Οι Ντιουκς και η κατάρα της σημαίας τού αμερικανικού Νότου

16:41 5/8/2020 - Πηγή: Τα Νεα

Ο Τζον Σνάιντερ, δηλαδή ο Μπο της τηλεοπτικής σειράς «Οι Ντιουκς», έθεσε πρόσφατα ένα ερώτημα μέσω του YouTube. Μήπως το σίριαλ είχε ρατσιστικές σημάνσεις; Μήπως ο Στρατηγός Λι ήταν σύμβολο της λευκής υπεροχής;

Για τους αμύητους (και τους... νεότερους), ο Στρατηγός Λι ήταν το αυτοκίνητο των Ντιουκς, ένα Dodge Charger, που κυνηγούσε το περιπολικό του σερίφη Ρόσκο στην αγροτική Γεωργία κάθε εβδομάδα από το 1979 έως το 1985. Το αυτοκίνητο του Μπο και του Λιουκ

είχε το όνομα κάποιου που για τους Νότιους ήταν ήρωας στον αμερικανικό εμφύλιο, το κλάξον του ήταν οι πρώτες νότες του εμβατηρίου των Νοτίων, ενώ στην οροφή του είχε ζωγραφισμένη μια τεράστια σημαία επίσης των Νοτίων. Βασικά, ήταν ο αμερικανικός Νότος σε ρόδες.

Ολοι καταλαβαίνουμε τον λόγο για τον οποίο έθεσε αυτό το ερώτημα ο αμερικανός ηθοποιός, ενώ έχουν περάσει 35 χρόνια από το τέλος της σειράς. Η δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ άνοιξε τη συζήτηση σχετικά με τη χρήση των μνημείων και των συμβόλων των Νοτίων. Η Nascar, η ομοσπονδία που διοργανώνει αγώνες αυτοκινήτου στην Αμερική, αφαίρεσε τη σημαία της Συνομοσπονδίας από τις πίστες της, ενώ το Μισισίπι έγινε η τελευταία πολιτεία των ΗΠΑ που διέγραψε από τη σημαία της το έμβλημα της μάχης των Νοτίων. Σε μια ανάλογη κίνηση είχε προχωρήσει στις αρχές του μήνα το υπουργείο Αμυνας αφαιρώντας τη σημαία της Συνομοσπονδίας και «άλλα διχαστικά σύμβολα» απ' όλες τις στρατιωτικές βάσεις. Την ίδια ώρα, η Amazon εξετάζει το ενδεχόμενο να αφαιρέσει τους ίδιους τους «Ντιουκς» από τους καταλόγους της.

Οι κινήσεις αυτές προκάλεσαν και τις σχετικές διαμάχες. Ο Ντόναλντ Τραμπ επέκρινε τη Nascar για την απόφασή της. Ο μαύρος σκηνοθέτης Σπάικ Λι, από την άλλη, είπε πως η σημαία της Συνομοσπονδίας τού προκαλεί το ίδιο συναίσθημα που «προκαλεί στους εβραίους αδελφούς και αδελφές η σβάστικα». Η αλήθεια είναι όμως πως χάρη στη λαϊκή κουλτούρα η σημαία της Συνομοσπονδίας απέκτησε πολλούς και διαφορετικούς συμβολισμούς. Σχεδιάστηκε, λέει ο ιστορικός Τζον Κόσκι, το 1861 από τον Ουίλιαμ Πόρσερ Μάιλς, έναν πολιτικό που ήταν υπέρ της δουλείας και της απόσχισης. Μετά τον εμφύλιο παρέμεινε το σύμβολο της Συνομοσπονδίας περισσότερο σε ένα στρατιωτικό πλαίσιο, ενώ άρχισε να βρίσκει τη θέση της στη λαϊκή κουλτούρα τη δεκαετία του 1940 όταν υιοθετήθηκε από νότιες αδελφότητες και στρατιώτες από τον Νότο που πολέμησαν στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μετά τον πόλεμο έγινε μόδα και από τη δεκαετία του '50 την έβρισκε κανείς παντού: σε μπλούζες, κούπες και πινακίδες κυκλοφορίας. Ως ποπ σύμβολο δεν έπαψε πάντως να ταυτίζεται με την εξέγερση. Οχι όμως την πολιτική και στρατιωτική εξέγερση εναντίον του Βορρά και υπέρ της δουλείας, αλλά την εξέγερση γενικώς και αορίστως. Ετσι, βρίσκει κανείς τη σημαία στο εξώφυλλο του δίσκου που περιέχει το φημισμένο τραγούδι «Sweet Home Alabama», ενώ τη σημαία χρησιμοποιούν στις εμφανίσεις τους και άλλοι μουσικοί, όπως ο Τομ Πίτι και οι Allman Brothers Band. Ο Τζόνι Κας, πάλι, τραγούδησε με μια τέτοια σημαία το 1980 στο «Μάπετ Σόου».

Η σημαία της Συνομοσπονδίας είχε πάψει πια να είναι μόνο μια υπόθεση του Νότου και αυτό συνέβη και στον κινηματογράφο όπου η εξέγερση ταυτίστηκε με την παρανομία. Την έβρισκε κανείς ασφαλώς στο «Οσα παίρνει ο άνεμος». Αλλά τη βρίσκει πια και στην ταινία «Ο ατσίδας και το λαγωνικό» με τον Μπαρτ Ρέινολντς, από την οποία οι «Ντιουκς» δανείστηκαν πολλά στοιχεία - ανάμεσα σε αυτά την εξέγερση απέναντι στον τοπικό νόμο ενός μεταρατσιστικού πια Νότου. Η σημαία δεν συνδέεται πλέον με τη δουλεία και τον ρατσισμό αλλά με την αμφισβήτηση του συστήματος. Αυτήν την αμφισβήτηση, αλλά και την ελευθερία, συμβολίζει και ο Στρατηγός Λι ως αυτοκίνητο, αν και ο ίδιος ο στρατηγός δεν ήταν ένας καλός στρατιώτης που έτυχε να βρεθεί στην πλευρά των ηττημένων αλλά κάποιος που κυνηγούσε με τον στρατό του σκλάβους.

Οχι πως οι ρατσιστές δεν προσπάθησαν να διατηρήσουν ατόφιους τους παλιούς της συμβολισμούς. Τη σημαία είχε υιοθετήσει και η Κου Κλουξ Κλαν τη δεκαετία του '40. Αλλά ακόμη και το 1982, όταν οι «Ντιουκς» απολάμβαναν την κορυφή τους, έγινε φασαρία στο Πανεπιστήμιο του Μισισίπι όταν ο μαύρος φοιτητής Τζον Χόκινς αρνήθηκε να παρελάσει με τη σημαία στην έναρξη του τουρνουά ποδοσφαίρου του πανεπιστημίου. Ηταν πάντως στις αρχές του 2000 όταν η σημαία πέρασε στα χέρια των μαύρων μουσικών. Ο ράπερ Loudacris εμφανίστηκε με μια τέτοια σημαία σε ένα σόου. «Αυτή η σημαία συμβολίζει την καταπίεση που ζήσαμε εμείς οι Αφροαμερικανοί επί ολόκληρα χρόνια. Είναι το σύμβολο του ρατσισμού. Στο τέλος του σόου έβγαλα τη σημαία και άρχισα να πηδάω επάνω της για να εμφανιστεί η δική μου εκδοχή - μαύρη, κόκκινη και πράσινη που είναι τα χρώματα της Αφρικής» εξήγησε.

Για τον Κάνιε Ουέστ, πάλι, ράπερ και υποψήφιο πρόεδρο, το πράγμα ήταν πιο απλό: «Ναι, πήρα τη σημαία της Συνομοσπονδίας και την έκανα δική μου. Πού είναι το πρόβλημα;».