Μια Παρασκευή με χαμσίνι

16:34 8/11/2024 - Πηγή: Τα Νεα

Φύσαγαν οι αληγείς άνεμοι της Πεντηκοστής ή του πενηνταήμερου εκείνη την άνοιξη του 1992 στο Μισίρι, όπου βρισκόμασταν, τα χαμσίνια, από το χάμσα, που πάει να πει πέντε στα αραβικά! Μύριζε το χαμσίνι, λοιπόν, όταν βγήκαμε από το αεροπλάνο. Ζεστό, ξηρό και αμμώδες αγέρι που αν σε πετύχει στην έρημο θα σε ραπίσει με τη μεγάλη ταχύτητά του. Στο αεροδρόμιο στο Κάιρο μας υποδέχτηκε εγκάρδια ο ευγενής Κωστής Μοσκώφ (1939-1998), συγγραφέας, ιστορικός και μορφωτικός σύμβουλος της πρεσβείας μας. Είχε προσκαλέσει κάποιους πανεπιστημιακούς από θεολογικές Σχολές μας, ας μην τους ονοματίσω όλους, αλλά αναφέρω

τον αείμνηστο και άοκνο σκυριανό θεολόγο Σάββα Αγουρίδη (1921-2009). Κάποια στιγμή, αργότερα, προστέθηκε στην ομήγυρη ο ψηλός και βλοσυρός φιλόσοφος Κώστας Αξελός (1924-2010). Ανάμεσά τους κι εγώ, νιώθοντας μεγάλη τιμή και χαρά που βρισκόμουν σε τούτη την πρώτη συνάντηση Ορθοδόξων και Μουσουλμάνων· ως πολύ νέος, και ακαδημαϊκά απολύτως άπειρος, προσπαθούσα να παρατηρώ περισσότερο και να μην εμπλέκομαι σε επιστημολογικές συζητήσεις.

Πάντως, παρ’ όλο που πέρασαν πάνω από τρεις δεκαετίες, εκείνο το πρώτο ταξίδι στην Αίγυπτο παραμένει ανεξίτηλο. Συχνά σε κάποια συζήτηση οντολογίας ή μεταφυσικής ξιφουλκούσαν οι δυο πιο ζωηροί σύνεδροι και το podium έπαιρνε φωτιά από τη γρήγορη εναλλαγή του ορθόδοξου Αγουρίδη και του άθεου Αξελού, με σχεδόν εξίσου ενδιαφέρουσες και ουσιαστικές θέσεις. Φάνταζαν στα μάτια μου αμφότεροι τόσο νεαροί και ορμητικοί, πυροδοτούμενοι από κάποια φλόγα πνευματική αόρατη, αλλά υπαρκτή!

Αυτή η πρώτη συνάντηση νομίζω ότι δεν επαναλήφθηκε· ένα σκέλος της έλαβε χώρα και στο ελληνικό καρτιέ της συνοικίας Σάτμπι, στην Αλεξάνδρεια, στο εξαιρετικό κτίριο που είναι γνωστό ως Αβερώφειο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Ετσι είχαμε την ευκαιρία για μικρές εκδρομές, διότι ένα από τα προτερήματα του Μοσκώφ ήταν πως ήξερε και να υποδέχεται και να φιλοξενεί επιλέγοντας αντί μιας άχρηστης πολυτέλειας να δημιουργεί συνθήκες ευχαρίστησης και αγκαλιάς. Μας πήγε πρώτα απ’ όλα στην αγορά του Αλ Χαλίλι και στο καφενείο των κατόπτρων, το Ελ Φισάουι, όπου μας είπε ότι μπορεί να συναντούσαμε τον βραβευμένο με Νομπέλ, μόλις το 1988, Ναγκίμπ Μαχφούζ (1911-2006)· ο Κωστής ήταν περιώνυμος τερατολόγος στα ψέματα, αλλά είδαμε πράγματι τον συγγραφέα να πίνει το τσάι του φορώντας το σκουρόχρωμο γυαλί του. Πήρα κι εγώ τσάι, κοκκινωπό, με ζάχαρη μου το έφεραν, σε γυάλινο ποτηράκι. Εκεί κοντά όμως ήταν και το  Μουσείο του Καΐρου, που στεγάζει αιγυπτιακές αρχαιότητες, με τη ροζαλί πρόσοψή του. Είδα τόσο κόσμο ντόπιο, με τα παιδάκια του από το χέρι να επισκέπτονται πρόσχαρα έναν χώρο πηγμένο από κειμήλια και χνάρια του πολιτισμού τους.

Ηταν Παρασκευή βέβαια και αναρωτήθηκα για την κοσμοσυρροή των οικογενειών. Ετσι έμαθα ότι, όπως έχουμε εμείς την Κυριακή και οι Εβραίοι το Σάββατο, η Παρασκευή είναι ημέρα αργίας και συνάθροισης για προσευχή των μουσουλμάνων· εντούτοις σε όλες τις εμπορικές πράξεις παγκοσμίως η Παρασκευή λογίζεται ως μέρα εργάσιμη, δηλαδή πέμπτη ημέρα της εβδομάδας. Αργότερα στην πλατεία Ταχρίρ αναλογίστηκα ότι για μας η Παρασκευή καθιερώθηκε με αυτό το όνομα από τους Ιουδαίους επειδή εκείνη τη μέρα, που ήταν προσάββατο, παρασκεύαζαν όσα επρόκειτο να χρησιμοποιήσαν την επομένη· αυτό το υιοθετήσαμε στα καθ’ ημάς χωρίς να υπάρχει τέτοιος λόγος. Σκεφτόμουν πόσα πράγματα συνδέουν τις κουλτούρες γύρω από τη Μεσόγειο και πόσο μισαλλόδοξη είναι η πίστη του καθενός μας.

Εκείνη την ώρα μπροστά από το καφέ όπου καθόμουν πέρασε μια εκπάγλου αληθείας καλλονή νεαρή γυναίκα, που πουλούσε φούλια, κρατώντας ένα παιδάκι με την παλάμη της· μοσχοβόλαγε ο τόπος από το μπουγαρίνι. Της αγόρασα τρία μεθυστικά περιδέραια από ολόλευκα, γυαλιστερά άνθη και της τα φόρεσα στον λαιμό της· κοίταξα τα μεγάλα καθαρά μάτια της, χαμογελάσαμε, και χάιδεψα το μελαχρινό κεφάλι στο αγοράκι της πριν ανέβω στο βαν που θα μας πήγαινε στο ξενοδοχείο. Το χαμσίνι σάρωνε το τσιμέντο της μεγάλης πλατείας.

Ο Κώστας Θεολόγου είναι καθηγητής στο ΕΜΠ, διευθυντής του Τομέα ΑΚΕΔ της Σχολής ΕΜΦΕ