Οι νέες ιδέες

11:06 19/4/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Η ιστορία με δυο λόγια: Το 2011, ένας νέος 16 ετών από το Ελ Σαλβαδόρ φθάνει παράνομα στις ΗΠΑ. Παντρεύεται, κάνει παιδιά, δουλεύει στην οικοδομή. Οκτώ χρόνια αργότερα, το 2019, ένα δικαστήριο εκδίδει απόφαση που απαγορεύει την απέλασή του. Το 2025 όμως συλλαμβάνεται στον δρόμο, καθώς γυρίζει το παιδί του από το σχολείο, και με διοικητική απόφαση απελαύνεται στο Σαλβαδόρ, όπου τον κλείνουν σε μια διαβόητη φυλακή για την αναμόρφωση μελών βίαιων συμμοριών. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ (κυβέρνηση

Τραμπ, δηλαδή) αναγνωρίζει ότι η απέλαση έγινε κατά λάθος. Το ανώτατο δικαστήριο, με ψήφους 9-0, διατάζει την ανάκλησή της και την επιστροφή του στις ΗΠΑ. «Ουπς, αργήσατε…» έγραψε στο Χ ο πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ. Και λίγο αργότερα, καλεσμένος επί τιμή στον Λευκό Οίκο, δήλωσε ότι δεν πρόκειται ποτέ να επιστρέψει στις ΗΠΑ έναν «τρομοκράτη». Και ο πρόεδρος Τραμπ, που καμάρωνε δίπλα του, απαξίωσε να απαντήσει στην ερώτηση αν θα εφαρμόσει την απόφαση του δικαστηρίου. Ειρωνεύτηκε, μάλιστα, τη δημοσιογράφο που ρωτούσε.

Καλώς ήρθατε στον νέο, γενναίο κόσμο. Οπου οι αποφάσεις των δικαστηρίων αξίζουν όσο το χαρτί στο οποίο τυπώνονται και η ζωή ενός ανθρώπου καταστρέφεται για να δοθεί ένα πολιτικό μήνυμα. Οπου ένα νέο πρότυπο Πολιτικής αναδύεται. Με την εξουσία να εδράζεται μόνον στην ισχύ και να μην περιορίζεται από τίποτε – θεσμούς, δικαστήρια ή διάκριση εξουσιών. Είναι σαν να επιστρέφουμε στον κόσμο πριν απ’ το 1215, όταν ο Ιωάννης ο Ακτήμων υπέγραψε τη Magna Carta των ελευθεριών. Πριν απ’ το 1679, όταν ο Κάρολος Β’ διατύπωσε σε νόμο το Habeas corpus – την παλιά ιδέα ότι κανείς δεν φυλακίζεται χωρίς δίκη. Οπισθεν ολοταχώς, που έλεγε μια ψυχή.

Αυτός είναι ο παλιός νέος κόσμος που φέρνει μαζί της μια νέα γενιά ηγετών, τα «αρπακτικά». Ο πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ, ο Nayib Bukele, είναι το αρχέτυπο αυτής της γενιάς. Ο «πιο κουλ δικτάτορας στον κόσμο», όπως περιγράφει τον εαυτό του. Ενας μεταμοντέρνος «καουντίγιο». Κέρδισε τις εκλογές το 2019 με μια καμπάνια κατά της πολιτικής διαφθοράς. Εφάρμοσε μια πολιτική μηδενικής ανοχής στο έγκλημα. Κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, με όλα τα δικαιώματα σε αναστολή. Ξεκίνησε μια καμπάνια εναντίον των πανίσχυρων συμμοριών που διαφέντευαν τη χώρα και την έκαναν την πιο επικίνδυνη, την πιο φονική χώρα της Λατινικής Αμερικής. Η υποψία, απλώς, ότι κάποιος μπορεί να είναι μέλος συμμορίας είναι αρκετή για τη σύλληψη και τη φυλάκισή του. Συχνά το κριτήριο είναι να έχει τατουάζ – τόσο το χειρότερο για φιλειρηνικούς ροκάδες. Εχτισε μια τεράστια φυλακή και έκλεισε μέσα 85.000 ανθρώπους. Χωρίς δίκη. «Με κατηγορούν ότι φυλάκισα χιλιάδες» – έλεγε. «Αλλά εγώ απελευθέρωσα εκατομμύρια, που μπορούν τώρα να περπατούν άφοβα στον δρόμο».

Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Η εγκληματικότητα έπεσε κατακόρυφα. Από μια αναλογία 36 φόνων τον χρόνο ανά εκατό χιλιάδες κατοίκους – η υψηλότερη στον κόσμο – οι φόνοι έπεσαν σε 2,4 ανά εκατό χιλιάδες. Οι δρόμοι του Ελ Σαλβαδόρ έγιναν, όντως, ασφαλείς. Προς το παρόν – γιατί σε μια χώρα με το ένα τρίτο του πληθυσμού κάτω από το όριο της φτώχειας, κανείς δεν ξέρει πόσο διαρκούν τα θαύματα. Αρκετά, πάντως, ώστε ο ίδιος να επανεκλεγεί. Κέρδισε τις εκλογές με 85% (!) και τις 58 στις 60 έδρες της Βουλής.

Κανείς δεν έδωσε σημασία στο Σύνταγμα, που απαγορεύει δεύτερη θητεία προέδρου. Ούτε στο γεγονός ότι μαζί με μέλη συμμοριών και δολοφόνους συνελήφθησαν και εξαφανίστηκαν από προσώπου γης πολιτικοί αντίπαλοι, ενοχλητικοί δημοσιογράφοι και ακόμη πιο ενοχλητικοί ακτιβιστές με περιβαλλοντικές ανησυχίες. Σε μια χώρα, όπου ο ένας στους δύο κατοίκους είναι νέος, κάτω των 30, και, φυσικά, ενημερώνεται αποκλειστικά και μόνον από τα social media, η δύναμη ενός προέδρου που ελέγχει απόλυτα, με χρήμα και στρατιές ολόκληρες από τρολ, και χειρίζεται επιδέξια την ψηφιακή σφαίρα, πολλαπλασιάζεται. Θα ήταν απίθανο κάποιος να του αντισταθεί.

Και κάπως έτσι το μικρό, φτωχό Ελ Σαλβαδόρ, με πληθυσμό όσο η Ελλάδα, που ζούσε εξάγοντας T-shirts, ζάχαρη και πλαστικές συσκευασίες, έγινε μεν ακόμη φτωχότερο. Αλλά είναι πια ο σημαντικότερος εξαγωγέας πολιτικών προτύπων. Νέων ιδεών, όπως είναι και ο τίτλος του κόμματος του προέδρου. Nuevas Ideas. Η Αμερική του Τραμπ δεν είναι απλώς ο μεγάλος προστάτης του Bukele, τον οποίο πληρώνει ώστε να δέχεται στις κακόφημες φυλακές του όσους η Αμερική απελαύνει. Είναι και ο μεγαλύτερος θαυμαστής των «νέων ιδεών» του. Οι οποίες ετοιμάζονται να κατακτήσουν τον κόσμο.

Το έδαφος έχει προετοιμαστεί. Η ικανοποίηση από τη Δημοκρατία και η εμπιστοσύνη στη Δημοκρατία είναι σε ελεύθερη πτώση στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Η εμπιστοσύνη στις μη εκλεγμένες κρατικές αρχές είναι μεγαλύτερη από ό,τι στις εκλεγμένες, τις πολιτικές αρχές, τις κυβερνήσεις, τα κόμματα, τα Κοινοβούλια. Σε μια έρευνα της Pew, δύο στους τρεις πολίτες στις 12 πλουσιότερες χώρες του κόσμου δηλώνουν απογοητευμένοι από τη δημοκρατία – ποσοστό διπλάσιο από ό,τι πριν από έξι χρόνια. Ενα 58% θα προτιμούσε μια κυβέρνηση μη εκλεγμένων τεχνοκρατών. Κι ένα 26% βρίσκει καλή ιδέα έναν «ισχυρό ηγέτη που δεν θα έχει να ασχολείται με εκλογές και Κοινοβούλιο». Μια πρόσφατη έρευνα του Cambridge έδειξε ότι περίπου ένας στους τρεις Βρετανούς έως 45 ετών πιστεύει ότι η συμμετοχή στις εκλογές δεν έχει νόημα. Κι ένα 20% στις ίδιες ηλικίες πιστεύει ότι είναι προτιμότερος ένας ισχυρός ηγέτης, απαλλαγμένος από τα δεσμά της Δημοκρατίας (στους πιο ηλικιωμένους το αντίστοιχο ποσοστό είναι μόλις 8%).

Εδώ σε εμάς η εικόνα είναι καλύτερη, μα όχι απαλλαγμένη κινδύνων. Ενα 20% δήλωνε στην πρόσφατη έρευνα αξιών του οργανισμού «διανέοσις» ότι βρίσκει καλή ιδέα μια κυβέρνηση τεχνοκρατών που αποφασίζουν ότι οι ίδιοι θεωρούν καλό, ενώ ένα 9% γοητεύεται από την ιδέα ενός ισχυρού ηγέτη που δεν ελέγχεται από τη Βουλή και δεν χρειάζεται εκλογές.

Ποιος να το έλεγε ότι η μεγάλη μάχη του μέλλοντος θα είναι μια μάχη που πιστεύαμε ότι είχε, με τρόπο οριστικό, κερδηθεί στο παρελθόν.