«Ο κοροναϊός θα έρχεται σε κύματα τα επόμενα χρόνια»

05:46 17/11/2020 - Πηγή: Τα Νεα

«Οι πιο λογικές αναλύσεις δείχνουν ότι ο κοροναϊός δεν θα εξαφανιστεί, θα τον έχουμε σε πιο μόνιμη βάση, θα παραμείνει, όπως άλλοι ιοί, όπως η γρίπη, ελπίζοντας με την ανάπτυξη της κατάλληλης τεχνολογίας εμβολίων να τον ελέγχουμε με εμβολιασμούς και αν η ανοσία των εμβολίων είναι μικρής διάρκειας, μόνο έξι μήνες, ένας χρόνος ή δύο χρόνια, θα πρέπει να περιμένουμε ότι ο ιός θα έρχεται σε κύματα τα επόμενα χρόνια» εκτιμά ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Brown των ΗΠΑ Θωμάς Τρικαλινός, ένας επιστήμονας που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας

διαχείρισης της πανδημίας. Ως διευθυντής του Κέντρου Σύνθεσης Αποδεικτικών Στοιχείων Υγείας «τροφοδοτεί» με τους συναδέλφους του καθημερινά με αναλύσεις και κατάλληλες εκτιμήσεις τις υπηρεσίες της κυβερνήτου της πολιτείας Ρόουντ Αϊλαντ, Τζίνα Ραϊμόντο, με στόχο την ορθότερη διαχείριση του ιού.

Η «πρώτη του ύλη» απαρτίζεται από εργαλεία και μεθοδολογίες που συνδέουμε περισσότερο με μελέτες στην οικονομία, την επιστήμη των υπολογιστών, τα εφαρμοσμένα μαθηματικά, όπως είναι η επεξεργασία δεδομένων, τα μοντέλα προβλέψεων, οι αναλύσεις υπό καθεστώς αβεβαιότητας, τα οποία όμως αναδεικνύονται εντελώς απαραίτητα στην περίπτωση του κορωνοϊού. «Στην αβέβαιη κατάσταση που διαμορφώνει ο Covid-19, όταν δεν υπάρχει καλή αντίληψη για το πώς συμπεριφέρεται ο κορωνοϊός, πώς σκοτώνει, πώς μεταδίδεται, τότε χρειάζονται υποθέσεις σε κάποιο διάστημα πιθανών τιμών, χρειάζονται μοντέλα για να δούμε πιθανά σενάρια εξέλιξης της πανδημίας» επεξηγεί ο Θωμάς Τρικαλινός, μιλώντας στα «ΝΕΑ». Εχοντας σπουδάσει Ιατρική στην Αθήνα, το Postdoc στη σύνθεση δεδομένων, που ξεκίνησε φτάνοντας στις ΗΠΑ το 2006, τον οδήγησε στον συνδυασμό Ιατρικής και Μαθηματικών.

Στόχος των αναλύσεων η πρόβλεψη

«Κύριος στόχος των αναλύσεων που κάνουμε είναι η πρόβλεψη της δυνατότητας του συστήματος να διαχειριστεί την κατάσταση που διαμορφώνει η πανδημία» επεξηγεί ο έλληνας επιστήμονας. «Προσπαθούμε να δούμε, εστιάζοντας στις πιθανότητες για καθεμία από τις επόμενες τριάντα μέρες, αν χρειάζεται και πότε να σημάνει συναγερμός. Εξετάζουμε ποια είναι τα όρια στα νοσοκομεία, τις δυνατότητες των ΜΕΘ, πόσο έχουν αυξηθεί οι νέες λοιμώξεις, την εξέλιξη του μέσου όρου λοιμώξεων κάθε νέου ασθενούς. Αν το Rt ξεπεράσει το ανησυχητικό επίπεδο του 1,3 βλέπουμε ότι θα χρειαστούμε να είναι έτοιμες οι εφεδρείες, επιπλέον χώροι που στήνονται και εξοπλίζονται προσωρινά, σε χρονικό διάστημα ενός μηνός είτε θα πρέπει να ληφθούν νέα μέτρα, οπότε δίνεται χρόνος στην κυβερνήτη να προετοιμάσει τους κατοίκους».

Οι διαπιστώσεις του δείχνουν εμμέσως πόσο κρίσιμη είναι και η κατάσταση στην Ελλάδα, όπου ο δείκτης μεταδοτικότηταςRt εκτοξεύτηκε στις 30 Οκτωβρίου στο 1,47, τιμή ίση με τημέγιστη τιμή (1,48) που παρουσίασε η χώρα μας στο πρώτο κύμα της πανδημίας. Τα μοντέλα βοήθησαν, όπως μας λέει ο Θωμάς Τρικαλινός, να ελεγχθεί το πρώτο κύμα στο Ρόουντ Αϊλαντ. Αντίστοιχη προσπάθεια γίνεται σήμερα, καθώς «ανεβαίνουν τα κρούσματα, και αν συνεχιστεί έτσι η κατάσταση, είναι πιθανό ότι θα έχουμε σοβαρό πρόβλημα σε δύο μήνες» προβλέπει ο έλληνας επιστήμονας για την αμερικανική πολιτεία του Ρόουντ Αϊλαντ.

Ο έλεγχος της πανδημίας και τα εμβόλια

Τα μοντέλα που επεξεργάζεται δεν εξαντλούνται μόνο στη διαχείριση της πανδημίας βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα. «Η λύση για τον έλεγχο της πανδημίας δεν θα έρθει από τη θεραπεία, η οποία θα είναι υποστηρικτική, αλλά με τη βοήθεια του εμβολίου. Εξετάζουμε μοντέλα για το πώς θα γίνουν οι εμβολιασμοί, αναλόγως με τη διαθέσιμη ποσότητα, πόσο γρήγορα μπορεί να γίνουν, πού θα δοθεί προτεραιότητα» λέει, επισημαίνοντας όμως ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. «Και στην περίπτωση που θα έχουμε εμβόλια υπάρχουν ζητήματα, διότι δεν θα γνωρίζουμε τη διάρκεια της ανοσίας που θα παράσχει το εμβόλιο» λέει ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Brown.

Πρόκειται για ζήτημα που οδηγεί και αυτό στη χρήση αναλύσεων προκειμένου να βρεθούν οι καλύτερες λύσεις. «Υπάρχουν αναλύσεις με μοντέλα, που δείχνουν ότι αν η ανοσία των εμβολίων είναι μικρής διάρκειας, μόνο έξι μήνες, ένας χρόνος ή δύο χρόνια, θα πρέπει να περιμένουμε ότι ο ιός θα έρχεται σε κύματα τα επόμενα χρόνια. Η εξέλιξη της πανδημίας θα εξαρτάται από τη διάρκεια της ανοσίας, πόσο πετυχημένο είναι το εμβόλιο και την εφαρμογή των μέτρων, πόσο θα χαλαρώνουμε την προσοχή μας, αλλά και από το πώς θα μπορέσουμε με τα εμβόλια να πετυχαίνουμε τον καινούργιο ιό που θα μεταλλάσσεται συνεχώς. Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι ο ιός θα παραμείνει, όπως οι άλλοι ιοί, όπως η γρίπη, και ενδεχομένως να έρχεται σε κύματα. Αν υπάρχει τεχνολογία εμβολίων τότε μπορούμε να περιμένουμε ότι θα έχουμε κατάλληλα εμβόλια με τα οποία θα αντιμετωπίζουμε τον ιό. Οι πιο λογικές αναλύσεις δείχνουν ότι ο κορωνοϊός δεν θα εξαφανιστεί, θα τον έχουμε σε πιο μόνιμη βάση ελπίζοντας ότι θα τον ελέγχουμε με εμβολιασμούς. Αλλά κανείς δεν ξέρει ειδικά με τον ιό αυτό διότι είναι δύσκολο να κρατηθεί σε μικρά νούμερα, σε αντίθεση με άλλες ασθένειες, όπως το SARS, που ήταν σοβαρότερη, αλλά μεταδιδόταν μόνο αν κάποιος είχε συμπτώματα, ενώ ο κορωνοϊός φαίνεται να μεταδίδεται και από ασυμπτωματικούς, ενώ αρκετοί έχουν πολύ ήπια συμπτώματα».

Επιστροφή στην κανονικότητα

Κατά τον Θωμά Τρικαλινό «ένα βασικό ερώτημα στην τρέχουσα πανδημία είναι η κατανόηση του αντίκτυπου των κυβερνητικών παρεμβάσεων και πότε η κοινωνία μπορεί να επιστρέψει στο φυσιολογικό». Το ζητούμενο αυτό βρέθηκε στο επίκεντρο του νέου επιδημιολογικού μοντέλου DELPHI (το διευθύνει μάλιστα ο έλληνας καθηγητής του αμερικανικού Πανεπιστημίου MIT Δημήτρης Μπερτσιμάς), στο οποίο συμμετείχε ο Θωμάς Τρικαλινός, και διαπιστώθηκε τον περασμένο Απρίλιο ότι οι περιορισμοί μαζικής συγκέντρωσης και το κλείσιμο σχολείων κατά μέσο όρο μείωσαν τα ποσοστά μόλυνσης περισσότερο (29,9 ± 6,9% και 17,3 ± 6,7% αντίστοιχα), ενώ από τη διαμονή στο σπίτι η μείωση ήταν 74,4% (συν ή πλην 3,7%) σε όλες τις χώρες που το εφάρμοσαν.

Οι προβλέψεις για τον κορωνοϊό δεν είναι εύκολες. «Προσπαθούμε να μοντελοποιήσουμε ένα σύστημα, όπως είναι η κοινωνία. Αν κάνω μία πρόβλεψη η κοινωνία θα αντιδράσει σε αυτή την πρόβλεψη. Υπό αυτή την έννοια είναι δύσκολο να γίνει πρόβλεψη μακροπρόθεσμα. Θα πρέπει να προβλεφθεί η αντίδραση του κόσμου στην πρόβλεψη» καταλήγει ο Θωμάς Τρικαλινός.