Οι στρατηγικές πρόληψης του εγκεφαλικού

08:51 12/10/2024 - Πηγή: Τα Νεα

Στην Ελλάδα καταγράφονται περίπου 57.000 εγκεφαλικά επεισόδια ετησίως, με τη γήρανση του πληθυσμού αλλά και τις αλλαγές στον τρόπο ζωής να έχουν αυξήσει τη συχνότητά τους ακόμη και σε νεότερες ηλικίες. Τα καλά νέα εντούτοις είναι ότι εάν βελτιώσουμε έναν μικρό αριθμό επιβαρυντικών παραγόντων, ο κίνδυνος μειώνεται σημαντικά. Αναλυτικότερα, δύο είναι οι κύριες αιτίες του εγκεφαλικού, σύμφωνα τους ειδικούς της παγκοσμίου φήμης κλινικής Mayo Clinic: το ισχαιμικό

εγκεφαλικό προκαλείται από φραγμένη αρτηρία στον εγκέφαλο, ενώ το αιμορραγικό εγκεφαλικό προκαλείται όταν ένα αιμοφόρο αγγείο στον εγκέφαλο διαρρηγνύεται. Σημειώνουν εντούτοις πως μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν μόνο μια προσωρινή διαταραχή της ροής του αίματος στον εγκέφαλο, γνωστή ως παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (ΠΙΕ), που δεν προκαλεί μόνιμα συμπτώματα. Η παθολόγος και καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, συμπυκνώνοντας τα δεδομένα εξηγεί πως το ισχαιμικό εγκεφαλικό, που είναι το πιο κοινό, συμβαίνει όταν τα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου στενεύουν ή είναι φραγμένα. Αυτό προκαλεί μειωμένη ροή αίματος, γνωστή ως ισχαιμία. Η στένωση των αιμοφόρων αγγείων μπορεί να προκληθεί από εναποθέσεις λίπους που συσσωρεύονται στα αιμοφόρα αγγεία ή και από θρόμβους αίματος.

Παράγοντες. Το αιμορραγικό εγκεφαλικό συμβαίνει όταν ένα αιμοφόρο αγγείο στον εγκέφαλο διαρρηγνύεται ή σπάει. Η αιμορραγία στο εσωτερικό του εγκεφάλου, γνωστή ως εγκεφαλική αιμορραγία, μπορεί να προκύψει από πολλές καταστάσεις που επηρεάζουν τα αιμοφόρα αγγεία. Οι παράγοντες που σχετίζονται με το αιμορραγικό εγκεφαλικό περιλαμβάνουν:

Υψηλή αρτηριακή πίεση που δεν είναι υπό έλεγχο. Υπερθεραπεία με αντιπηκτικά. Διογκώσεις στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων, γνωστά ως ανευρύσματα. Τραύμα στο κεφάλι, όπως από τροχαίο ατύχημα. Εναπόθεση πρωτεϊνών στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων που οδηγούν σε αδυναμία στο τοίχωμα των αγγείων. Αυτό είναι γνωστό ως εγκεφαλική αμυλοειδική αγγειοπάθεια. Ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο που οδηγεί σε εγκεφαλική αιμορραγία. Μια λιγότερο συχνή αιτία αιμορραγίας στον εγκέφαλο είναι η ρήξη μιας αρτηριοφλεβικής δυσπλασίας (AVM).

Το «μικρό» εγκεφαλικό. Με τον όρο παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (ΠΙΕ) – γνωστό και ως «μικρό» εγκεφαλικό – περιγράφεται μια προσωρινή περίοδος συμπτωμάτων παρόμοια με αυτά ενός εγκεφαλικού επεισοδίου και προκαλείται από μια προσωρινή μείωση της παροχής αίματος σε μέρος του εγκεφάλου. Ενα παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο είναι μερικές φορές γνωστό ως μικρό εγκεφαλικό. Σε κάθε περίπτωση όμως χρειάζεται επείγουσα ιατρική περίθαλψη, ακόμη και αν πρόκειται για ΠΙΕ, δεδομένου πως δεν είναι δυνατόν να διακρίνει κανείς εάν συμβαίνει εγκεφαλικό επεισόδιο ή ΠΙΕ με βάση μόνο τα συμπτώματα. Επιπρόσθετα, η ύπαρξη ΠΙΕ αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου αργότερα.

Η σημασία της πρόληψης. Μπορούν να ληφθούν μέτρα για να αποτραπεί ένα εγκεφαλικό, υπογραμμίζει η Θ. Ψαλτοπούλου. Και συμπληρώνει πως πολλές στρατηγικές πρόληψης του εγκεφαλικού είναι ίδιες με τις στρατηγικές πρόληψης καρδιακών παθήσεων. Γενικά, οι συστάσεις για υγιεινό τρόπο ζωής περιλαμβάνουν:

Ελεγχο της υπέρτασης, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος εγκεφαλικού. Εάν έχει προηγηθεί εγκεφαλικό, η μείωση της αρτηριακής πίεσης μπορεί να βοηθήσει να αποτρέψετε ένα ΠΙΕ ή εγκεφαλικό στο μέλλον. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και τα φάρμακα χρησιμοποιούνται συχνά για τη θεραπεία της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Μείωση της ποσότητας της χοληστερόλης και των κορεσμένων λιπαρών στη διατροφή. Η κατανάλωση λιγότερου λίπους, ειδικά κορεσμένων και τρανς λιπαρών, μπορεί να μειώσει τη συσσώρευση στις αρτηρίες. Εάν είναι ανέφικτος ο έλεγχος της χοληστερόλης μόνο μέσω διατροφικών αλλαγών, μπορεί να χρειαστεί ένα φάρμακο για τη μείωση της χοληστερόλης. Διακοπή του καπνίσματος. Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού για τους καπνιστές και τους μη καπνιστές που εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα. Η διακοπή μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Διαχείριση του διαβήτη. Η διατροφή, η άσκηση και η απώλεια βάρους μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση του σακχάρου σε ένα υγιές εύρος. Εάν οι παράγοντες του τρόπου ζωής δεν επαρκούν για τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα, μπορεί να σας συνταγογραφηθεί φάρμακο για τον διαβήτη. Διατήρηση ενός υγιούς βάρους. Το υπερβολικό βάρος συμβάλλει σε άλλους παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο διαβήτης. Υιοθέτηση μιας διατροφής πλούσιας σε φρούτα και λαχανικά. Η κατανάλωση πέντε ή περισσότερων μερίδων φρούτων ή λαχανικών κάθε μέρα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Η μεσογειακή διατροφή, η οποία δίνει έμφαση στο ελαιόλαδο, τα φρούτα, τους ξηρούς καρπούς, τα λαχανικά και τα δημητριακά ολικής αλέσεως, μπορεί να είναι χρήσιμη. Τακτική άσκηση. Η αερόβια άσκηση μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού με πολλούς τρόπους. Η άσκηση μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση, να αυξήσει τα επίπεδα της καλής χοληστερόλης και να βελτιώσει τη συνολική υγεία των αιμοφόρων αγγείων και της καρδιάς. Βοηθά επίσης στην απώλεια βάρους, στον έλεγχο του διαβήτη και στη μείωση του άγχους. Συστήνονται σταδιακά έως και 30 λεπτά μέτριας σωματικής δραστηριότητας τις περισσότερες ή όλες τις ημέρες της εβδομάδας. Κατανάλωση αλκοόλ με μέτρο, αν όχι καθόλου. Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης, ισχαιμικών εγκεφαλικών και αιμορραγικών εγκεφαλικών επεισοδίων. Το αλκοόλ μπορεί επίσης να

αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα. Ωστόσο, η κατανάλωση μικρών έως μέτριων ποσοτήτων αλκοόλ μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου και στη μείωση της τάσης πήξης του αίματος. Μια μικρή έως μέτρια ποσότητα είναι περίπου ένα ποτό την ημέρα. Αντιμετώπιση της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου, μια διαταραχή ύπνου που προκαλεί διακοπή της αναπνοής για σύντομες περιόδους αρκετές φορές κατά τη διάρκεια του ύπνου. Εάν έχει προηγηθεί ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, μπορεί να χρειαστούν φάρμακα που θα βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου για επόμενο εγκεφαλικό. Εάν έχει προηγηθεί ΠΙΕ, τα φάρμακα μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου στο μέλλον. Αυτά τα φάρμακα μπορεί να περιλαμβάνουν ανάλογα της αιτιολογίας και αντιαιμοπεταλιακά ή αντιπηκτικά. Θεραπεύσιμοι παράγοντες κινδύνου

Πολλοί παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού. Οι δυνητικά θεραπεύσιμοι παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό περιλαμβάνουν:

Υπερβαρότητα ή παχυσαρκία Σωματική αδράνεια Βαριά ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ Υψηλή αρτηριακή πίεση Κάπνισμα τσιγάρου ή έκθεση σε παθητικό κάπνισμα Υψηλή χοληστερόλη Διαβήτης Αποφρακτική άπνοια ύπνου Καρδιαγγειακές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένης της καρδιακής ανεπάρκειας ή του ακανόνιστου καρδιακού ρυθμού, όπως η κολπική μαρμαρυγή Προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου, καρδιακής προσβολής ή παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου.

Αλλοι παράγοντες που σχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού περιλαμβάνουν:

Ηλικία – Τα άτομα ηλικίας 55 ετών και άνω έχουν υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού από ό,τι οι νεότεροι. Φύλο – Οι άνδρες έχουν υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού από τις γυναίκες. Οι γυναίκες είναι συνήθως μεγαλύτερες όταν παθαίνουν εγκεφαλικά και είναι πιο πιθανή η απώλεια ζωής από εγκεφαλικά, συγκριτικά με τους άνδρες. Ορμόνες – Η λήψη αντισυλληπτικών χαπιών ή ορμονικών θεραπειών που περιλαμβάνουν οιστρογόνα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο.