Μάγια: Τέσσερις θεωρίες για την εξαφάνισή τους

14:40 9/4/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Πολλοί πολιτισμοί έχουν υπάρξει και χαθεί σε αυτόν τον πλανήτη και ανάμεσά τους ήταν και ο πολιτισμός των Μάγια.

Για ένα διάστημα οι Μάγια είχαν εξπαλωθεί σε μεγάλο μέρος του σημερινού Μεξικού και της Κεντρικής Αμερικής, αλλά κατά τη διάρκεια μερικών αιώνων οι πανίσχυρες πόλεις τους άδειασαν και τα ορόσημά τους εγκαταλείφθηκαν.

Σημαντικές εκτάσεις της επικράτειας των Μάγια εγκαταλείφθηκαν τον 8ο και 9ο αιώνα και ως πολιτισμός δεν ανέκαμψαν ποτέ.

Φυσικά οι Μάγια δεν εξαφανίστηκαν ποτέ εντελώς, αλλά σε αυτή

τη χρονική περίοδο η δύναμή τους μειώθηκε και δεν ανέκτησαν την εξέχουσα θέση που είχαν κάποτε πριν εμφανιστούν και τους κατακτήσουν οι Ισπανοί κονκισταδόρες (κατακτητές).

Ακόμη και τότε οι Μάγια ως λαός εξακολουθούσαν να υφίστανται και εξακολουθούν να ζουν εκατομμύρια από αυτούς στην Αμερική.

Με την πάροδο των ετών, πολλοί αναρωτήθηκαν πώς μεγάλα κομμάτια ενός πανίσχυρου πολιτισμού θα μπορούσαν να εξαφανιστούν, εγκαταλείποντας τις πόλεις τους και αφήνοντας πίσω τους περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις.

Έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες όλα αυτά τα χρόνια, μερικές από τις οποίες θα διαβάσετε παρακάτω:

1η θεωρία: Αγώνες εξουσίας

Θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε τους Μάγια ως μια ενιαία, συγκεντρωτική αυτοκρατορία.

Οι άνθρωποι που αποκαλούμε Μάγια θα βίωναν αντιπαλότητες και αγώνες κατά τη διάρκεια της ακμής του πολιτισμού τους.

Σύμφωνα με το National Geographic, ένα από τα πιο ακμάζοντα τμήματα του πολιτισμού βρισκόταν εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το Κανκούν του Μεξικού.

Ωστόσο, οι αρχαιολόγοι δεν έχουν καταφέρει να χρονολογήσουν τις επιγραφές στα μνημεία τους πέραν του 800 μ.Χ., γεγονός που ορισμένοι πιστεύουν ότι υποδηλώνει ότι η περιοχή δέχθηκε επιθέσεις και κατακλύστηκε.

Η προφανής έλλειψη νέων μνημείων και κτιρίων στους οικισμούς των Μάγια περίπου αυτή την εποχή δείχνει ότι δεν υπήρχαν άνθρωποι που ζούσαν σε αυτά τα μέρη πέρα από ένα ορισμένο σημείο.

Αν κάποιες πόλεις έπεσαν σε διαμάχες εξουσίας και εγκαταλείφθηκαν, τότε η φύση κινήθηκε και πήρε πίσω τον χώρο, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν κατάφυτα ερείπια εκεί όπου κάποτε ζούσαν πολλοί άνθρωποι.

2η θεωρία: Υπερπληθυσμός

Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο υπερπληθυσμός στον πολιτισμό των Μάγια έφτασε στο σημείο να υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι από όσους μπορούσαν να συντηρηθούν.

Στις αρχές του 9ου αιώνα η πόλη των Μάγια Tikal πιστεύεται ότι είχε περίπου 50.000 κατοίκους, γεγονός που οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ήταν ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων για να ταΐσει και να φροντίσει κανείς.

Οι άνθρωποι μπορεί να απομακρύνθηκαν από ορισμένες από τις μεγαλύτερες πόλεις αναζητώντας μέρη όπου η απορρόφηση των πόρων δεν ήταν τόσο μεγάλη, αν και αυτό δεν εξηγεί γιατί ορισμένες ολόκληρες πόλεις έμειναν εγκαταλελειμμένες.

3η θεωρία: Ξηρασία

Μελέτες σχετικά με το κλίμα κατά την περίοδο της κατάρρευσης των Μάγια υποδηλώνουν ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να έπαιξε κάποιο ρόλο.

Μια μελέτη διαπίστωσε ότι η κοπή των δέντρων για να δημιουργηθεί χώρος για αγροκτήματα και γεωργία, ενδεχομένως για να τραφεί ο αυξανόμενος πληθυσμός, οδήγησε στην αποψίλωση των δασών.

Τα λιγότερα δέντρα στην περιοχή μείωσαν την ικανότητα της γης να απορροφά την ηλιακή ακτινοβολία, η οποία με τη σειρά της οδήγησε σε λιγότερη εξάτμιση νερού στην περιοχή, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται λιγότερα σύννεφα και λιγότερη βροχή.

Η λιγότερη βροχή θα μπορούσε να οδηγήσει σε ξηρασία, αποτυχία των καλλιεργειών και αδυναμία παραγωγής αρκετών τροφίμων για να συντηρηθεί ο πληθυσμός των μεγάλων πόλεων.

Με λιγότερη τροφή για τη συντήρησή τους, δεν θα αποτελούσε έκπληξη αν πολλοί απομακρύνονταν από τις πληγείσες περιοχές, με αποτέλεσμα να «εξαφανιστούν» από τις παλιές δομές του πολιτισμού των Μάγια και να αφεθούν στη φύση για να τις ανακτήσει.

4η θεωρία: Πολιτικές αναταραχές

Το National Geographic υποστηρίζει ότι άλλες περιοχές του πολιτισμού των Μάγια γνώρισαν δραματική παρακμή τον 11ο αιώνα, με την πόλη Uxmal να διαπιστώνεται ότι τα έργα της έμειναν ημιτελή και ο τόπος παρακμάζει, ενώ η κοντινή Chichén Itzá επεκτάθηκε.

Με ορισμένες πόλεις να φαίνονται εγκαταλελειμμένες και περιοχές να έχουν εγκαταλειφθεί, κάποιες μεγάλες αρτηρίες του πολιτισμού των Μάγια κόπηκαν και οι πολιτικές επιπτώσεις αυτού του γεγονότος μπορεί να ήταν σημαντικές.

Άλλα μέρη του κόσμου των Μάγια μπορεί να αγωνίστηκαν να συνεχίσουν, καθώς η απώλεια μεγάλων τμημάτων του πολιτισμού άνοιξε τρύπες στο περίπλοκο μείγμα της κοινωνίας τους, μέχρι που αυτή δεν λειτουργούσε πλέον.

Η παρακμή των Μάγια σήμαινε ότι δεν ήταν σε θέση να αποκρούσουν την εισβολή και τον αποικισμό από τους Ισπανούς αιώνες αργότερα.

Για άλλη μια φορά, δεν εξαφανίστηκαν ποτέ πλήρως και υπάρχουν ακόμη Μάγια σήμερα, αλλά είναι συναρπαστικό να εξετάσουμε τους λόγους για τους οποίους ολόκληρες πόλεις φαινομενικά εγκαταλείφθηκαν.