Πώς μία ταινία του 1915 αναβίωσε την Κου Κλουξ Κλαν

20:19 8/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Σε κάτι περισσότερο από τρεις ώρες, η αμφιλεγόμενη επική ταινία του D.W. Griffith για τον Εμφύλιο Πόλεμο και την Ανασυγκρότηση απεικόνιζε την Κου Κλουξ Κλαν ως γενναίους σωτήρες ενός μεταπολεμικού Νότου που είχε ρημάξει από τους βόρειους τυχοδιώκτες και τους ανήθικους απελευθερωμένους μαύρους.

Η ταινία έγινε αμέσως μεγάλη επιτυχία σύμφωνα με το History.

Και με την πρωτοποριακή κινηματογράφηση και τη στρεβλή οπτική γωνία της Συνομοσπονδίας, η Γέννηση ενός Έθνους βοήθησε στην αναζωπύρωση της ΚΚΚ.

Μέχρι το ντεμπούτο της ταινίας, η Κου Κλουξ Κλαν που ιδρύθηκε το 1865 από βετεράνους της Συνομοσπονδίας στο Πουλάσκι του Τενεσί, ήταν μια περιφερειακή οργάνωση στο Νότο που είχε σχεδόν εξαφανιστεί λόγω της κυβερνητικής καταστολής.

Όμως η ρατσιστικά φορτισμένη προπαγανδιστική αφήγηση της ταινίας «Η Γέννηση ενός Έθνους» (The Birth of a Nation), σε συνδυασμό με το αυξημένο αντιμεταναστευτικό κλίμα της Αμερικής, οδήγησε την KKK να ευθυγραμμιστεί με την επιτυχία της ταινίας και να τη χρησιμοποιήσει ως εργαλείο στρατολόγησης.

Μια καλά κατασκευασμένη αφήγηση

«Ο κόσμος ήταν προετοιμασμένος για το μήνυμα», λέει ο Paul McEwan, καθηγητής κινηματογραφικών σπουδών στο Muhlenberg College και συγγραφέας του βιβλίου The Birth of Nation (BFI Film Classics).

«Δύσκολο να υποστηρίξει κανείς ότι επρόκειτο για παραποίηση της ιστορίας, όταν τα βιβλία ιστορίας εκείνη την εποχή έλεγαν το ίδιο».

Διασκευασμένο από το βιβλίο The Clansman του Thomas Dixon Jr. που ήταν συμμαθητής και φίλος του προέδρου Woodrow Wilson, το έργο παρουσίαζε την εποχή της ανασυγκρότησης ως καταστροφική.

Πηγή: The Guardian

Έδειχνε τους Ριζοσπάστες Ρεπουμπλικάνους να ενθαρρύνουν την ισότητα για τους μαύρους, οι οποίοι στην ταινία παρουσιάζονται ως άξεστοι, διανοητικά κατώτεροι και αρπακτικά των λευκών γυναικών.

Και αυτή η ρατσιστική αφήγηση έγινε ευρέως αποδεκτή ως ιστορικό γεγονός.

Λίγο μετά την παρουσίαση στο Λος Άντζελες, ο Thomas Dixon Jr. έπεισε τον πρόεδρο Wilson να προβάλει την ταινία μέσα στον Λευκό Οίκο, αναμφισβήτητα η πρώτη φορά που έγινε κάτι τέτοιο.

Ο πρόεδρος φέρεται να είπε για την ταινία: «Είναι σαν να γράφεις ιστορία με αστραπή. Και η μόνη μου λύπη είναι ότι όλα είναι τόσο τρομερά αληθινά».

Η αναγέννηση της Κου Κλουξ Κλαν

Ο William Joseph Simmons θεωρείται ο ιδρυτής της σύγχρονης Κου Κλουξ Κλαν του 1915.

Καθώς ανάρρωνε από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα, ο τοπικός ιεροκήρυκας στη Τζόρτζια παρακολούθησε την πανεθνική επιτυχία της ταινίας «Η Γέννηση ενός Έθνους».

Υπήρχαν ποδιές εμπνευσμένες από την ΚΚΚ, κοστούμια και στολές που δόξαζαν την εκλιπούσα οργάνωση.

William Joseph Simmons, καθισμένος στο τραπέζι κατά τη διάρκεια της έρευνας της επιτροπής της Βουλής των Αντιπροσώπων για την Κου Κλουξ Κλαν

1921

Ο Simmons εκμεταλλεύτηκε τη δημοτικότητα της ταινίας για να ενισχύσει και πάλι την απήχηση της Κλαν.

Δεν ήταν μόνο οι τεταμένες φυλετικές εντάσεις που έκαναν εφικτή τη χρονική στιγμή της αναγέννησης.

Ο τρόπος με τον οποίο γυρίστηκε η ταινία, με καινοτόμες τεχνικές μοντάζ και κοντινά πλάνα δράσης, ήταν συναρπαστικός.

«Οι άνθρωποι μεταφέρθηκαν σε έναν άλλο πλανήτη», λέει ο Dick Lehr, συγγραφέας του βιβλίου «Η Γέννηση ενός Έθνους: Πώς ένας θρυλικός κινηματογραφιστής και ένας σταυροφόρος μοντέρ αναζωπύρωσαν τον εμφύλιο πόλεμο».

«Η καλπάζουσα Κλαν ιππεύει προς διάσωση. Το καθαρό υπερθέαμα όλων αυτών», λέει ο Lehr «ήταν που ρομαντικοποίησε την ΚΚΚ».

Η ταινία ενίσχυσε την ιδέα ότι η Κλαν ήταν εκεί για να σώσει τον Νότο από τους άγριους μαύρους άνδρες που βίαζαν τις λευκές γυναίκες, ένας ρατσιστικός μύθος που θα διαδιδόταν για χρόνια.

Η καλά οργανωμένη εκστρατεία του Simmons

Όπως περιγράφεται σε άρθρο του ιστορικού Maxim Simcovitch, ο Simmons έθεσε σε εφαρμογή ένα σχέδιο μόλις έμαθε ότι η ταινία θα κυκλοφορούσε στις 6 Δεκεμβρίου 1915 στην Ατλάντα.

Μόλις 10 ημέρες πριν από την πρεμιέρα της ταινίας, ο Simmons συγκέντρωσε μια ομάδα και ανέβηκε στο Stone Mountain, έξω από την Ατλάντα, για να κάψει έναν μεγάλο ξύλινο σταυρό.

Απόκομμα του Atlanta Constitution που περιγράφει την επανίδρυση της Κλαν, Νοέμβριος 1915

Όπως είχε προγραμματιστεί, η είδηση για τον φλεγόμενο σταυρό διαδόθηκε σαν επικοινωνιακό τρικ για την προώθηση της ταινίας.

Ο Simmons έβγαλε επίσης μια αγγελία σε εφημερίδα σχετικά με την αναβίωση της ΚΚΚ, η οποία έτρεξε ακριβώς παράλληλα με μια ανακοίνωση για την πρεμιέρα της ταινίας.

Τη βραδιά της πρεμιέρας, ο Simmons και οι συνάδελφοί του από την ΚΚΚ, ντυμένοι με λευκά σεντόνια και στολές της Συνομοσπονδίας, παρέλασαν με άλογα με κουκούλες και έριξαν χαιρετιστήριες τουφεκιές μπροστά από τον κινηματογράφο.

Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό και η επίδειξη επαναλήφθηκε σε προβολές σε περισσότερες πόλεις, συμπεριλαμβανομένων των ταξιθετών του κινηματογράφου που φόρεσαν λευκά σεντόνια.

Οι άνδρες της Κλαν μοίραζαν επίσης έντυπα της ΚΚΚ πριν και μετά τις προβολές.

 «Η Γέννηση ενός Έθνους»: Η παρακαταθήκη της ταινίας

Η Εθνική Ένωση για την Προώθηση των Έγχρωμων Ανθρώπων διαμαρτυρήθηκε για τη Γέννηση ενός Έθνους, αλλά η δημοτικότητα της ταινίας ήταν πολύ μεγάλη.

Klu klux klan 1922

Καθώς η ταινία συνέχισε να προβάλλεται και να επαναπροβάλλεται μέχρι και τη δεκαετία του 1920, ο Lehr λέει ότι δημιουργήθηκαν περισσότερα τμήματα της Κλαν και τα μέλη φέρονται να έφτασαν τα εκατομμύρια.

Τα νέα μέλη της Κλαν έβλεπαν τη Γέννηση του Έθνους και η ταινία συνέχισε να αποτελεί εργαλείο στρατολόγησης για τις επόμενες δεκαετίες.