Προπαγάνδα και αλήθεια

07:02 21/3/2022 - Πηγή: Τα Νεα

Ο πόλεμος της Πληροφορίας ήταν πάντα αδελφάκι του κανονικού πολέμου με τα όπλα. Ενας προσεκτικός παρατηρητής των κινήσεων της ρωσικής πλευράς το διάστημα πριν από την εισβολή, θα διαπίστωνε ότι οι Ρώσοι είχαν ξεκινήσει προπαρασκευαστικές κινήσεις όχι μόνο στο έδαφος (όπως αποκάλυπταν οι Αμερικανοί) αλλά και στο πεδίο των social media.

Λογαριασμοί σε Twitter, Facebook και Telegram μιλούσαν για την καταπίεση των

ρωσοφώνων, τη διαφθορά του ουκρανικού κράτους και είσοδο της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Στόχος τους, να δικαιολογηθεί ο πόλεμος στην κοινή γνώμη στη Ρωσία αλλά και στη Δύση. Για να καταλάβει κανείς τη «δύναμη πυρός» πίσω από την καμπάνια, πρέπει να ξέρει ότι, εκτός από το RΤ και το Sputnik που διέδιδαν αυτές τις θέσεις, είχαν ενεργοποιηθεί και χιλιάδες ψεύτικοι λογαριασμοί που αναπαρήγαν tweets και βίντεο με φιλορωσικό περιεχόμενο. Ο οργανισμός Cyabria που παρακολουθεί τις εκστρατείες παραπληροφόρησης έχει εντοπίσει 115.000 τέτοιους λογαριασμούς!

Η εκστρατεία πέτυχε ικανοποιητικά αποτελέσματα. Δεν είναι τυχαίο ότι στην αρχή στην Ελλάδα το 30%-40%των πολιτών δήλωνε ότι δεν έχει ξεκάθαρη θέση υπέρ ή κατά της μιας ή της άλλης πλευράς. Κάτι μου λέει ότι είχαν εκτεθεί σε αυτές τις απόψεις!

Καθώς ο πόλεμος προχωρούσε, είδαμε έναν εξαιρετικά αποτελεσματικό επικοινωνιακό μηχανισμό και από την ουκρανική πλευρά. Η στρατηγική των Ουκρανών ήταν απλή: ενθάρρυναν τον κόσμο να μεταδίδει εικόνα από τη φρίκη του πολέμου και έδειχναν από επίσημα κανάλια εικόνες ηρωισμού των ουκρανών στρατιωτών. Το πιο ισχυρό όπλο ήταν το TikTok. Απλοί άνθρωποι ανέβαζαν πραγματικά βίντεο που κινητοποιούν το συναίσθημα. Σε αντίθεση με το πολιτικοποιημένο Twitter, το TikTok προσεγγίζει ένα ευρύ κοινό που δύσκολα βάζει φίλτρο στην πληροφορία που βλέπει ολοζώντανη μπροστά του - έτσι η δύναμη της εικόνας προκαλούσε μεγάλη συναισθηματική κινητοποίηση. Ενα βίντεο με μια μάνα που προσπαθεί να σώσει το παιδί της από τον εισβολέα δεν αντιμετωπίζεται εύκολα από καμιά αντίθετη προπαγάνδα! Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλα αυτά συνέβαλαν στην ευαισθητοποίηση των απλών ανθρώπων σε όλον τον κόσμο. Η αξιοποίηση του Ζελένσκι με την εμβληματική εικόνα με το χακί μπλουζάκι έπαιξε επίσης ρόλο στο να κερδηθεί η δυτική κοινή γνώμη. Φυσικά και οι Ουκρανοί δεν χρησιμοποίησαν μόνο αθώα «όπλα»! Το πιο καλό παράδειγμα: δημιούργησαν έναν θρύλο, το «Φάντασμα του Κιέβου», με βίντεο που υποτίθεται ότι έδειχναν έναν ήρωα πιλότο να καταρρίπτει ρωσικά αεροπλάνα πάνω από το Κίεβο. Τα βίντεο αποδείχθηκε ότι ήταν συρραφή από παλαιότερα, με πλάνα μέχρι από βιντεοπαιχνίδι. Στο TikΤok όμως τα είδαν 200 εκατομμύρια χρήστες. Εξυπνη κίνηση για τόνωση του ηθικού με κατασκευασμένη εικόνα!

Οι Ρώσοι τώρα κατηγορούν τους Ουκρανούς για επιθέσεις κατά αμάχων (υπόθεση νοσοκομείου στη Μαριούπολη) και ταυτόχρονα προσπαθούν να δημιουργήσουν θέματα που θα διχάσουν τη δυτική κοινή γνώμη. Δεν είναι τυχαίο ότι σε ευρωπαϊκές χώρες (και στην Ελλάδα)
παρατηρείται οργανωμένη κίνηση στα social media με επιχείρημα ότι η Δύση δείχνει συμπάθεια μόνο για ουκρανούς πρόσφυγες ενώ κακομεταχειρίζεται αφρικανούς, πακιστανούς κ.λπ. Στόχος, να αμφισβητηθούν η ηθική και η ειλικρίνεια των κυβερνήσεων (άρα εξυπηρετούν συμφέροντα με τη φιλοουκρανική στάση τους).

Τα social media λοιπόν αξιοποιούνται από τους κυβερνητικούς μηχανισμούς και των δύο πλευρών - αυτό το ξέραμε. Αξίζει όμως να προσέξουμε ότι με τον πόλεμο ξαναβρήκαν και έναν ρόλο που είχαμε σχεδόν ξεχάσει ότι έχουν. Δίνουν φωνή σε απλούς ανθρώπους (ακόμα και στην ακραία συνθήκη του πολέμου), συγκινούν και κινητοποιούν. Εκτός από τη χειραγώγηση, ευτυχώς υπάρχει ακόμη και η αληθινή έκφραση.

Ο Χάρης Γούλιος είναι επικοινωνιολόγος - διευθυντής Marketing Mega