Ο λαός και η δικαιοσύνη

16:16 20/3/2024 - Πηγή: Τα Νεα

Περίμενα να κοπάσουν οι αντιδράσεις. Το οποίο και έγινε. Οχι διότι ικανοποιήθηκαν τα αιτήματα, αλλά επειδή έτσι το έχουμε εμείς στην Ελλάδα. Φωνάζουμε για να εκτονωθούμε, κάνουμε αναρτήσεις στα σόσιαλ μίντια για να δηλώσουμε «παρών», άντε να κατεβούμε και σε καμία διαδήλωση για να βγάλουμε τη σέλφι τού «ήμουν κι εγώ εκεί». And that’s all, folks.

Αναφέρομαι στις κινητοποιήσεις που ακολούθησαν την πρόταση της εισαγγελέως για την

«υπόθεση του Κολωνού» με την οποία πρότεινε την απαλλαγή του βασικού κατηγορούμενου Ηλία Μίχου για τρία από τα επτά αδικήματα για τα οποία εγκαλείται. Του βιασμού ανηλίκου, της μαστροπείας δι’ εξαναγκασμού και της εμπορίας ανθρώπων. Μια πρόταση που ρίχνει την ποινή από τα ισόβια στα 20 χρόνια. Και είναι φυσικό ότι θα προκαλούσε αντιδράσεις διότι αυτή η υπόθεση, όταν είχε αποκαλυφθεί πριν από ενάμιση χρόνο, απασχόλησε και εξόργισε την κοινή γνώμη. Αλίμονο αν δεν συνέβαινε. Μιλάμε για ένα κορίτσι που, όταν ξεκίνησε αυτή η ιστορία, ήταν έντεκα ετών. Για ένα παιδί δηλαδή. Το τελευταίο αλλά και πιο ισχυρό άλλοθι μιας κοινωνίας που τη βαραίνουν πολλά κρίματα – ας το πάρουμε απόφαση ότι άμωμες και άχραντες κοινωνίες δεν υπάρχουν και αλίμονό μας αν χάσουμε κι αυτές τις στοιχειώδεις αντιστάσεις.

Ωστόσο, αυτό το «φωνή λαού, οργή Θεού» μπορεί, ανάλογα με τον τρόπο που εκφράζεται, να λειτουργήσει απειλητικά για τη λειτουργία του θεσμού της Δικαιοσύνης, του βασικότερου πυλώνα της δημοκρατίας. Ναι, η πρόταση της εισαγγελέως είναι φυσικό να προκαλέσει αρνητική έκπληξη, καταγράφηκαν απόψεις έγκριτων νομικών σύμφωνα με τις οποίες δεν μπορούμε να μιλάμε για συναίνεση όταν πρόκειται για άτομο κάτω των δεκαπέντε ετών. Αλλά, τέλος πάντων, ύστερα από περισσότερες από τριάντα συνεδριάσεις, κεκλεισμένων των θυρών, αυτό έκρινε, αυτό πρότεινε. Τα μέλη του δικαστηρίου θα εκδώσουν την απόφαση. Υπό την πίεση αυτού του κύματος οργής που ξέσπασε στους δρόμους της Αθήνας και του Κολωνού, έσπασε, έκαψε, βανδάλισε. Και δεν είναι η πρώτη φορά που το θυμικό της κοινής γνώμης απαιτεί να υπερκεράσει τη λειτουργία της Δικαιοσύνης. Ακόμη και αν αυτά τα δύο συμπίπτουν, ο θεσμός πρέπει πάντα να προηγείται του θυμού.

Η έκφραση του θυμού αγνοεί την πραγματικότητα. Και στην προκειμένη περίπτωση η πραγματικότητα λέει ότι η πρόταση δεν είναι απόφαση. Λέει επίσης ότι ουδείς, πλην των άμεσα ενδιαφερομένων και των δικηγόρων τους, γνωρίζει τι διημείφθη μέσα στην αίθουσα. Και ακόμη, ότι το περίφημο κοινό περί δικαίου αίσθημα εκπροσωπείται στο δικαστήριο από τους ενόρκους. Που, σε αυτήν την υπόθεση, είναι περισσότεροι από τους δικαστές – τέσσερις έναντι τριών.

Λαϊκά δικαστήρια

Στην υπόθεση του Κολωνού, ο κοινωνικός αυτοματισμός που εκφράζεται ως «λαϊκό δικαστήριο» λειτούργησε από την πρώτη στιγμή. Οχι μόνο ως προς την ενοχή του Μίχου – που είναι δεδομένη εκ της ομολογίας του – αλλά και τη μη ενοχή της μητέρας της ανήλικης. Πριν από τη δίκη, το «κοινωνικό αφήγημα» την ήθελε κάτι σαν ηρωίδα του Ουγκώ, θύμα του μοβόρου κράτους. Στις πρόσφατες πορείες τα πανό ζητούσαν την αθώωσή της. Χωρίς τεκμήρια, χωρίς τίποτα. Διότι έτσι βολεύει το μελόδραμα. Μελόδραμα όμως σημαίνει η επικράτηση του συναισθήματος έναντι της λογικής. Και η απονομή δικαιοσύνης μπορεί μεν να λαμβάνει υπόψη συναισθηματικές πιέσεις και αδιέξοδα, πρόκειται όμως για ξεκάθαρα ορθολογική λειτουργία.

Το συγκεκριμένο θέμα, τόσο σημαντικό και τόσο ευαίσθητο, ξεχειλώθηκε και παραμορφώθηκε και από τον τρόπο που διακινήθηκε μιντιακά. Αγγιξε τα όρια της γελοιότητας όταν, σε πρωινή εκπομπή, φιλοξενήθηκαν δηλώσεις πρώην ηθοποιού, πρώην βουλευτού και υπουργού και νυν αστρολόγου ότι δικαιώθηκε καθώς είχε μελετήσει τον αστρολογικό χάρτη του Μίχου και είχε προβλέψει ότι θα «πέσει στα μαλακά». Αλλά κυρίως του λαϊκισμού όταν ακούστηκε, από επίσημα χείλη, ότι η εισαγγελέας θα έπρεπε να λάβει υπόψη της και τον αξιακό της κώδικα.

Σοβαρά τώρα; Η δικαιοσύνη δεν θα πρέπει να απονέμεται βάσει των νόμων αλλά σύμφωνα με το τι προστάζει ο αξιακός κώδικας του καθενός; Συγγνώμη κιόλας, αλλά από έναν δικό του παραμορφωμένο αξιακό κώδικα κινήθηκε και ο όχλος που προσπάθησε να λιντσάρει τα queer άτομα στη Θεσσαλονίκη.