Ο κόσμος μετά το Βίλνιους

07:48 17/7/2023 - Πηγή: Τα Νεα

Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα κρατήσουν αναμφισβήτητα ξεχωριστή θέση στα συγγράμματά τους για τη νατοϊκή σύνοδο κορυφής (και το πρώτο συμβούλιο ΝΑΤΟ - Ουκρανίας) που πραγματοποιήθηκε αυτή την εβδομάδα στο Βίλνιους της Λιθουανίας. Πιθανόν να γράψουν πως σε αυτή τη σύνοδο, το ΝΑΤΟ μεγάλωσε και ισχυροποιήθηκε αφού, τρεις μήνες μετά την ένταξη της Φινλανδίας, άνοιξε οριστικά ο δρόμος ώστε να γίνει σύντομα η Σουηδία το 32o κράτος-μέλος της Συμμαχίας· επίσης,

πως η Τουρκία έκανε μια πολύτιμη στροφή προς τη Δύση, εις βάρος της Ρωσίας, ενώ παράλληλα, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις μπήκαν σε μία νέα, σαφώς πιο θετική τροχιά· και τέλος, πως έπαψε πλέον να τίθεται θέμα «αν» θα γίνει και η Ουκρανία μέλος του ΝΑΤΟ και έμεινε να απαντηθεί μόνο το «πότε», ενώ παράλληλα δόθηκαν στην πολύπαθη όσο και ηρωική αυτή χώρα μακροπρόθεσμες εγγυήσεις ασφαλείας (από την G7), επαρκείς ώστε να κερδίσει τον πόλεμο που δέχεται και να μην μπορέσει ποτέ ξανά η Ρωσία να της επιτεθεί εκ νέου. Ολα αυτά, βέβαια, δεν είναι παρά μια προβολή στο μέλλον, ενδεχομένως υπεραισιόδοξη.

Χάρη στη μεταστροφή που έκανε την 11η ώρα, κι έπειτα από σκληρά παζάρια, ο πρόεδρος της Τουρκίας, η Σουηδία μπορεί πράγματι να αναμένει ότι θα ενταχθεί σύντομα στο ΝΑΤΟ, επιτρέποντάς του να κυριαρχήσει στη Βαλτική Θάλασσα. Σύμφωνα με τον γ.γ. του Οργανισμού, τον Γενς Στόλτενμπεργκ, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεσμεύτηκε να προωθήσει «το ταχύτερο δυνατό» το πρωτόκολλο ένταξης της χώρας στην τουρκική Εθνοσυνέλευση. Ο επικεφαλής σύμβουλος του τούρκου προέδρου, ωστόσο, έσπευσε να επισημάνει πως «αυτά δεν γίνονται από τη μια στιγμή στην άλλη» ενώ και ο ίδιος ο Ερντογάν, επικαλούμενος τη «δίμηνη διακοπή των εργασιών του κοινοβουλίου» και τις «πολλές διεθνείς συμφωνίες και νομοθετικές προτάσεις που πρέπει να συζητηθούν», ξεκαθάρισε πως η τουρκική Εθνοσυνέλευση δεν πρόκειται να επικυρώσει την ένταξή της πριν από τον Οκτώβριο. Απομένουν λοιπόν στην καλύτερη περίπτωση τρεις μήνες, αρκετοί ώστε να πιέσει (βλ. εκβιάσει) ο Ερντογάν για περισσότερες και πιο συγκεκριμένες παραχωρήσεις - περισσότερα «βήματα κατά της τρομοκρατίας» από τη Σουηδία, άρση των περιορισμών όσον αφορά τις πωλήσεις όπλων από όλα τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, διεύρυνση της διμερούς συμφωνίας τελωνειακής ένωσης καθώς και απελευθέρωση του καθεστώτος των τουρκικών θεωρήσεων από την ΕΕ.

Πιέζεται βέβαια και ο ίδιος, από την ανάγκη να αρθεί το άτυπο βέτο του Κογκρέσου και να προχωρήσει η συμφωνία αγοράς F-16 από τις ΗΠΑ. Ηδη φρόντισε να δηλώσει δημοσίως πως η Τουρκία δεν χρησιμοποίησε ποτέ τα F-16 κατά της Ελλάδας και ούτε σκοπεύει να το πράξει. Η ζοφερή οικονομική κατάσταση της χώρας του τον υποχρεώνει να επιδιώξει βελτίωση των σχέσεών της με τη Δύση, που θα φέρει και ενίσχυση των ξένων επενδύσεων. Η συνέπεια και ο ορθολογισμός, ωστόσο, δεν είναι οι πρώτες λέξεις που έρχονται στον νου όταν πρόκειται για την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Και ο Ερντογάν δεν αποκήρυξε τη σχέση του με τη Μόσχα - απλώς έδειξε να έχει σημειώσει την αποδυνάμωση του Βλαντίμιρ Πούτιν μετά την υπόθεση Πριγκόζιν.

Λείπουν λοιπόν ακόμη πολλά κομμάτια ώστε να συμπληρωθεί το παζλ που ακούει στο όνομα «ο κόσμος μετά το Βίλνιους». Και δεν είναι όλοι ικανοποιημένοι από την έκβαση της νατοϊκής συνόδου κορυφής αναφορικά με την Ουκρανία. Στο προχθεσινό κύριο άρθρο της, η γαλλική «Le Monde» μιλούσε για μία «χαμένη ιστορική ευκαιρία», μία «πολιτική αποτυχία», αφού η υπόσχεση ένταξης στη Συμμαχία που είχε δοθεί πριν από 15 χρόνια, από το Βουκουρέστι, στην Ουκρανία (όπως και στη Γεωργία...) έγινε ελάχιστα πιο συγκεκριμένη: μπορεί οι εταίροι να διαβεβαίωσαν την Ουκρανία ότι «το μέλλον της είναι στο ΝΑΤΟ», εξαιτίας ωστόσο της εναντίωσης των ΗΠΑ και της Γερμανίας, που φοβούνταν μία κλιμάκωση του πολέμου, ούτε επίσημη πρόσκληση απευθύνθηκε στη χώρα να ενταχθεί όταν πια τελειώσει αυτός ο πόλεμος, ούτε κάποιο συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ή σειρά προϋποθέσεων ορίστηκαν. Προσερχόμενος στο Βίλνιους, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν έκρυψε την απογοήτευση και τη δυσφορία του, προς στιγμήν μάλιστα φάνηκε να επαπειλείται μια ρήξη, αφού τόσο ο βρετανός υπουργός Εξωτερικών, Μπεν Ουάλας, όσο και ο αμερικανός σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, Τζέικ Σάλιβαν, τον μέμφθηκαν εμμέσως πλην σαφώς για αγνωμοσύνη. Μία τέτοια ρήξη, όμως, δεν θα συνέφερε κανέναν, όλοι φρόντισαν λοιπόν να κλείσει η σύνοδος με ένα μήνυμα ενότητας - και ο ίδιος ο Ζελένσκι διαβεβαίωσε πως επιστρέφει στην πατρίδα του «με ένα καλό αποτέλεσμα για τη χώρα μας και, γεγονός πολύ σημαντικό, για τους πολεμιστές μας».

Η αλήθεια είναι πως το Κίεβο εξασφάλισε στο Βίλνιους και την άρση της υποχρέωσης για ένα Σχέδιο Δράσης Μέλους, έναν κατάλογο πολιτικών, οικονομικών και στρατιωτικών κριτηρίων που άλλα ανατολικοευρωπαϊκά κράτη κλήθηκαν να πληρώσουν προτού ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, και νέες, συγκεκριμένες δεσμεύσεις για επιπλέον στρατιωτική βοήθεια, από τη Γερμανία και Γαλλία, και τη διεύρυνση σε 11 χώρες της επονομαζόμενης «συμμαχίας των F-16», που θα ξεκινήσει να εκπαιδεύει, από τον Αύγουστο κιόλας, τους ουκρανούς πιλότους στη χρήση των αμερικανικών μαχητικών (τα οποία παραμένει βέβαια άγνωστο αν και πότε θα παραλάβουν) και, το σημαντικότερο όλων, εγγυήσεις μακροπρόθεσμης στρατιωτικής στήριξης από την G7 (συν οκτώ ακόμα χώρες), που μένει να ολοκληρωθούν, τους επόμενους μήνες, από διμερείς συμφωνίες. «Για πρώτη φορά μετά την ανεξαρτησία μας, συγκροτήσαμε μια βάση εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία στην πορεία της προς το ΝΑΤΟ», διαβεβαίωσε ο Ζελένσκι επιστρέφοντας στην Ουκρανία. Στη φωτογραφία της στιγμής, η Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν φάνηκε, πράγματι, πιο απομονωμένη από ποτέ. Ομως η συνέχεια μένει να φανεί.