Ο άνθρωπος που ήθελε να «κατεδαφίσει» τον Φρόιντ

21:54 4/7/2024 - Πηγή: Τα Νεα

Ο Φρέντερικ Κρους, ο αμερικανός κριτικός λογοτεχνίας ο οποίος άνοιξε μια επιστημονική συζήτηση υποστηρίζοντας ότι ο Φρόιντ ήταν τσαρλατάνος και αμφισβητώντας τα επιτεύγματα και την κληρονομιά του, πέθανε σε ηλικία 91 ετών. Ο ομότιμος καθηγητής Αγγλικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ ήταν συγγραφέας περισσότερων από δώδεκα βιβλίων. Το πιο πρόσφατο, με τίτλο «Freud: The Making of an Illusion», στόχευε τις θεραπευτικές ενοράσεις του πατέρα της ψυχανάλυσης και είχε συγκεντρώσει την προσοχή των κριτικών λογοτεχνίας το 2017, επισημαίνουν οι «New York

Times».

Ο Κρους υπήρξε συνεργάτης του «The New York Review of Books» γράφοντας δοκίμια και κριτικές για τα έργα των Μέλβιλ, Τουέιν και Φλάνερι Ο’ Κόνορ, αλλά και σχολιάζοντας ευρύτερα θέματα όπως η θεραπεία ανακτημένης μνήμης, το τεστ Rorschach, υποθέσεις απαγωγής από εξωγήινους. Σε ό,τι σχετίζεται με την ψυχανάλυση, ο Φρέντερικ Κρους έβγαζε στα κείμενά του την άποψη ότι πρόκειται για ψευδοεπιστήμη με διαστάσεις μάστιγας την οποία αποκαλούσε «φροϊδολατρία». Μάλιστα, σε συνέντευξή του το 1999 στο PBS NewsHour είχε εξηγήσει ότι ξεκίνησε την καριέρα του με «αρκετή πίστη στη φροϊδική περιγραφή του ανθρώπινου νου».

Αλλά σταδιακά άρχισε να αμφισβητεί την αξία της φροϊδικής θεωρίας, αποκαλύπτοντας τον σκεπτικισμό του σε μια συλλογή δοκιμίων του 1975 με τίτλο «Out of My System: Psychoanalysis, Ideology, and Critical Method» που στη συνέχεια εντάθηκε στα μεταγενέστερα κείμενά του «Skeptical Engagements» (1986) και σε ένα μακροσκελές δοκίμιο στο «The New York Review of Books» το 1993 με τίτλο «The Unknown Freud». Ο καθηγητής Κρους έφτασε να θεωρεί τον Φρόιντ τσαρλατάνο. Σε μια συζήτηση με την ψυχαναλύτρια και συγγραφέα Σούζι Ορμπακ το 2017, που δημοσιεύτηκε στην «Guardian», υποστήριξε ότι ο Φρόιντ «είχε αντιφάσεις, αποπροσανατόλισε και ταλαιπώρησε τους ασθενείς του με την ελπίδα να κάμψει την “αντίστασή” τους στις δικές του ιδέες – ιδέες που αλαζονικά δήλωνε ότι κρύβονταν μέσα στο ασυνείδητο των ίδιων των ασθενών». Κατά τη διαδικασία αυτή, είπε, ο Φρόιντ δημιούργησε έναν μύθο για τον εαυτό του και τα ευρήματά του που δεν άντεξε στον εμπειρικό έλεγχο.

Οι πολεμικές του αιχμές τον ανέδειξαν στην πρώτη γραμμή μιας ομάδας αναθεωρητικών σκεπτικιστών, πολέμιων του Φρόιντ. Παρά τη μακροχρόνια σταυροφορία του, ο Φρέντερικ Κρους αναγνώρισε τον σημαντικό πολιτιστικό αντίκτυπο της ψυχανάλυσης. «Κανείς δεν αμφισβητεί την τεράστια έκταση της επιρροής του Φρόιντ» είπε στη συζήτηση του 2017 με τη δρα Ορμπακ. «Το ερώτημα που έχουμε μπροστά μας είναι αν οφείλουμε, σε γενικές γραμμές, να είμαστε ευγνώμονες για αυτό».

«Η εκδίκηση των καταπιεσμένων»

Ενας άλλος αξιοσημείωτος στόχος του ήταν το κίνημα της ανακτημένης μνήμης, το οποίο αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1990 και εκείνος θεωρούσε ότι προερχόταν από τις υπερβολές της ψυχαναλυτικής θεωρίας. Το δοκίμιό του σε δύο μέρη «Η εκδίκηση των καταπιεσμένων», το οποίο εμφανίστηκε το 1994, συμπεριλήφθηκε στη συλλογή του «Follies of the Wise», η οποία ήταν φιναλίστ για το βραβείο National Book Critics Circle Award 2006.

«Χάρη στις υπηρεσίες των θεραπευτών που πιστεύουν ότι ένα ολόκληρο φάσμα συμπτωμάτων των ενηλίκων μπορεί πιθανώς να εξηγηθεί καλύτερα από την καταπίεση της σεξουαλικής κακοποίησης της παιδικής ηλικίας», έγραψε στους «New York Times» το 1997, «οι άνθρωποι αυτοί βγαίνουν από τη θεραπεία δραστικά αποξενωμένοι όχι μόνο από τις οικογένειές τους αλλά και από τον ίδιο τους τον εαυτό. Σε όλες τις περιπτώσεις, εκτός από μία ελάχιστη μειοψηφία, οι κατηγορίες αυτές είναι ψευδείς».