Μια μερική ιστορία που μας αδικεί

16:40 15/10/2024 - Πηγή: Τα Νεα

Το 1942, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούσβελτ ζήτησε από το αμερικανικό κοινό να προτείνει ένα όνομα για τον πόλεμο στον οποίο μόλις είχαν μπει οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ελήφθησαν δεκαπέντε χιλιάδες προτάσεις και η προσωπική προτίμηση του Ρούσβελτ ήταν κατά πως φαίνεται το «Πόλεμος Επιβίωσης». Δεν επικράτησε όμως ποτέ, γιατί οι εφημερίδες και οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο τον αποκαλούσαν ήδη Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – τον πόλεμο που θα ακολουθούσε αναπόφευκτα τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο – πολύ πριν καν ξεκινήσει. Και αυτό ήταν το όνομα που καθιερώθηκε.

Η Ιστορία είναι ξεκάθαρη ως προς αυτό: οι πολιτικοί πολύ σπάνια, έως και ποτέ, έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν ονόματα για τους πολέμους τους. Ο πρώτος αραβοϊσραηλινός πόλεμος (15 Μαΐου 1948 – 10 Μαρτίου 1949) έχει καταγραφεί στη συλλογική μνήμη των Εβραίων ως «ο πόλεμος της ανεξαρτησίας». O ιδρυτής και πρώτος πρωθυπουργός του Ισραήλ, ωστόσο, ο Νταβίντ Μπεν Γκουριόν, ήθελε να ονομαστεί «Μιλχεμέτ χακομεμιγιούτ», το οποίο μπορεί να μεταφραστεί κατά προσέγγιση ως «Ο πόλεμος όπου σταθήκαμε και πάλι όρθιοι». Σε επιστολή του προς τον πολιτικό επιστήμονα Σλόμο Αβινέρι, ο Μπεν Γκουριόν είχε γράψει ότι «η ανεξαρτησία είναι μια τεχνητή και μοντέρνα λέξη», ενώ το «κομεμιγιούτ» «εμπεριέχει μια βαθύτερη και πιο γενναία έκφραση του εθνικού αναστήματος». Επιπλέον, η συγκεκριμένη λέξη εμφανίζεται στην Παλαιά Διαθήκη («Εγώ [είμαι] ο Κύριος ο Θεός σας, που σας έβγαλα από τη γη των Αιγυπτίων, από τη δουλεία τους· και συνέτριψα τα δεσμά του ζυγού σας, και σας έκανα να περπατάτε όρθιοι», Λευιτικό 26:13), στην οποία ο Μπεν Γκουριόν είχε μια αδυναμία.

Οπως και να ‘χει, δεν τα κατάφερε. Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου είναι γιος ιστορικού, θα έπρεπε να τα γνωρίζει αυτά. Παρ’ όλα αυτά, μόλις λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, συγκροτήθηκε εντός του ισραηλινού πρωθυπουργικού γραφείου μια ειδική επιτροπή, με αποστολή να προτείνει ένα όνομα για αυτόν. Ο ισραηλινός στρατός είχε ήδη βαφτίσει την αντεπίθεσή του εναντίον της Χαμάς «Επιχείρηση Σπαθιά από Σίδερο», για το ισραηλινό κοινό, ωστόσο, ήταν απλά «ο πόλεμος». Κάθε προσπάθεια να δοθεί ένα όνομα σε έναν πόλεμο που κανείς δεν ήξερε πότε και πώς θα τελειώσει ούτε αν θα επεκτεινόταν και σε άλλα μέτωπα, έμοιαζε με άσκηση ματαιότητας. Ωστόσο, αυτό ακριβώς προσπαθούσε να κάνει, τέλη του 2023, πολύ πριν περάσει το μέτωπο της Γάζας και οι δεκάδες χιλιάδες νεκροί της σε δεύτερη ή και τρίτη μοίρα, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου. Λέγεται μάλιστα πως η δική του προτίμηση ήταν το «Μιλχεμέτ Μπερεσίτ» – ο Πόλεμος της Γενέσεως. Γράφοντας τότε στην ισραηλινή εφημερίδα «Haaretz», ο γνωστός βρετανο-ισραηλινός αρθρογράφος Ανσελ Πφέφερ έκανε λόγο για μία κυνική προσπάθεια δημιουργίας ενός αφηγήματος: «Γένεσις, όπως σε μια νέα αρχή, η οποία θα πρέπει να μας κάνει όλους να ξεχάσουμε τις πολιτικές του Νετανιάχου που έδωσαν στη Χαμάς την ευκαιρία να εξαπολύσει τη σφαγή της στο Ισραήλ. Δεν πρόκειται να πετύχει».

Δεν πέτυχε, πράγματι, σύμφωνα ωστόσο με έναν άλλο συνεργάτη της «Haaretz», τον Νισίμ Λουκ, τις τελευταίες ημέρες το θέμα της ονομασίας του πολέμου έχει επανέλθει. Πολλοί Ισραηλινοί, βέβαια, συμπεριλαμβανομένων αρκετών συγγενών των ομήρων, θυμώνουν για την ενασχόληση με αυτό το φαινομενικά περιθωριακό ζήτημα, τη στιγμή που 101 άνδρες, γυναίκες και παιδιά παραμένουν όμηροι στη Γάζα. «Κι εντούτοις», γράφει ο Νισίμ Λουκ, «οι λέξεις έχουν μεγάλη σημασία και τα αφηγήματα διαμορφώνουν την πραγματικότητα. Το όνομα του πολέμου πλαισιώνει την ιστορία πίσω από αυτόν, τον εξηγεί, πρώτα απ’ όλα σε εμάς τους ίδιους και – όχι λιγότερο σημαντικό – στον κόσμο». Για εκείνον, «αυτός ο πόλεμος δεν μπορεί να έχει παρά μόνο ένα όνομα. Και πρέπει να αγωνιστούμε – ναι, να αγωνιστούμε – για να αποκαλείται έτσι σε όλο τον κόσμο.

Αλλά πρώτα απ’ όλα από εμάς. Αυτός ο πόλεμος είναι ο πόλεμος της 7ης Οκτωβρίου. Δεν μπορεί να έχει κανένα άλλο όνομα. Γιατί η 7η Οκτωβρίου, μια ημερομηνία που θα μείνει για πάντα χαραγμένη στην ιστορία του εβραϊκού λαού και του σιωνισμού, είναι εκείνη που προκάλεσε αυτόν τον πόλεμο. Ο πόλεμος ξέσπασε εξαιτίας αυτού που μας έκαναν εκείνο το Μαύρο Σάββατο. Επιπλέον, η νομιμοποίησή μας για την έναρξη ενός πολέμου εξόντωσης εναντίον της Χαμάς πηγάζει από αυτό που έκανε στις 7 Οκτωβρίου», γράφει. «Πουθενά στον κόσμο δεν αποκαλούν αυτόν τον πόλεμο Σπαθιά από Σίδερο. Τον αποκαλούν πόλεμο της Γάζας. Και ήδη, εδώ και πολύ καιρό, η ιστορία του δεν είναι αυτό που συνέβη στις 7 Οκτωβρίου, αλλά όλα όσα συνέβησαν μετά. Μια μερική ιστορία που μας αδικεί, για να το πω επιεικώς».

Κάποιοι θα συμφωνήσουν με τον Νισίμ Λουκ, άλλοι θα διαφωνήσουν. Σε αυτό το σημείο, όμως, να σημειώσουμε πως είναι ο πατέρας της Σάνι Λουκ, της 23χρονης tattoo-artist που σκότωσε η Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου για να περιφέρει κατόπιν στη Γάζα το άψυχο σώμα της, ημίγυμνο, σαν τρόπαιο. Και σαν γενικότερη αρχή, όταν μιλάνε άνθρωποι που έχουν χάσει παιδιά, τηρούμε ενός λεπτού σιγή σκύβοντας το κεφάλι.