Ο Αλέξανδρος Μούζας φτιάχνει «Σκιές στον Άδη»

09:56 28/11/2021 - Πηγή: Τα Νεα

Το νέο μουσικοθεατρικό έργο «Σκιές στον Άδη» του διακεκριμένου συνθέτη Αλέξανδρου Μούζα έρχεται σε πρώτη παρουσίαση μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του Θωμά Μοσχόπουλου στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Το έργο μουσικού θεάτρου για ηθοποιό και μουσικό σύνολο θα παρουσιαστεί για δύο μόνο παραστάσεις στις 27 και 28 Νοεμβρίου 2021, στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Το ενδεκαμελές μουσικό σύνολο διευθύνει ο Νίκος Βασιλείου, ενώ τον ρόλο του Λόρδου Μπάιρον ερμηνεύει ο Χρήστος Λούλης.

Το

έργο αξιοποιεί, αποκλειστικά, αυθεντικά κείμενα του Λόρδου Μπάιρον επιλεγμένα από τις τελευταίες επιστολές του από την Ελλάδα, το ταξιδιωτικό του έργο Τσάιλντ Χάρολντ, το θεατρικό του έργο Κάιν, καθώς και ποιήματά του. Στο έργο περιγράφεται η κατάβαση του Μπάιρον, με τη μορφή του αρχετυπικού «έκπτωτου αγγέλου», στο υγρό και δυστοπικό περιβάλλον του Μεσολογγίου, σε έναν Άδη που παγιδεύει στις Σκιές του, σε ένα απόλυτα «Greek Gothic» περιβάλλον.

Μέσα σε ένα υποβλητικό, μουσκεμένο σκηνικό που αποδίδει με γλαφυρό τρόπο την αίσθηση ενός φαντασιακού Άδη γεμάτου σκιές, προαισθήματα και αναμνήσεις, η ατμοσφαιρική μουσική του Αλέξανδρου Μούζα φλερτάρει με την κινηματογραφική αισθητική πλαισιώνοντας με μοναδικό τρόπο την απαιτητική ερμηνεία του ηθοποιού Χρήστου Λούλη. Ο τελευταίος καταθέτει με τη σειρά του μια ιδανική ανάγνωση ενός Λόρδου Μπάιρον παιγνιώδους και ποιητικού, εμμονικού και δέσμιου των παθών του αλλά και ένδοξου δημιουργού της μοίρας του.

Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για τη δημιουργία του επετειακού προγράμματος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Το έργο αποτελεί ανάθεση της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ και εντάσσεται στον θεματικό κύκλο «Ωδές στον Βύρωνα», ο οποίος αποδίδει φόρο τιμής στον εμβληματικό ρομαντικό ποιητή και φιλέλληνα. Τον κύκλο επιμελείται ο Αλέξανδρος Μούζας. Το έργο παρουσιάζεται σε συνεργασία με τη Βυρωνική Εταιρεία Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου.

Ο Αλέξανδρος Μούζας μιλάει στα «Νέα» για την παράσταση, το Βύρωνα και την επανάσταση

Πείτε μας λίγα λόγια για τη σύνθεσή σας.

Ο Βύρωνας επειδή είναι ένας πολυσχιδής και μια πολυεπίπεδη προσωπικότητα, έπρεπε να βρω έναν τρόπο για να μπορέσω να δομήσω ένα σωστό κομμάτι και να μπορέσω να επιλέξω αποσπάσματα από το τεράστιό του συγγραφικό έργο. Είτε αυτό είναι επιστολές, είτε ποιήματα. Οι επιστολές βέβαια είναι πάντα το βασικό μας κομμάτι αλλά ήθελα να χρησιμοποιήσω και κομμάτια από ποιήματα που είχαν σχέση με άλλες του σκέψεις, συναισθήματα. Οπότε δομήθηκε η μουσική σε τρία επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο είναι το γήινο, το αρσενικό, αυτό με το οποίο συμμετέχει το φυσικό του σώμα και αφορά το τώρα, το παρόν του, τον αγώνα, τους Τούρκους, τους Έλληνες, τους Σουλιώτες, τα χρήματα, το κομιτάτο, όλη αυτήν του την εμπλοκή στην επανάσταση. Το δεύτερο επίπεδο είναι το συναισθηματικό, το θηλυκό όπως το έχουμε ονομάσει. Έχει σχέση με τις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους, με τους έρωτες, τα πάθη, τους εραστές, τη σχέση με την κόρη του. Κι αυτό είναι ένα συναισθηματικό κομμάτι. Συμμετέχει σε όλο αυτό το επίπεδο με την ψυχή του. Και το τρίτο επίπεδο το ονομάζουμε μεταφυσικό και είναι ένα ερμαφρόδιτο κομμάτι, όπου συμμετέχει πνευματικά και αφορά στη ζωή, στο θάνατο, στην έννοια του θεού, την αιωνιότητα. Οπότε το έργο είναι δομημένο με βάση το παρόν του που έχει σχέση με τις επιστολές αλλά όπως κι ο ίδιος που ήταν ένας τέτοιος άνθρωπος που ξαφνικά από την πραγματικότητα μεταπηδούσε σε άλλες σκέψεις, σε άλλα επίπεδα από μόνος του οπότε η βάση μας είναι τα κείμενα των επιστολών και ενδιάμεσα υπάρχουν ποιήματα με αποσπάσματα από ταξιδιωτικά κείμενα από σημειώσεις. Οπότε υπάρχει ένα εγκεφαλικό ασανσέρ το οποίο θα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον για τους θεατές.

Συνομιλεί η μουσική με τη σκηνοθεσία του Θωμά Μοσχόπουλου;

Στην προκειμένη περίπτωση επειδή είναι μουσικό θέατρο, η μουσική προϋπήρχε. Ήταν προγενέστερη της σκηνοθεσίας ή του έργου, οπότε το έργο μαζί με το κείμενο δημιουργήθηκε εξ αρχής. Υπήρχε μια εικόνα στο μυαλό μου για το πώς θα ήθελα να είναι η πλοκή αλλά η σκηνοθεσία του Μοσχόπουλου το απογείωσε, έβαλε νέες διαστάσεις. Εννοείται πως ένας συνθέτης δεν μπορεί να σκεφτεί όπως ένας σκηνοθέτης που φέρνε καινούργιες εικόνες, χρώματα και ερμηνείες του κειμένου και ιδίως όταν ερμηνεύεται από έναν ηθοποιό πολύ ταλαντούχο και μπορεί να δουλέψει σε πολλά επίπεδα, το πράγμα παίρνει μια άλλη μορφή και απογειώνεται.

Δουλεύοντας το υλικό του Βύρωνα, υπήρχαν πράγματα που μάθατε για τον ίδιο;

Εννοείται. Γιατί συνήθως έχουμε μαθευτεί από ένα φιλελληνικό προφίλ που του έχουμε προσδώσει και πολλές φορές έχουμε ξεχάσει και το έργο του αλλά και την ίδια του τη ζωή. Η ζωή του είναι πολυτάραχη. Έχει όλα τα γνωστά δίπολα καλού – κακού, έρωτας – θάνατος. Έχει κάνει πράγματα ακραία. Μπορεί να φέρετε με την απόλυτη τρυφερότητα σ’ έναν παιδικό του φίλο και με την απόλυτη σκληρότητα στην κόρη του ή στη γυναίκα του. Είναι μια προσωπικότητα που άγεται και φέρεται από τα πάθη του. Αυτό ίσως όσο κι αν μας φαίνεται παράξενο, μας γοητεύει ίσως γιατί πάντα οι ήρωες τέτοιου τύπου, τα ινδάλματα είχαν τέτοιες ακραίες συμπεριφορές που μας γοήτευαν και να μας απελευθέρωναν κι εμάς από αντίστοιχες ανάγκες τις οποίες δεν μπορούσαμε να τις εκφράσουμε.

Το έργο εντάσσεται στην επέτειο των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Πόσο επίκαιρα είναι όλα αυτά τα μηνύματα;

Νομίζω ότι η ιστορία από μόνη της είναι πάντα επίκαιρη. Επαναλαμβάνεται σε κύκλους οπότε ένα ιστορικό δεδομένο και μια ιστορική διδαχή είναι μια παρακαταθήκη που ζει στο παρόν αν έχουμε το θάρρος να την ερμηνεύσουμε σωστά και να την αποδεχτούμε κι έχοντας ιστορική μνήμη. Νομίζω πως εμείς οι Έλληνες έχουμε ένα πρόβλημα με την ιστορική μνήμη όσον αφορά τα γεγονότα. Αν λοιπόν αυτό το ξεπεράσουμε και μάλιστα η ιστορία εκπεφρασμένη με τον ίδιο τρόπο που έκανε ο Βύρων τουλάχιστον, είναι πάντα επίκαιρη. Έχουμε πάντα δηλαδή διδάγματα, συμβουλές και να δούμε πώς να προχωρήσουμε στο μέλλον μας.

Εσείς από όλη αυτή τη δημιουργική διαδικασία τι κρατάτε;

Εγώ ασχολήθηκα πέρα από τη δημιουργική διαδικασία με το συγκεκριμένο έργο, είμαι καλλιτεχνικός σύμβουλος ολόκληρου του κύκλου Βύρωνα. Μέσα από αυτήν την μελέτη περίπου δύο ετών προετοιμασίας, έμαθα εξαιρετικά πράγματα για τον άνθρωπο αλλά διάβασα και εξαιρετικά κείμενα. Και κατάλαβα το πόσο σημαντικός ήταν αυτός ο άνθρωπος και για ποιο λόγο ονομάζεται ο σημαντικότερος ρομαντικός ποιητής. Και μέσα από αυτή τη διαδικασία, για μένα ήταν πολύ σημαντικό το να μπορέσω να φτιάξω παραστάσεις και θεάματα και παραγωγές οι οποίες να βγαίνουν μέσα από τη ζωή και το έργο του. Εστίασα πολύ σε αυτό για να μπορέσει να αναπτυχθεί το πρότζεκτ. Να έχω τις ερωτικές επιστολές του, τις κρυφές επιστολές, τις οποίες τις απεύθυνε με γυναικείο πρόσωπο αλλά αφορούσε έναν άνδρα. Ήταν μια ολόκληρη παραγωγή αυτό. Ήταν για την κόρη του που θεωρείται σήμερα η πρώτη προγραμματίστρια και κάναμε μια εξαιρετική παραγωγή με τον Κυριακάκη που ζει στην Ολλανδία. Παραγγείλαμε το πρώτο έργο Καραγκιόζη, στο οποίο ο Λόρδος Βύρωνας είναι πρωταγωνιστής. Κάναμε επιστημονική τεκμηριωμένη παρουσίαση κάποιων έργων τα οποία δεν είχαν ξανακουστεί. Η δημιουργική διαδικασία, αυτό που μου άφησε εμένα είναι πώς μπορείς μέσα από την προσωπικότητα ενός ανθρώπου και του έργου του, να μπορέσουν να ξετυλιχτούν τόσες πτυχές και να μπορέσεις να κάνεις θεάματα ιδιαίτερα.