τις αμφιλεγόμενες σχέσεις της με τη φύση και την παγκοσμιοποίηση.