Οι αναξιοποίητοι Μη-συμβατικοί Υδατικοί πόροι
Από τον Ανδρέα Ν. Αγγελάκη*
Παρότι οι μη Συμβατικοί Υδατικοί Πόροι έχουν μια μακραίωνη ιστορία στη χώρα μας, παραμένουν αναξιοποίητοι. Από τους σημαντικότερους είναι το βρόχινο νερό, οι επεξεργασμένες εκροές αστικών υγρών αποβλήτων και το αφαλατωμένο νερό.
Μεταξύ πολλών, παρακάτω παρουσιάζονται τρεις εμβληματικές περιπτώσεις από τη Μινωική εποχή:
(α) Η υδροδότηση της Μινωικής Φαιστού γινόταν με τη συλλογή βρόχινου νερού, που αποτελούσε παράδοση χιλιετιών στην Κρήτη και σε άλλες χώρες της Μεσογείου (Εικ. 1).
Αντίθετα, στην χώρα μας ακόμη και σήμερα, σε παράκτιες πόλεις μεταφέρονται από την ενδοχώρα, όπως στην Αθήνα, από απόσταση 220 km, επεξεργάζονται και χρησιμοποιούνται για ύδρευση και στη συνέχεια στην Ψυττάλεια οι εκροές τους περίπου 300 εκατ. m3 τον χρόνο επεξεργάζονται και διατίθενται στον Σαρωνικό κόλπο. Αυτή η πρακτική θεωρείται μη βιώσιμη στον διεθνή επιστημονικό τύπο (Angelakis et al., 2023). Μια σπατάλη άνευ προηγουμένου, ενώ στη χώρα μας η αξιοποίηση αξιόπιστα επεξεργασμένων εκροών υγρών αποβλήτων είναι πολύ περιορισμένη. Εκτιμάται ότι χρησιμοποιούνται σε ποσοστό μικρότερο του 10-12 % των επεξεργασμένων εκροών υγρών αποβλήτων, και τα υπόλοιπα διατίθενται σε φυσικούς αποδέκτες, κυρίως στη θάλασσα. (γ) Το αφαλατωμένο νερό, ένας άλλος σημαντικός μη συμβατικός πόρος, παράγεται από θαλασσινό ή υφάλμυρο νερό, με απομάκρυνση των διαλυμένων στερεών τους, με συνεχώς βελτιωμένες τεχνολογίες, κυρίως με αντίστροφη ώσμωση. Η τεχνολογία αυτή φαίνεται ότι ήταν γνωστή από τη Μινωική εποχή.
Διαφορετικά θα ήταν αδύνατο οι Μινωίτες να ήταν θαλασσοκράτορες, κυρίως στην ανατολική Μεσόγειο, με επί μακρόν παραμονή τους στην θάλασσα (Εικ. 2). Αργότερα, την Κλασική και την Ελληνιστική περίοδο, η τεχνολογία της αφαλάτωσης περιγράφηκε από τον Αριστοτέλη (384-322 π. Χ.). Είχε διατυπώσει τις βασικές αρχές της αφαλάτωσης, αναφέροντας χαρακτηριστικά
ότι: ὅτι δὲ γίγνεται ἀτμίζουσα πότιμος καὶ οὐκ εἰς θάλατταν συγκρίνεται τὸἀτμίζον, ὅταν συνιστῆται πάλιν, πεπειραμένοι λέγωμεν. Δηλαδή: το θαλασσινό νερό όταν εξατμίζεται μετατρέπεται σε ατμό, γίνεται πόσιμο [γλυκό νερό] και ο ατμός όταν συμπυκνώνεται ξανά δεν ξαναγίνεται θαλασσινό νερό. Αυτό αναφέρει το ξέρω από σχετικό πειραματισμό (Meteorologica II.3, 358b).
Επίσης, ο Αλέξανδρος ο Αφροδισιεύς (τέλη 2ου έως μέσα 3ου αιώνα μ.Χ.) αναφέρθηκε στον Αριστοτέλη και σε ναυτικούς, που αφαλάτωναν θαλασσινό νερό σε Ελληνικό πλοίο εν πλω (Εικ. 2).
Η αφαλάτωση συνέχισε να εξελίσσεται και να βελτιώνεται μέχρι σήμερα. Τα κύρια πλεονεκτήματα του αφαλατωμένου νερού είναι ότι αξιοποιείται μια ανεξάντλητη πηγή, όπως η θάλασσα, είναι υψηλής ποιότητας και δεν εξαρτάται από το κλίμα ή τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, συνδυασμός των τεχνολογιών αφαλάτωσης με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μειώνει σημαντικά το κόστος
παραγωγής του. Ιδιαίτερα στην περίπτωση χρήσης υφάλμυρου νερού, το κόστος μειώνεται περαιτέρω. Για την Κρήτη αυτό είναι ιδιαίτερης αξίας επειδή υπάρχουν πολλές αξιόλογες παράκτιες υφάλµυρες πηγές, όπως στον Αλµυρό Αγίου Νικολάου, στον Αλµυρό Ηρακλείου, στη Γεωργιούπολη Χανίων, στη Μαλαύρα Λασιθίου, στο Μπαλί Ρεθύµνου και άλλες μικρότερες (Αγγελάκης,
2024). Παρά την μακραίωνη ιστορία μας και τα επιτεύγματα της σύγχρονης έρευνας και τεχνολογίας, που επιτρέπουν τη διατήρηση και ποιοτική αναβάθμιση των υφιστάμενων υδατικών μας πόρων και φυσικά την ορθολογική διαχείρισή τους, η μέχρι σήμερα πρόοδος υπολείπεται σημαντικά αυτής άλλων χωρών. Η μεταφορά νερού από άλλες περιοχές, συνήθως παρουσιάζει μεγάλη
μεταβλητότητα διαχρονικά, έκθεση σε φυσικές καταστροφές, είναι ενεργοβόρα, μπορεί να έχει σημαντικές αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στις περιοχές απόληψής τους και γενικά είναι μια υψηλού κόστους πρακτική. Το ίδιο περίπου ισχύει και για τους υπόγειους πόρους. Η χρήση τους είναι ενεργοβόρα, εξαιτίας του συνεχώς αυξανόμενου βάθους άντλησής τους και μπορεί να
προκαλέσει μη αντιστρέψιμες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ο αείμνηστος Γιάννης Βασ. Σμπώκος, από τη δεκαετία του ’80, διέβλεπε το επερχόμενο πρόβλημα λειψυδρίας στην Κρήτη λόγω της αυξημένης κατανάλωσης νερού από την αστικοποίηση και την τουριστική ανάπτυξη και με προέτρεπε να συνεισφέρω στο δημόσιο διάλογο για την έγκαιρη εξεύρεση των βέλτιστων λύσεων με τους μη-συμβατικούς υδατικούς πόρους. Τον θυμούμαι συνεχώς!
*Ο Ανδρέας Ν. Αγγελάκης είναι επίτιμο µέλος και Διακεκριμένο Fellow
της Παγκόσμιας Εταιρείας Νερού (IWA).
Βιβλιογραφία
Αγγελάκης, Α. Ν. (2024). Η διαθεσιμότητα μη συμβατικών υδατικών πόρων στην Κρήτη. ΠΑΤΡΙΣ Ηρακλείου 18/4/2024, https://patris.gr/2024/04/18/diathesimotita-mi-symvatikon-ydatikonporon-stin-kriti/
Angelakis, A. N., Tzanakakis V. A., Capodaglio, A. G., and Dercas, N. (2023). A Critical Review of Water Reuse: Lessons learnt from prehistoric Greece for present and future challenges. Water 2023, 15, 2385. https://doi.org/10.3390/w15132385
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Έκτακτο δελτίο επιδείνωσης του καιρού – Η προειδοποίηση της ΕΜΥ για ακόμη και 43°C τις επόμενες ημέρες
- Λασίθι: Πέθανε ξαφνικά ο ράπερ «Αιφνίδιος» - Ήταν 37 χρονών
- Ζέτα Θεοδωροπούλου: Πιο εντυπωσιακή από ποτέ στη νέα της εμφάνιση μετά τον χωρισμό από τον Παναγιώτη Ταχτσίδη
- Κεφαλονιά: Ο 20χρονος βρέθηκε νεκρός 17 ώρες μετά την εξαφάνισή του - Η μοιραία βουτιά
- Νέες βολές Σαλμά κατά της κυβέρνησης
- Αγρίνιο: Στο νοσοκομείο λουόμενη που την τσίμπησε σαλάχι σε παραλία της Αμφιλοχίας
- Έως 43 βαθμοί Κελσίου την Δευτέρα - Έκτακτο δελτίο καιρού της ΕΜΥ
- Βαρύ πένθος για τον ξαφνικό θάνατο του 37χρονου Μάνου – Ήταν ράπερ με το όνομα «Αιφνίδιος»
- Με δύο εκπομπές ο Γιώργος Λιάγκας την επόμενη σεζόν - Αυτό το format ήθελε να κλείσει ο ΑΝΤ1...
- Νέος διοικητής στο "Βενιζέλειο" Νοσοκομείο Ηρακλείου Κρήτης
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Τα Νεα
- Τιτανικός: Ο λόγος που δεν έχουν βρεθεί στο ναύαγιο ανθρώπινοι σκελετοί
- Άγιος Παΐσιος: Η ζωή, το έργο του και οι προφητείες του
- Τι είπε η Κεραμέως για της απαίτηση εργοδότριας στην Πάρο να δουλέψει ανήλικη
- Οι αναξιοποίητοι Μη-συμβατικοί Υδατικοί πόροι
- Παιδικοί σταθμοί ΕΣΠΑ: Άνοιξε η πλατφόρμα για τις αιτήσεις – Ποια ΑΦΜ μπορούν να την κάνουν σήμερα
- Έκτακτο δελτίο της ΕΜΥ: Έρχονται 42αρια, οι περιοχές που θα «καούν»
- Τελευταία Νέα Τα Νεα
- Οι αναξιοποίητοι Μη-συμβατικοί Υδατικοί πόροι
- Τι είπε η Κεραμέως για της απαίτηση εργοδότριας στην Πάρο να δουλέψει ανήλικη
- Έκτακτο δελτίο της ΕΜΥ: Έρχονται 42αρια, οι περιοχές που θα «καούν»
- Τιτανικός: Ο λόγος που δεν έχουν βρεθεί στο ναύαγιο ανθρώπινοι σκελετοί
- Άγιος Παΐσιος: Η ζωή, το έργο του και οι προφητείες του
- Παιδικοί σταθμοί ΕΣΠΑ: Άνοιξε η πλατφόρμα για τις αιτήσεις – Ποια ΑΦΜ μπορούν να την κάνουν σήμερα
- Οι έξι συνήθειες των τυχερών ανθρώπων
- Ολυμπιακοί Αγώνες 2024: Πότε αρχίζουν – Όλο το πρόγραμμα
- Καύσωνας: «Μαραθώνιο» ζέστης προβλέπουν οι μετεωρολόγοι
- Ελαστικά και Καύσωνας: Οι συμβουλές που θα μας γλιτώσουν από μπελάδες
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Έκρηξη τιμών στο ηλεκτρικό ρεύμα: Ελπίδες για ομαλοποίηση σε τρεις μέρες – Δηλώσεις Σκυλακάκη
- Βαρύ πένθος για τον ξαφνικό θάνατο του 37χρονου Μάνου – Ήταν ράπερ με το όνομα «Αιφνίδιος»
- Ικανοποίηση Επ. Νομοθεσίας για ψήφιση νόμου περί Επιτρόπου Ισότητας
- Γερμανία: Ενισχυμένο κλίμα εναντίον των Πρασίνων (Δημοσκόπηση)
- Ρωσικό σχέδιο δολοφονίας επικεφαλή της Rheinmetall - Διαψεύδει το Κρεμλίνο
- Ουκρανία: Ο Γ. Εισαγγελέας ζήτησε τη δίωξη της Ρωσίας από το ΔΠΔ
- Πυρκαγιά στην Ύδρα: Τις επόμενες ημέρες το πόρισμα - «Θα επιβληθούν οι μέγιστες ποινές»
- Άγρια συμπλοκή νεαρών στην Αμφιλοχία - Αφορμή ένα τραπ τραγούδι
- Κεφαλονιά: Νεκρός εντοπίστηκε ο 20χρονος κολυμβητής, συντετριμμένη η μητέρα του
- Δέσποινα Καμπούρη: Πήρε το τρένο για τη Θεσσαλονίκη με τα παιδιά της- «το χέρι μου πηγαίνει στο τελευταίο βαγόνι...»