Νέα ανατρεπτική μελέτη για την έκρηξη στο ηφαίστειο της Σαντορίνης

07:25 11/4/2020 - Πηγή: Τα Νεα

Ηταν άνοιξη - κι αυτό αποδεικνύεται από τα γεωλογικά ευρήματα - περίπου του 1613 π.Χ., όταν η ανθρωπότητα ζούσε τη μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη στην ιστορία της. Ηταν σαν να έπεφταν πολλές ατομικές βόμβες ταυτόχρονα στο Αιγαίο. Τα πρώτα εικοσιτετράωρα της έκρηξης, σύμφωνα με τους επιστήμονες, σταμάτησε κάθε είδος ζωής σε ακτίνα 100 χιλιομέτρων ενώ στη συνέχεια άρχισαν τα τσουνάμι.

Το τρομερό ξύπνημα του ηφαιστείου κατέστρεψε

ολοσχερώς τη Σαντορίνη και τα γύρω νησιά και άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στο πώς οι άνθρωποι θα αντίκριζαν εφεξής τον κόσμο. Τι απέγιναν όμως οι αρχαίοι κάτοικοι της Θήρας...;

Στις ανασκαφές που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα στην περιοχή του Ακρωτηρίου δεν βρέθηκαν σκελετοί όπως συνέβη στην Πομπηία. Βρέθηκαν μόνο ίχνη μιας καθημερινότητας που εγκαταλείφθηκε άρον άρον: εργαστήρια με μισοτελειωμένες δουλειές, νοικοκυριά παρατημένα στη μέση.

Νέα θεωρία

Σήμερα, περισσότερα από 3.600 χρόνια μετά, μια νέα μελέτη έγκριτων ηφαιστειολόγων από το Πανεπιστήμιο της Χαβάης έρχεται να ανατρέψει αρκετά από όσα γνωρίζαμε: ενάντια στην κρατούσα άποψη που ήθελε τους κατοίκους της Θήρας να έχουν εγκαταλείψει το νησί με τα πλοιάριά τους και να έχουν βρει καταφύγιο σε γειτονικά κυκλαδονήσια με την έναρξη των πρόδρομων φαινομένων - ισχυρών σεισμών και μικρότερων εκρήξεων -, οι ηφαιστειολόγοι K.J. Evans και F.W. McCoy υποστηρίζουν πως οι κάτοικοι, ενώ έπλεαν στη θάλασσα, χτυπήθηκαν από πυροκλαστικές ροές, δηλαδή υπέρθερμες μάζες ηφαιστειακών υλικών, οι οποίες τους σκόρπισαν στο νερό. Μόνο λίγοι εικάζεται ότι έφτασαν στον προορισμό τους...

Η θεωρία των επιστημόνων, που βασίζεται σε συγκεκριμένες μετρήσεις, δείχνει να επιβεβαιώνεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα. Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, δεν υπάρχουν ενδείξεις μαζικής κατοίκησης και ανάπτυξης νέων «προσφυγικών» καταυλισμών στα γειτονικά νησιά. «Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Χαβάης υποστηρίζουν ότι αυτή η μαζική κατοίκηση δεν έγινε ποτέ», λέει στα «ΝΕΑ» ο δρ σεισμολόγος Γεράσιμος Παπαδόπουλος, επιστημονικός συνεργάτης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της UNESCO, ο οποίος είχε ασχοληθεί με τα πρόδρομα φαινόμενα της ηφαιστειακής έκρηξης ως επισκέπτης ερευνητής στο εργαστήριο σεισμολογίας του ΜΙΤ στη Βοστώνη.

«Εξάγουν αυτό το συμπέρασμα λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πυροκλαστικές ροές, τεράστιες μάζες τέφρας και αερίων, που αναπτύσσουν θερμοκρασία ακόμη και 800 βαθμών Κελσίου, σχηματίζονται με την έκρηξη και κατεβαίνουν από την πλαγιά του ηφαιστειακού κώνου με τεράστια ταχύτητα, έως και 500 μέτρων το δευτερόλεπτο, κατακαίοντας τα πάντα. Οπως έχει αποδειχθεί και από πρόσφατες εκρήξεις, οι μάζες αυτές μπορούν να εισέλθουν στη θάλασσα και να ταξιδεύουν πάνω στο νερό - καθώς είναι ελαφρύτερες από αυτό - με ορμή ακόμη και για απόσταση 30 ή 40 χιλιομέτρων», συνεχίζει.

Πολιτισμός

Είναι γνωστό ότι οι κάτοικοι της Θήρας είχαν συστήσει έναν εμπορικό πολιτισμό, με στενές σχέσεις με την Κρήτη, ενώ στις περίφημες τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου απεικονίζονται τα σκάφη της εποχής τους - πλοιάρια στα οποία κωπηλατούσαν με αστερέωτα κουπιά, όπως γίνεται στα κανό. «Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Χαβάης έλαβαν υπόψη τους την ποσότητα της ηφαιστειακής μάζας που εκλύθηκε και την ταχύτητα που θα μπορούσαν να αναπτύξουν οι κάτοικοι της Θήρας με τα πλοιάριά τους.

Βασίστηκαν σε άλλους συγγραφείς και υπολόγισαν ότι θα μπορούσαν να ταξιδεύουν περίπου 50-60 χιλιόμετρα την ημέρα, όμως τις ώρες εκείνες είναι πολύ πιθανό ένα μεγάλο μέρος του Νότιου Αιγαίου να είχε γεμίσει με ελαφρόπετρα από τις πυροκλαστικές ροές των εκρήξεων που προηγήθηκαν, άρα θα είχαν να αντιμετωπίσουν ένα ακόμη εμπόδιο στο ταξίδι τους. Μάλιστα, αυτές οι πυροκλαστικές ροές, καθώς εφορμούν στη θάλασσα, μπορεί να αποτελέσουν και πηγή μεγάλου τσουνάμι, καθώς οι τεράστιες μάζες που μπαίνουν με ορμή στη θάλασσα εξωθούν το νερό. Καταλήγουν έτσι στο συμπέρασμα πως η πλειονότητα των κατοίκων, θορυβημένη από τα πρόδρομα φαινόμενα, δραπέτευσε μεν, δεν πρόλαβε όμως να φτάσει στον προορισμό της, καθώς καταπλακώθηκε από τις ροές και έγινε τέφρα που σκορπίστηκε στη θάλασσα», λέει ο Παπαδόπουλος.

Οπως προκύπτει από τις επιστημονικές έρευνες και τα ηφαιστειακά στρώματα που έχουν βρεθεί στο νησί, η κύρια έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας πραγματοποιήθηκε σε τέσσερις φάσεις οι οποίες διήρκεσαν συνολικά 18 ώρες. Είχε προηγηθεί μια μικρότερη έκρηξη, η οποία επίσης εκτυλίχθηκε σε διάφορες φάσεις. Επιπλέον είχαν εκδηλωθεί ισχυροί σεισμοί, ως πρόδρομα φαινόμενα της έκρηξης, αρκετό χρονικό διάστημα πριν από την εκδήλωσή της. «Σύμφωνα με ένα μοντέλο που είχα καταρτίσει παλαιότερα, των μεγάλων ηφαιστειακών εκρήξεων προηγούνται ισχυροί σεισμοί, που προετοιμάζουν το μάγμα και που μπορεί να εκδηλώνονται ακόμη και ένα ή δύο έτη πριν από την έκρηξη του ηφαιστείου. Μετά τους σεισμούς ακολουθεί μια πρόδρομη έκρηξη σχετικά μικρού μεγέθους και στο τελείωμα αυτής της πρόδρομης έκρηξης ξεκινά η κύρια έκρηξη ίσως με μερικές ώρες διαφορά», λέει ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος. «Προειδοποιημένοι από όλα αυτά, οι κάτοικοι της Θήρας πρόλαβαν να φύγουν, όμως, σύμφωνα με τους ερευνητές του Πανεπιστημίου της Χαβάης, δεν πρόλαβαν να σωθούν...».