Ο «ευγενής αντίπαλος»

16:47 10/1/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Η χθεσινή μέρα, πολιτικά, ήταν αφιερωμένη στον Κώστα Σημίτη. Η κηδεία του σημαντικού πρωθυπουργού της Ελλάδας ήταν αντάξια της πολιτικής παρουσίας του: λιτή και αξιοπρεπής, με τη συμμετοχή σχεδόν όλου του πολιτικού κόσμου, πολλών πολιτών (η μέρα ήταν εργάσιμη) και με, κατά το μάλλον, υποδειγματικής συμπύκνωσης ομιλίες αποχαιρετισμού.

Πρόσεξα ιδιαίτερα την ομιλία του

Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος προφανώς επιδίωξε να μιλήσει στην κηδεία, όχι μόνο ως τιμητική χειρονομία προς τον εκλιπόντα αλλά και ως πολιτική πράξη. Και μπορεί να αποκάλεσε τον Κώστα Σημίτη «ευγενή αντίπαλο», δηλώνοντας εξαρχής την καταστατική ιδεολογικοπολιτική διαφορά τους, ωστόσο περιέγραψε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του εκλιπόντος που μπορούν να είναι χαρακτηριστικά και της δικής του προσωπικότητας.

Ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε σε τρία χαρακτηριστικά της παρουσίας του Κώστα Σημίτη στη δημόσια ζωή. Στην πίστη του στην Ευρώπη και στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας. Στη διακυβέρνηση στην οποία πρωταγωνιστούσε «το περίφημο μπλοκάκι», οι σημειώσεις «όπου καταγράφονταν μεθοδικά οι διακηρύξεις που έγιναν πράξη – παράδειγμα του πόση σημασία πρέπει να δίνει ένας ηγέτης στην αποτελεσματικότητα». Και στη συνεχή πνευματική καλλιέργεια, που για τον Κώστα Σημίτη αντιπροσώπευαν το διάβασμα και το θέατρο, μαζί με τη φροντίδα για τους οικείους του, τον δημιουργικό χρόνο για την οικογένειά του και τους φίλους.

Σημείωσε ακόμα ορισμένα χαρακτηριστικά του εκλιπόντος, προφανώς αξιοζήλευτα από πολιτικούς που υπολογίζουν το παράδειγμά του. Σημείωσε, π.χ., ότι ο Κώστας Σημίτης υπηρέτησε μια πολιτική νοοτροπία σύμφωνα με την οποία οι κυβερνήσεις υπάρχουν όχι για να διαιωνίζουν την εξουσία τους αλλά για να καλυτερεύουν τη ζωή των πολιτών, με σχέδιο αλλά, αν διαφανεί η ευκαιρία, με εκμετάλλευση και των συγκυριών. Μίλησε για την αξία της πολιτικής παρέμβασης του εκλιπόντος όταν αντιμετώπισε «βαρίδια του παρελθόντος». Και εξήρε το γεγονός ότι ο εκλιπών ήταν κανονικός άνθρωπος, μακριά από φανατισμούς και δημοσιοσχετίστικη φιγούρα.

Στην ουσία, ο Κυριάκος Μητσοτάκης καθρεφτίστηκε στην εικόνα του εκλιπόντος. Προσηλωμένος στον ευρωπαϊκό δρόμο, ήταν σαν να υποσχέθηκε συνέχιση θετικών και μετρήσιμων μεταρρυθμίσεων, την αποτελεσματικότητα των οποίων θα έχει μετρήσει ο ίδιος πριν ζητήσει τον απολογισμό των πολιτών. Υπερασπίστηκε, επίσης, ένα μοντέλο πολιτικού με ανοιχτά μάτια κι αφτιά, που διαβάζει και παρακολουθεί τι γίνεται στην περιοχή της πνευματικότητας, εκεί όπου οι κοινωνίες αποδεικνύουν την ακμή τους και την ανησυχία τους.

Πρωτίστως, όμως, με την παρουσία του στην κηδεία και με την ομιλία του έκανε μια δήλωση ουσίας: υπογράμμισε ότι κινείται στον χώρο του ευρωπαϊστικού Κέντρου, ότι δηλαδή κινείται για την εφαρμογή μιας μεταρρυθμιστικής ατζέντας, την οποία δεν έχει καμία διάθεση να υποστείλει.

Αυτό σημαίνει ότι δεν μπαίνει σε επιτροπεία από τη βαθιά Δεξιά που βάλλει εναντίον του από ΜΜΕ και Διαδίκτυο. Αρνείται να γίνει όμηρος οποιασδήποτε ιδεοληψίας για να είναι αρεστός στους μηχανισμούς και στα πρόσωπα της παλαιοκομματικής καμαρίλας. Η απουσία από την κηδεία του Κώστα Καραμανλή (και του Αντώνη Σαμαρά, αλλά αυτό πια δεν έχει καμία σημασία, αφού ο Σαμαράς είναι ένας εξουδετερωμένος παίκτης) κάνει πιο εμφατικά τα μηνύματα που ο Κυριάκος Μητσοτάκης έστειλε χθες από τη Μητρόπολη των Αθηνών: είναι κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού και θα συνεχίσει να μη διαπραγματεύεται αυτή την κυριαρχία του.

Σημίτης, ένας άγνωστος

Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση και η ομιλία του Νίκου Ανδρουλάκη στην κηδεία του Κώστα Σημίτη. Με εντυπωσίασε ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ προσπάθησε να βάλει όρια στον εκλιπόντα, να τον περιχαρακώσει στην πασοκική αφήγηση του κόσμου. Οντως ο Σημίτης αυτοχαρακτηριζόταν «αριστερός με σοσιαλδημοκρατικές ιδέες», αλλά σίγουρα δεν πίστευε «ότι η πραγματοποίηση του εκσυγχρονισμού δεν αποτελεί απλώς μια τεχνοκρατική διαδικασία, αλλά συνεπάγεται κινητοποίηση και κοινωνικό αγώνα». Ούτε ότι «ο πολίτης σε αυτήν τη διαδικασία πρέπει να έχει αξία και να είναι συμμέτοχος». Τέτοιες εκφράσεις είναι ιδεολογικές γενικεύσεις, μπλα-μπλα – και η ουσία είναι ότι ο Σημίτης ήταν ένα ανοιχτό μυαλό που ήξερε να συνθέτει. Αξία ο πολίτης πρέπει να έχει πάντα. Και άμα δεν θέλει να συμμετέχει, γούστο του και καπέλο του – πείσε τον εσύ, ο εμπνευσμένος πολιτικός, αν μπορείς.

Ο Νίκος Ανδρουλάκης, χωρίς να το θέλει, φανέρωσε με την ομιλία του ότι ο Κώστας Σημίτης είναι άγνωστος στο σημερινό ΠΑΣΟΚ. Ναι, θωράκισε τη χώρα στο Ελσίνκι, αλλά επιδίωκε τη συνεννόηση με την Τουρκία. Εβαλε την Κύπρο στην ΕΕ, αλλά θα ήθελε να λυθεί το Κυπριακό – όπως μπορούσε το 2004, όταν ο Καραμανλής κρυβόταν και το ΠΑΣΟΚ σφύριζε αδιάφορα. Ο Σημίτης δεν τα μάσαγε. Μπήκε μπροστά και υπεράσπισε τις επιλογές του – που δεν άρεσαν σε πολλούς. Ο Νίκος Ανδρουλάκης, χθες, πολλές από τις επιλογές αυτές τις έκρυψε. Πρόβλημα.