Πρωταπριλιά: Πώς επικράτησε το έθιμο να λέμε ψέματα

22:43 31/3/2019 - Πηγή: Τα Νεα

Κάθε χρόνο, η 1η Απριλίου είναι η ημέρα των αθώων ψεμάτων. Σκοπός του εθίμου, που έχει παγκόσμια διάσταση, είναι να κοροϊδέψουμε, όσο πιο πειστικά μπορούμε το επίδοξο «θύμα» μας. Μάλιστα, σε ορισμένες περιοχές όποιος πει το πιο πετυχημένο ψέμα και καταφέρει τελικά να ξεγελάσει τον συνομιλητή, θα έχει την τύχη στο πλευρό του όλον τον χρόνο.

Το έθιμο έχει πιθανότατα έλκει την καταγωγή του από τη Δύση και οι ρίζες του φτάνουν στους αρχαίους Κέλτες, οι οποίοι συνήθιζαν την Πρωταπριλιά να βγαίνουν για ψάρεμα, λόγω της βελτίωσης του καιρού.

Τις περισσότερες φορές γύριζαν με άδεια χέρια, ωστόσο η ψεύτικες ιστορίες για την απίθανη ψαριά και τις συναρπαστικές περιπέτειές τους στη θάλασσα έδιναν κι έπαιρναν.

Τον Μεσαίωνα, οι Γάλλοι γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά την 1η Απριλίου, λόγω του Πάσχα. Το 1560 ή το 1564 ο βασιλιάς Κάρολος Θ’ μετέθεσε την αρχή του έτους από την 1η Απριλίου στην 1η Ιανουαρίου για να συμβαδίζει η χώρα του ημερολογιακά με τις άλλες. Όσοι από τους υπηκόους του βασιλιά αποδέχτηκαν την ημερολογιακή αλλαγή πείραζαν τους άλλους, που συνέχιζαν να τηρούν την παλιά πρωτοχρονιά, δηλαδή την 1η Απριλίου, λέγοντάς τους περιπαικτικά ψέματα ή κάνοντάς τους ψεύτικα πρωτοχρονιάτικα δώρα.
Από τους Κέλτες και τους Γάλλους το έθιμο «ταξίδεψε» σ’ όλο τον κόσμο.

Στην Ελλάδα το έθιμο εκτιμάται ότι έγινε γνωστό από την εποχή των Σταυροφοριών. Η συνήθεια να λένε ψέματα αποτελεί, όπως υποστηρίζει ο λαογράφος Γεώργιος Μέγας, συνήθη μηχανισμό στην προσπάθεια εξασφάλισης της επιτυχίας μιας μαγικής ενέργειας ή ενός δύσκολου έργου, βάσει της αντίληψης ότι η ψευδολογία ξεγελά και εμποδίζει τις βλαπτικές δυνάμεις. Και το ψέμα της Πρωταπριλιάς είναι «ένα σκόπιμο ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την αγροτική παραγωγή», σύμφωνα με το λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο.

Κάποιες από τις πιο πετυχημένες πρωταπριλιάτικες φάρσες ανά τον κόσμο:

-Το 1957 το BBC μετέδωσε ότι Ελβετοί γεωργοί μάζευαν μακαρόνια από δέντρα. Το ρεπορτάζ έδειχνε βρασμένα μακαρόνια κρεμασμένα σε δέντρα και ανθρώπους να τα μαζεύουν.

-Το 1940 το Ινστιτούτο «Franklin» ενημέρωσε ότι την επόμενη μέρα θα έρχονταν το τέλος του κόσμου. Όπως ήταν αναμενόμενο επικράτησε πανικός.

-Tο 1955 το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε πως βρήκε τον τάφο του Σωκράτη, μαζί με το κώνειο, στην Ακρόπολη.

-Το 1962 στη Σουηδία το 1962 οι τηλεθεατές ενημερώθηκαν ότι μπορούσαν να βλέπουν τηλεόραση έγχρωμα, απλώς τοποθετώντας ένα κομμάτι καλσόν μπροστά στην οθόνη.

-Το 1992 ένα μίμος υποδυόμενος τον 79χρονο Ρίτσαρντ Νίξον είπε σε αμερικανικό ραδιοφωνικό σταθμό, ότι ο 79χρονος τότεΝίξον θα είναι υποψήφιος για την προεδρία την ΗΠΑ.