Παρίσι: Ο Ελληνας του Ναπολέοντα στην Αψίδα του Θριάμβου

19:29 15/7/2020 - Πηγή: Τα Νεα

Ο έλληνας επισκέπτης που θα πάει στο Παρίσι και θα αρκεστεί να δει την Αψίδα του Θριάμβου από μακριά, σίγουρα θα στερηθεί μία μεγάλη χαρά: να διαβάσει μόνος του το χαραγμένο στην Αψίδα όνομα του Νικόλαου Λοβέρδου, του μοναδικού Ελληνα που πέτυχε να τον θυμάται και να τον τιμά για πάντα η Γαλλία - και ας είναι παντελώς ξεχασμένος στη χώρα μας. Αλλά και ο Νικόλαος Λοβέρδος

στέρησε από τον εαυτό του την ευκαιρία να αλλάξει τη ροή της ιστορίας, όταν το 1815 ήταν ο μοναδικός που θα μπορούσε να έχει σταματήσει την επιστροφή του Ναπολέοντα Α' από την εξορία στο Παρίσι και στον θρόνο του και δεν το έπραξε!

Κόμης Νικόλαος Λοβέρδος! Γεννήθηκε στην Κεφαλονιά το 1773, «από οικογένεια ευγενών εδώ και 600 χρόνια» όπως συνήθιζε ο ίδιος να επαναλαμβάνει σε κάθε συνομιλητή του που έδειχνε να το ξεχνά και να μην του αποδίδει τον δέοντα σεβασμό! Ο πατέρας του τον προόριζε για γιατρό, αλλά όταν πήγε για σπουδές στην Πάδοβα επέλεξε τα μαθηματικά και στη συνέχεια, έκανε στο Παρίσι στρατιωτικές σπουδές. Και εδώ, σταματούν οι προσωπικές επιλογές του Νικ. Λοβέρδου και έρχεται η Ιστορία να τον αναλάβει και να χαράξει το μέλλον του.

Βρισκόμαστε στο 1792, η επαναστατική από το 1789 Γαλλία κηρύσσει τον πόλεμο στην Αυστρία και όλοι σπεύδουν να καταταγούν στις Εθνοφυλακές για να βοηθήσουν τη χώρα τους. Ανάμεσα σε αυτούς και ο Ν. Λοβέρδος που πολύ σύντομα βρέθηκε να υπηρετεί υπό τις διαταγές άγνωστων για την εποχή στρατιωτικών, αλλά που οι πόλεμοι της Επανάστασης και της Ναπολεόντειας Αυτοκρατορίας θα τους κάνουν μεγάλους, διάσημους και πλούσιους, όπως π.χ. τον Murat, μελλοντικό γαμπρό του Ναπολέοντα Α' και βασιλέα της Ιταλίας, τον στρατάρχη Massénat, δούκα του Rivoli και πρίγκιπα του Essling, κ.ά. Από το 1792 έως το 1815, ο Ν. Λοβέρδος βρέθηκε σε σημαντικά για την ευρωπαϊκή ιστορία πολεμικά μέτωπα, από την Ισπανία έως την Πολωνία, αποδείχθηκε γενναίος στρατιώτης, γι' αυτό και τα παράσημα μαζί με τις οικονομικές απολαβές του αύξαναν σταθερά. Ομως, το μεγαλύτερο επίτευγμά του ήταν η ικανότητά του να βρίσκεται στη σωστή θέση τη σωστή στιγμή! Κάθε φορά που τα σχέδιά του φαίνονταν να παραμένουν ανεκπλήρωτα, επέστρεφε στην Κεφαλονιά και περίμενε «τη δική του ώρα»!

Η πρώτη εμφάνισή της έγινε το 1797, όταν οι γάλλοι επαναστάτες έφτασαν στα Επτάνησα που τους παραχώρησε η Συνθήκη του Campo Formio. Ο Ν. Λοβέρδος έγινε στην Κέρκυρα στενός συνεργάτης του διοικητή A. Gentili και μέσω αυτού γνωρίστηκε με τον στρατηγό Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Ανέπτυξαν στενή συνεργασία και τουλάχιστον τρεις φορές ο αυτοκράτορας Ναπολέοντας Α' του ανέθεσε μυστικές αποστολές για τον ξεσηκωμό του Ελληνισμού κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ηταν εχέμυθος συνεργάτης και ήξερε να κρύβεται. Οταν επανεμφανιζόταν μετά από καιρό, στο ερώτημα πού βρισκόταν την προηγούμενη περίοδο, αυτός απαντούσε: «σε αποστολή του αυτοκράτορα». Η λακωνική του απάντηση έκανε κάποιους να αμφιβάλλουν για την αλήθεια της, αλλά ο Λοβέρδος δεν έλεγε ψέματα.

Εφυγε με τους Γάλλους από την Κέρκυρα, με τη λήξη της πρώτης Γαλλοκρατίας, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και φαινόταν να είναι πιστός στον αυτοκράτορα έως την πτώση του, το 1814. Τότε, ο Ν. Λοβέρδος αυτόματα άλλαξε στρατόπεδο. Εγινε βασιλικότερος του βασιλέως, θυμήθηκε ότι είχε ευγενική καταγωγή, οπότε εις το εξής όλοι όφειλαν να τον αποκαλούν κόμη Λοβέρδο, ανέλαβε τη διοίκηση της περιοχής Basses-Alpes (τώρα Provence-Alpes-Côte d'Azur), ως ανταμοιβή για τις υπηρεσίες που προσέφερε στον νέο μονάρχη Λουδοβίκο 18ο. Ολα φαίνονταν να έχουν μπει σε μία τάξη στη ζωή του κόμη Λοβέρδου, όταν ο «άτακτος» έκπτωτος αυτοκράτορας Ν. Βοναπάρτης διέφυγε από τον τόπο εξορίας του, τη νήσο Ελβα και με συνοδεία 1.200 ατόμων αποβιβάστηκε στο μικρό λιμάνι του Golfe-Juan, στη νότια Γαλλία (1η Μαρτίου 1815), που ανήκε στη δικαιοδοσία του Λοβέρδου. Η αρχική έκπληξη όσων τον πρωτοείδαν άφησε τη θέση της στον ενθουσιασμό για την επιστροφή του και αύξησε τη συνοδεία του. Ο Ναπολέων πήρε τον δρόμο για το Παρίσι, ενώ παράλληλα έφευγαν και οι ενημερώσεις από τις Αρχές των πόλεων που διέσχιζε «προς τον Μονάρχη για την επιστροφή του Αυτοκράτορα»!

Ομως, η πορεία του Ναπολέοντα προς τη γαλλική πρωτεύουσα δεν ήταν ακίνδυνη. Επρεπε πρώτα να διασχίσει την περιοχή του Sisteron και αυτό ήταν δύσκολο γιατί την ήλεγχαν οι βασιλόφρονες του δούκα του Angouleme και του Λοβέρδου. Στην ακρόπολη της Sisteron ο διοικητής κόμης Λοβέρδος συνάντησε την Ιστορία και της γύρισε την πλάτη: αντί να συλλάβει τον Ναπολέοντα και να βάλει τέλος στα σχέδιά του, προτίμησε να εγκαταλείψει την περιοχή με το επιχείρημα ότι έστειλε ερώτημα στο Παρίσι για να του πουν τι να κάνει και άρα περίμενε την απάντηση του βασιλιά, αφήνοντας τον δρόμο ελεύθερο στον Βοναπάρτη. Δεν ήθελε να έχει εμπλοκή σε αυτό που συνέβαινε και δεν είχε! Ακόμη και όταν ο Βοναπάρτης του έστειλε μήνυμα για να του ζητήσει τη συστράτευσή του, ο κόμης άφησε το μήνυμα αναπάντητο. Μετά το Βατερλώ (Ιούν. 1815) και την Παλινόρθωση, ο κόμης Λοβέρδος συνέχισε την κοινωνική και στρατιωτική ανέλιξή του. Ο Λουδοβίκος το 1818 τον τίμησε κάνοντάς τον γάλλο πολίτη.

ΑΠΟΣΤΡΑΤΕΥΣΗ. Το 1828, το όνομα του Ν. Λοβέρδου ήταν το πρώτο που αναφέρθηκε για την ανάληψη της αρχηγίας της Γαλλικής Στρατιωτικής Αποστολής στον Μοριά, όμως οι στρατιώτες αντέδρασαν. Ηθελαν κάποιον που αποδεδειγμένα βρισκόταν πάντα στο πλευρό των στρατιωτών και όχι των πολιτικών. Ετσι, επελέγη ο στρατηγός N-J Maison. Αυτή η επιλογή, όχι μόνο δεν έφερε ρήξη ανάμεσα στους δυο στρατιωτικούς, αλλά αντίθετα τους επέτρεψε να έχουν στενή συνεργασία. Για όσα ο κυβερνήτης Καποδίστριας  ζητούσε από τη γαλλική κυβέρνηση, είτε άμεσα είτε μέσω του N-J Maison, προς όφελος της Ελλάδας, π.χ. χρήματα, στρατιωτικό εξοπλισμό, επιτάχυνση εκλογής τους διαδόχου του κ.ά., ο κόμης Λοβέρδος είχε πάντα ρόλο να διαδραματίσει και άποψη να διατυπώσει. Οταν ο Ι. Καποδίστριας δολοφονήθηκε, ο κόμης Λοβέρδος πολεμούσε στην Αλγερία για την κατάληψή της από τη Γαλλία. Αποδείχτηκε γενναίος πολεμιστής, αλλά αυτό δεν τον έσωσε από την αποστράτευσή του, το 1832 όταν κατηγορήθηκε πως λαφυραγώγησε το παλάτι του Μπέη στο Αλγέρι. Ο κόμης Λοβέρδος δεν αποδέχτηκε την κατηγορία, αλλά το Παρίσι δεν πείστηκε. Ωστόσο, το 1836 που εγκαινιάστηκε η Αψίδα του Θριάμβου είδε το όνομά του χαραγμένο στην 29η στήλη της, μαζί με άλλους 659 αγωνιστές της Γαλλικής Επανάστασης και της Ναπολεόντειας Αυτοκρατορίας. Υπουργός Πολέμου και τελικός υπεύθυνος για την επιλογή των ονομάτων ήταν ένας στρατιωτικός που επίσης ξεκίνησε τη στρατιωτική θητεία ως εθελοντής το 1792, ο Nicolas-Joseph Maison. Ο κόμης Λοβέρδος πέθανε το 1837 και μετά ξεχάστηκε. Το 2021 είναι μία καλή ευκαιρία για να τον ξαναθυμηθούμε και μάλιστα να τον αξιοποιήσουμε προς όφελος της ιστορίας μας και της εξωστρέφειάς της.

Η Ξένη Δ. Μπαλωτή είναι ιστορικός του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, εκπρόσωπος στην Ελλάδα του γαλλικού κέντρου μελετών «Souvenir napoléonien».