«Ο καλύτερος τρόπος να αποχαιρετήσω το Εθνικό»

07:31 5/3/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Σαν ένας κύκλος που κλείνει με μία τελευταία, βαθιά ανάσα θεάτρου, «Η κληρονομιά μας», το πολυβραβευμένο έργο του Μάθιου Λόπεζ ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα από το Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου. Πρόκειται για ένα κείμενο που μιλάει τις φωνές που αντηχούν μέσα μας, την ευθύνη που φέρει η κάθε γενιά και την ανάγκη όλων μας να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε.

«Είναι ένα έργο που έχει πολλούς λόγους για να ανέβει στο

Εθνικό. Μιλάει με πολύ μεγάλη ειλικρίνεια για τα θέματα της γκέι κοινότητας, μιας κοινότητας που συνήθως δεν βλέπουν οι άνθρωποι τις ζωές τους αποτυπωμένες επί σκηνής. Ομως, παράλληλα, είναι βαθιά πολιτικό, αφού μιλάει για την προσωπική ευθύνη του καθενός απέναντι σε ένα κοινωνικό σύνολο. Ακόμα, είναι πολύ πυρηνικά αισιόδοξο γιατί ο συγγραφέας έχει μια βαθιά αγάπη για τον άνθρωπο. Μιλάει για την ανάγκη όλων μας να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε. Αρα, παρότι οι ήρωες είναι ομοφυλόφιλοι, είναι με τέτοιον τρόπο γραμμένο ώστε όλοι οι θεατές να βλέπουν μέσα από αυτές τις σχέσεις τον εαυτό τους και τη δική τους πραγματικότητα» αναφέρει ο Γιάννης Μόσχος, μιλώντας στο «Νσυν».

Πηγή έμπνευσης της «Κληρονομιάς μας» είναι η «Επιστροφή στο Χάουαρντς Εντ» του Ε.Μ. Φόστερ. Ο Μάθιου Λόπεζ δανείζεται στοιχεία από το μυθιστόρημα του συγγραφέα, αναπλάθοντάς τα προκειμένου να πει την ιστορία μιας παρέας ομοφυλόφιλων ανδρών στη Νέα Υόρκη στα τέλη της δεκαετίας του 2010. Ο Γιάννης Μόσχος, πιάνοντας την αφήγηση από το κομμάτι των ανθρώπινων σχέσεων, στη σκηνοθετική του προσέγγιση δείχνει μια ευαισθησία απέναντι στο κείμενο και τους χαρακτήρες, χτίζοντας έναν θεατρικό κόσμο όπου το προσωπικό συναντάει το συλλογικό. «Επειδή είναι η πρώτη του παρουσίαση, προσπαθώ απλώς να φωτίσω το έργο με πολύ λιτούς τρόπους. Δεν θέλω να δείξω τη σκηνοθετική μου ικανότητα αλλά το ίδιο το έργο. Αυτό σε οδηγεί αν το ακούσεις, το αφουγκραστείς» επισημαίνει ο σκηνοθέτης και συνεχίζει. «Το πολύ σπουδαίο είναι ότι το έργο ανοίγει τους άξονές του σε όλα τα επίπεδα και φωτίζει την επίδραση που έχουν στον άνθρωπο οι κοινωνίες στις οποίες ζει και οι πολιτικές επιλογές των κυβερνήσεων», κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στον πολιτικό πέπλο με τον οποίο τυλίγεται η ιστορία.

Διάλογος με το κοινό

Παρότι η παράσταση αντλεί την καρδιά της από την εμπειρία της γκέι κοινότητας, απευθύνεται σε όλους γιατί μιλάει ξεκάθαρα για την αγάπη, την απώλεια και την ανάγκη να ανήκουμε κάπου, συναισθήματα που δεν γνωρίζουν σύνορα φύλου ή σεξουαλικότητας. «Οφείλω να πω ότι η μεγάλη μερίδα των ανθρώπων που ήρθαν μέχρι τώρα στην παράσταση είναι ένα γκέι κοινό που το αφορά άμεσα. Αλλά και άνθρωποι στρέιτ που επίσης ήρθαν και μπορεί κάποιοι να ήταν επιφυλακτικοί, συγκινήθηκαν βαθιά γιατί μιλάει για πυρηνικά πράγματα. Αισθάνομαι πως η παράσταση προκαλεί μια μετακίνηση μέσα στους ανθρώπους ηθική, ψυχική και διανοητική. Γιατί όλοι μας λένε το πόσο τους απασχόλησε το έργο και το συζητούσαν τις επόμενες μέρες. Κι αυτό είναι το πιο ωραίο. Δεν συμβαίνει εύκολα και με χαροποιεί πολύ ότι ανοίγει έναν διάλογο για τον κόσμο. Είναι νομίζω για μένα ο καλύτερος τρόπος να αποχαιρετήσω το Εθνικό» τονίζει ο Γιάννης Μόσχος.

Οπως οι ήρωες της «Κληρονομιάς» αναμετρώνται με το αποτύπωμα που αφήνουν πίσω τους, έτσι και τον σκηνοθέτη, που αυτή την περίοδο έχει πλέον αφήσει την καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου, τον καλούμε να κάνει τον απολογισμό του. Ποια είναι προσωπική του κληρονομιά που άφησε στο πρώτο θέατρο της χώρας; «Αυτό μάλλον πρέπει να το κρίνουν οι άλλοι. Από τους στόχους που είχα βάλει, αυτός που σε αρκετά μεγάλο βαθμό εκπληρώθηκε ήταν το θέμα της συνολικής εξωστρέφειας του θεάτρου. Το να ανοίξει ξανά τις πόρτες του στο κοινό γιατί ήταν δύσκολη περίοδος όταν ανέλαβα και υπήρχε μια προκατάληψη για το Εθνικό. Το ότι φέραμε τον κόσμο ξανά στο θέατρο και υπάρχει εμπιστοσύνη ξανά στο Εθνικό, για μένα είναι πολύ σημαντικό. Ακόμα, κάναμε βήματα σημαντικά προς την εξωστρέφεια και το άνοιγμα στο εξωτερικό χτίζοντας γέφυρες. Η επόμενη καλλιτεχνική διευθύντρια, που είναι μια γυναίκα την οποία απασχολεί επίσης πολύ το θέμα, είμαι σίγουρος ότι θα τις αξιοποιήσει και θα κάνει πολύ περισσότερα για την επαφή με το εξωτερικό και το θέμα της συμπερίληψης ώστε να δώσουμε το στίγμα ότι πρέπει να είναι ανοιχτό το Εθνικό σε άπαντες» υπογραμμίζει.

Η αλλαγή ηγεσίας είναι πάντα μια στιγμή μετάβασης για κάθε θεσμό, γεμάτη προκλήσεις και νέες δυνατότητες, ειδικά όταν πρόκειται για έναν οργανισμό όπως το Εθνικό Θέατρο αρκετά ταλαιπωρημένο. Στο πρόσωπο της διαδόχου του Αργυρώς Χιώτη, ο Γιάννης Μόσχος βλέπει μια άξια νέα διευθύντρια. «Είναι μια εξαιρετική επιλογή για όλους τους λόγους. Είναι μια γυναίκα καλλιεργημένη, έξυπνη, που ξέρει τον χώρο μας πολύ καλά, έχει ήθος, είναι έντιμη, έχει όλα τα καλά για να πάρει αυτή τη θέση και την πήρε με το σπαθί της. Την επέλεξε μια επιτροπή πολύ αξιόλογων ανθρώπων του θεάτρου, η οποία έκρινε αντικειμενικά ότι ήταν η καλύτερη επιλογή από τους υπόλοιπους υποψηφίους. Δεν σημαίνει ότι δεν είναι άξιοι οι υπόλοιποι, αλλά ότι έπρεπε κάποιος να επιλεγεί. Για μένα είναι μια πολύ ελκυστική επιλογή και είναι πολύ ωραίο το ότι είναι μια γυναίκα διευθύντρια. Είναι καιρός επιτέλους να σταματήσει η ανδροκρατούμενη αυτή κοινωνία. Ειδικά στις θέσεις του πολιτισμού όπου τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να ανοίγει επιτέλους το τοπίο» λέει με νόημα ο σκηνοθέτης.

Σάκος του μποξ

Στα τέσσερα χρόνια που εκείνος υπηρέτησε το Εθνικό Θέατρο, κλήθηκε να διαχειριστεί αρκετές προκλήσεις. Αλλες που φάνηκαν στη σκηνή κι άλλες που έμειναν αόρατες στο παρασκήνιο. Το αναγνωρίζει πλέον για τα καλά και ο ίδιος. «Δεν υπάρχει κανένας διευθυντής που να πέρασε από τη θέση και να μην είχε να διαχειριστεί κρίσεις. Καθημερινά, από μικρές χαζές κρίσεις μέχρι μεγάλες. Δεν θα γλιτώσει κανένας γιατί το Εθνικό Θέατρο είναι σημείο αναφοράς και σάκος του μποξ συνεχώς» παρατηρεί και καταλήγει. «Προσωπικά, πήρα πολλά πράγματα από τη θητεία μου. Ηταν μια πολύ χρήσιμη εμπειρία που με ωρίμασε από πολλές πλευρές. Δεν έχω μετανιώσει στιγμή που ανέλαβα αυτή τη θέση. Μαζί με τις δυσκολίες και τις δύσκολες περιόδους είχε και πολύ ωραία πράγματα και μεγάλες χαρές. Ηταν μια πολύ, πολύ σημαντική εμπειρία για μένα. Επί του παρόντος, προτεραιότητα έχει η ξεκούραση. Εχω διάφορα σχέδια που ύστερα από κάποιους μήνες μπορεί να θελήσω να κάνω αλλά αυτή τη στιγμή θέλω ξεκούραση. Δεν έχω καμία ανάγκη να δουλέψω. Θέλω απλώς να ξεκουραστώ».