Οι τουρκικές εκλογές στο φόντο των ερειπίων

07:42 12/5/2023 - Πηγή: Τα Νεα

Μια γιγαντιαία προεκλογική αφίσα του Ταγίπ Ερντογάν, που τον δείχνει να χαμογελά, καλύπτει σχεδόν παράταιρα την πρόσοψη του μοναδικού κτιρίου που έχει μείνει όρθιο σε μια ολόκληρη συνοικία της ισοπεδωμένης από τον Εγκέλαδο πόλη Αντιγιαμάν, στην νότια Τουρκία.

Ακριβώς απέναντι έστεκε μέχρι τον περασμένο Φεβρουάριο ένα ξενοδοχείο, που τα φονικά Ρίχτερ -και οι κακοτεχνίες- μετέτρεψαν σε σωρό ερειπίων και «τάφο» για 65 ενοίκους του.

Για πολλούς από τους επιζώντες του ολέθρου της 6ης Φεβρουαρίου, η θέα της αφίσας είναι ίσως η μοναδική υπενθύμιση ότι η χώρα οδεύει ολοταχώς στις κάλπες

των διπλών, κρίσιμων εκλογών της Κυριακής.

Παρά την ακραία πόλωση, για τους κατοίκους των 11 νότιων τουρκικών επαρχιών που επλήγησαν από τους δύο σεισμούς των 7,8 και 7,5 Ρίχτερ οι εκλογές -προεδρικές και βουλευτικές- δεν δείχνουν να είναι στην κορυφή της λίστας των προτεραιοτήτων.

Για όσους έχουν παραμείνει στις κατεστραμμένες πόλεις και χωριά, προέχει ο αγώνας της καθημερινής επιβίωσης κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες.

Εκατομμύρια συνεχίζουν να διαμένουν σε σκηνές και σε κοντέινερ.

Κάποιοι καταγγέλλουν δεν έχουν ακόμη λάβει το βοήθημα των 10.000 λιρών -περίπου 468 ευρώ- που έχει υποσχεθεί ο Ερντογάν στους σεισμόπληκτους.

Ακόμη και αυτοί πάντως που το έλαβαν, το έχουν πια ξεχάσει, καθώς ο πληθωρισμός στη γείτονα (επισήμως 44,68% και πάνω από 105% ανεπισήμως) εξαϋλώνει τα εισοδήματα πριν καλά καλά μπουν στο πορτοφόλι.

Οι δε κυβερνητικές δεσμεύσεις για την κατασκευή περισσότερων από 450.000 αντισεισμικών κατοικιών «μέσα σε ένα χρόνο» φαντάζει μακρινή.

Τρεις μήνες μετά την ανείπωτη καταστροφή, η οδύνη για τους σχεδόν 51.000 νεκρούς από τους σεισμούς -που κατά πολλούς είναι στην πραγματικότητα πολύ περισσότεροι- και η οργή για το όργιο των κακοτεχνιών και την εγκληματικά αργή ανταπόκριση των αρχών δεν έχουν υποχωρήσει.

Όχι τυχαία, η προεκλογική εκστρατεία στις σεισμόπληκτες περιοχές δεν θυμίζει σε τίποτε τις θορυβώδεις συγκεντρώσεις σε άλλες πόλεις της Τουρκίας.

Τιμωρία ή «άφεση αμαρτιών» για τον Ερντογάν;

Το ισλαμοσυντηρητικό κόμμα AKP του Τούρκου προέδρου Ερντογάν κυριαρχεί εδώ και καιρό στις 11 επαρχίες που επλήγησαν από τον σεισμό, αν και το κεμαλικό CHP αντιπάλου του, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, διευρύνει το έρεισμά του.

Στις βουλευτικές εκλογές του 2018, για παράδειγμα, το AKP πήρε πέντε βουλευτικές έδρες στο Χατάι και το CHP τέσσερις.

Παρά πάντως το σοκ από τον σεισμό, τα προεόρτια της αποκαλυφθείσας διαφθοράς και τα μεθεόρτια της αναποτελεσματικότητας του κρατικού μηχανισμού, οι δημοσκοπήσεις δεν καταγράφουν δημοσκοπική καθίζηση για το κυβερνών κόμμα ή για τον Τούρκο πρόεδρο.

Πολλοί υποστηρικτές του -και είναι πράγματι πολλοί- βρίσκουν πιο λογικό να αποδώσουν στη δύναμη του πεπρωμένου τον εφιάλτη που έζησαν και ζουν.

Στη μοιρολατρική λογική δηλαδή ότι είτε έτσι, είτε αλλιώς η καταστροφή και θάνατος δεν θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί.

Η μικρή υποχώρηση των ποσοστών του Ερντογάν που κατέγραψαν μετά τους σεισμούς οι δημοσκόποι φαίνεται να έχει περάσει στο παρελθόν, με τη… μισή συγγνώμη του Τούρκου προέδρου να αρκεί για να λάβει «συγχωροχάρτι» από τους περισσότερους ψηφοφόρους του.

Συν βέβαια τις υποσχέσεις που έδωσε για άμεση ανοικοδόμηση των ισοπεδωμένων περιοχών, τις οποίες πολλοί αμφισβητούν.

Δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι, έπειτα από μια αρχική πτώση μετά το χτύπημα του Εγκέλαδου, τα ποσοστά του AKP και του Ερντογάν ανέκαμψαν σχετικά γρήγορα στη νότια Τουρκία.

Σύμφωνα με την εταιρεία MetroPOLL και το Κέντρο Έρευνας Κοινωνικού Αντίκτυπου (TEAM), η αντιπολίτευση έδειξε να μην μπορεί να «κεφαλαιοποιήσει» πολιτικά τη δυσαρέσκεια που είχε συσσωρευτεί στις σεισμόπληκτες περιοχές του νότου.

Ένας από τους λόγους που αναφέρονται είναι ότι άργησε να ανακοινώσει τον προεδρικό της υποψήφιο.

Ένας άλλος είναι ότι δεν ανακοίνωσε συγκεκριμένα σχέδια για την ανοικοδόμησή τους.

Ένας τρίτος λόγος μπορεί να είναι… μαθηματικός.

Η εκλογική… κατανομή του Εγκέλαδου

Περίπου το 14% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων στην Τουρκία ζούσε προ του σεισμού στη ζώνη της καταστροφής στο νότο.

Οι 11 σεισμόπληκτες επαρχίες μετρούσαν περίπου 9 εκατομμύρια ψηφοφόρους και εκλέγουν 96 βουλευτές, σε σύνολο 600.

Πρόκειται, τουτέστιν, για ένα κρίσιμο ποσοστό.

Εξ αυτών των ψηφοφόρων ωστόσο περίπου το ένα τρίτο έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους μετά το χτύπημα του Εγκέλαδου.

Μετεγκαταστάθηκαν σε άλλες περιοχές της Τουρκίας για να βρουν στέγη.

Πολλοί από αυτούς εκτιμάται ότι δεν θα μπορέσουν να ψηφίσουν.

Η δυνατότητα να μεταφέρουν τα εκλογικά τους δικαιώματα έληξε τον Μάρτιο, εν αγνοία των περισσοτέρων, που εκείνη την περίοδο προσπαθούσαν να στήσουν τη ζωή τους από την αρχή, σε έναν άλλο τόπο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου της Τουρκίας, μόλις 133.000 μετέφεραν τα εκλογικά τους δικαιώματα, από τα συνολικά περίπου 3 εκατομμύρια σεισμόπληκτων που άλλαξαν -έστω και προσωρινά- τόπο διαμονής.

Η πιθανή επίδραση στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος μπορεί να είναι διπλή.

Στο Χατάι στα νοτιοανατολικά, για παράδειγμα, ζούσαν πάνω από ένα εκατομμύριο ψηφοφόροι. Οι δημοσκοπήσεις κατέγραφαν σημαντική κλίση προς την αντιπολίτευση. Όμως τώρα η περιοχή έχει σχεδόν ερημώσει.

Από όσους έχουν παραμείνει στις σεισμόπληκτες περιοχές, παραμένει άγνωστο πόσοι θα πάνε μέχρι τις κάλπες που θα στηθούν στα ερείπια.

«Δεν πρόκειται να ψηφίσω κανέναν. Ποιον θέλετε να ψηφίσω; Δεν το σκέφτομαι. Είμαι απελπισμένη», είπε σε επιτόπιο ρεπορτάζ του δικτύου France 24 στο ισοπεδωμένο Καχραμάνμαρας μια 36χρονη γυναίκα.

«Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να ζητά την ψήφο μας».

«Ναι, οι σεισμοί έπληξαν» τον Ερντογάν, παρατηρεί στο New Yorker ο Μπερκ Εσέν, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Σαμπαντζί της Κωνσταντινούπολης. «Όμως αυτού του είδους οι κρίσεις δεν καταστρέφουν πάντα τους αυταρχικούς», επισημαίνει.

«Είναι σαν να βρίσκεσαι σε ένα πλοίο που χτυπάει σε έναν βράχο», εξηγεί.

«Ποιος μοιράζει τα σωσίβια; Ο καπετάνιος».

Όμως αυτό μένει να φανεί. Κυριακή… κοντή γιορτή.