Ο γρίφος μιας Προεδρίας

18:46 12/1/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Με βάση τις τελευταίες συνταγματικές αλλαγές, που έχουν τεθεί σε ισχύ με την Αναθεώρηση του 2019, οι πρόωρες εκλογές λόγω της αδυναμίας της Βουλής να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας, έχουν ουσιαστικά εκλείψει. Αν υπάρχει δυστοκία, στο τέλος της διαδικασίας μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία των 151 βουλευτών αρκεί για να εκλέξει τον ένοικο του Προεδρικού Μεγάρου. Η αλλαγή είχε κριθεί σκόπιμη για

να απεγκλωβιστεί η νομοθετική και η εκτελεστική εξουσία από την ομηρεία της προεδρικής εκλογής και, συνακόλουθα, την πρόωρη διάλυση της Βουλής – όπως συνέβη τον Ιανουάριο του 2015. Επί της ουσίας, η αναθεώρηση του σχετικού συνταγματικού άρθρου αποστερούσε την αντιπολίτευση από ένα βασικό όπλο, ίσως το μοναδικό που είχε στα χέρια της για να ανατρέψει την κυβέρνηση. Στην πρώτη εφαρμογή του, το νέο πλαίσιο επιτρέπει στον Κυριάκο Μητσοτάκη να στείλει στο Μέγαρο της Ηρώδου του Αττικού, αποκλειστικά με προσωπική απόφασή του, όποιον Πρόεδρο επιθυμεί. Υπό αυτή την έννοια, το πρωθυπουργικοκεντρικό σύστημα ενισχύθηκε, μέσω της προεδρικής εκλογής, ακόμη περισσότερο, την ώρα μάλιστα που πλήθαιναν οι φωνές για την ανάγκη να υπάρξουν αντίβαρα εξισορρόπησης.

Αν και μπορεί να διαχειρισθεί κατά το δοκούν την προεδρική εκλογή, στηριζόμενος αποκλειστικά στο κόμμα του, ο Πρωθυπουργός έχει πολλάκις διαμηνύσει ότι θεωρεί αναγκαίο ο ανώτατος πολιτειακός άρχοντας να εξασφαλίζει τη μεγαλύτερη δυνατή πολιτική συναίνεση – εν ολίγοις δεν θα επιθυμούσε έναν Πρόεδρο του ενός κόμματος. Το 2020, με την επιλογή της Κατερίνας Σακελλαροπούλου, ο στόχος αυτός είχε επιτευχθεί, συνοδευόμενος και από μια σειρά ισχυρών συμβολισμών. Η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας στα ελληνικά χρονικά, εκπρόσωπος μέχρι εκείνη τη στιγμή της τρίτης των εξουσιών, μετακόμισε από το Συμβούλιο της Επικρατείας στο  Προεδρικό Μέγαρο με ευρύτατη στήριξη. Και προφανώς ενίσχυε μια νέα εικόνα που προσδοκούσε να διαμορφώσει ο φρέσκος, τότε, Πρωθυπουργός. Με βάση το πολιτικό στίγμα της, εξάλλου, η Σακελλαροπούλου δεν καταγραφόταν ως προσωπικότητα του συντηρητικού κύκλου – στο μυαλό όλων, προερχόταν από την άλλη πλευρά, με δημοκρατικές και κοινωνικές ευαισθησίες που είχαν αναδειχθεί και μέσα από την οικογενειακή παράδοση. Τριάντα πέντε χρόνια νωρίτερα, ο πατέρας της, Νικόλαος Σακελλαρόπουλος, είχε δώσει ως αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου τις δικές του μάχες απέναντι στην ομάδα του Βασίλη Κόκκινου, με αποκορύφωμα τη δίκη του Ανδρέα Παπανδρέου. Η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα δε, είχε επιλέξει την Κατερίνα Σακελλαροπούλου για την ηγεσία του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου, που σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσε και όχημα για τη μετακίνηση στο Προεδρικό.

Είναι ένα ερώτημα γιατί, πέντε χρόνια νωρίτερα, η προεδρική εκλογή φαίνεται ότι ήταν ένας ευκολότερος γρίφος για τον Κυριάκο Μητσοτάκη, σε αντίθεση με το ομιχλώδες τοπίο που έχει ο ίδιος επιτρέψει να επικρατεί σήμερα. Εν αναμονή των πρωθυπουργικών ανακοινώσεων και μιας ακατάσχετης προεδρολογίας, η τελική απόφαση έχει σχεδόν προεξοφληθεί ότι θα αφήσει το δικό της αποτύπωμα και στις διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη στην πολιτική σκηνή. Μετά τη διαγραφή του Αντώνη Σαμαρά – που πρότεινε δημοσίως την υποψηφιότητα του Κώστα Καραμανλή – σχεδόν άπαντες στη ΝΔ περιμένουν να δουν εάν ο Μητσοτάκης θα κινηθεί με το βλέμμα στραμμένο στην παράταξή του ή εάν θα παραμείνει σε ένα διαπαραταξιακό πεδίο, ζυγίζοντας και τις ισορροπίες που μπορεί να διαμορφωθούν μετά τις επόμενες εθνικές κάλπες. Είναι σαφές ότι, εν μέσω της σύγχυσης που επικρατεί, μια απόφαση για αλλαγή φρουράς στο Προεδρικό θα πρέπει να εξηγηθεί επαρκώς, πολύ περισσότερο από τη στιγμή που η επιλογή Σακελλαροπούλου το 2020 ήταν επίσης μια προσωπική επιλογή του Πρωθυπουργού.

Είναι εξίσου εμφανές ότι τα στοιχήματα στον πολιτικό και κομματικό βιότοπο για την Προεδρία της Δημοκρατίας αλλάζουν το τελευταίο διάστημα καθημερινά. Οι πιο μυημένοι, ωστόσο, κινούνται με τη βεβαιότητα ότι ο ορίζοντας της απόφασης του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν περιορίζεται στα όρια της παρούσας Βουλής και μιας προεδρικής θητείας, αλλά επεκτείνεται και στην επόμενη Βουλή – και τις δυναμικές που μπορεί να αναπτυχθύν σε αυτήν.