Σαντορίνη: Σκουπίδια στην καρδιά της Καλντέρας με… θέα θάλασσα

12:45 5/7/2023 - Πηγή: Τα Νεα

Στο «μικροσκόπιο» του Συνηγόρου του Πολίτη βρέθηκε για άλλη μια φορά, την περασμένη εβδομάδα, η χωματερή που λειτουργεί εδώ και χρόνια στη Σαντορίνη, σε απόσταση αναπνοής από τα Φηρά.  Σε αυτοψία που έκανε κλιμάκιο  ειδικών επιστημόνων της Ανεξάρτητης Αρχής διαπίστωσε ότι ο χώρος εξακολουθεί να δέχεται παρανόμως τα απορρίμματα του νησιού, τα οποία στοιβάζονται σε οικόπεδο «φιλέτο» στην καρδιά της Καλντέρας.  Ίσως πρόκειται για τα σκουπίδια με την …καλύτερη θέα στον πλανήτη.

Επέκταση της χωματερής

Μάλιστα, όπως ανέφεραν στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» η βοηθός

Συνήγορος κυρία Δάφνη Φιλιππάκη και η ειδική επιστήμων της Αρχής κυρία Αντωνίνα Παπαθανάσογλου το «μέτωπο» της χωματερής έχει επεκταθεί και στον χώρο πέριξ του ενεργού κυττάρου ο οποίος έχει καταληφθεί  με απόβλητα  εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ), παλιές ηλεκτρικές συσκευές, ελαστικά, ακόμη και κατεστραμμένα οχήματα.

Στον παράνομο Χώρο Ανεξέλεγκτης Απόθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) _  για τον οποίο η Ελλάδα καταβάλλει στην ΕΕ πρόστιμο ύψους 80.000 ευρώ για κάθε εξάμηνο που παραμένει ενεργός _  τα μπαζώματα των σκουπιδιών προσεγγίζουν σε ύψος περί τα δέκα μέτρα. Σύμφωνα με τον Συνήγορο του Πολίτη,  η χρόνια λειτουργία της δημοτικής χωματερής στην Καλντέρα της Θήρας  αποτελεί «ακραίο παράδειγμα περιβαλλοντικής ζημίας σε μία άκρως τουριστική και ταυτόχρονα περιοχή που αποτελεί ένα από τα 100 μνημεία της παγκόσμιας γεωλογικής κληρονομιάς της UNESCO».

Ο επίμαχος χώρος χρησιμοποιείται ως ΧΑ∆Α από το 2003 ενώ από το 2017 είχε δρομολογηθεί η δημιουργία στο νησί μιας ολοκληρωμένης εγκατάστασης διαχείρισης απορριγμάτων (ΟΕ∆Α).  Την τελευταία οκταετία μάλιστα, η  υπόθεση έχει πολλάκις απασχολήσει τον Συνήγορο του Πολίτη,  ωστόσο παρά τη διαμεσολάβησή του, τίποτα δεν έχει αλλάξει. Το 2020 η Ανεξάρτητη Αρχή είχε ζητήσει τη συνδρομή του Σώματος Επιθεωρητών Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), το οποίο, τελικώς παρέπεμψε τον έλεγχο  στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Κυκλάδων. Στην αυτοψία που  πραγματοποίησε  προ τριετίας  διαπιστώθηκε, εκ νέου, η ανεξέλεγκτη απόρριψη και διάθεση μεγάλου όγκου σύμμεικτων,   κυρίως, οικιακών απορριμμάτων.

Έπειτα από την νέα αυτοψία κλιμακίου του Συνηγόρου του Πολίτη την περασμένη εβδομάδα αναμένεται κλιμάκωση των ενεργειών προς τις αρμόδιες υπηρεσίες.  Πάντως,  παρά τους ελέγχους και τα πορίσματα, η κατάσταση όχι μόνο δεν έχει βελτιωθεί, αλλά επιδεινώνεται. Άλλωστε,  η αποκατάσταση της χωματερής στη Σαντορίνη δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί  παρά µόνο µε τη δημιουργία κατάλληλης μονάδας επεξεργασίας αποβλήτων.

Οι ενέργειες του Δήμου Θήρας

«Δυστυχώς, είμαστε απαράδεκτοι. Όλα αυτά τα χρόνια έως σήμερα όλα τα σκουπίδια καταλήγουν στη χωματερή», παραδέχεται μιλώντας στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ο δήμαρχος Θήρας κ. Αντώνιος Σιγάλας.  Εντούτοις, όπως υποστηρίζει ο ίδιος, από το 2019 ξεκίνησε να υλοποιείται ένας στρατηγικός σχεδιασμός ώστε να προχωρήσει η σωστή διαχείριση των 25.000 τόνων απορριμμάτων που παράγονται στο νησί ετησίως και σήμερα καταλήγουν στον ΧΑΔΑ.

Η μονάδα διαχείρισης απορριμμάτων

Έτσι, υλοποιήθηκε μελέτη για τη μονάδα διαχείρισης απορριμμάτων και στο τέλος του 2020 κατατέθηκε αίτημα στη Γενική Γραμματεία ΣΔΙΤ ώστε το έργο να προχωρήσει με σύμπραξη του Δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα. Στα τέλη του 2021 πήρε το «πράσινο φως» και  πιστώθηκαν 8,35 εκατ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων για την κατασκευή της μονάδας που υπολογίζεται στα 17,5 εκατ. ευρώ. Συνολικά η κατασκευή και το κόστος λειτουργία της για 25 χρόνια αναμένεται να φτάσει στα 59,5 εκατ. ευρώ.

Τον Ιούλιο του 2022 προκηρύχθηκε διαγωνισμός για τη (μέσω ΣΔΙΤ)  δημιουργία και διαχείριση της νέας μονάδας. Τέσσερις εταιρείες και κοινοπραξίες εκδήλωσαν ενδιαφέρον, οι προσφορές αποσφραγίστηκαν τον περασμένο Οκτώβριο, αλλά ακόμη δεν έχει γίνει γνωστό ποιοι περνούν στη δεύτερη φάση.  Όπως αναφέρει ο κ. Σιγάλας, ο ανάδοχος θα κριθεί βάσει τριών κριτηρίων. «Θα προκριθεί η εταιρεία που βάσει της προσφοράς της θα αφήνει λιγότερο υπόλειμμα από την επεξεργασία των σκουπιδιών, θα προτείνει μεγαλύτερο ποσοστό ανακύκλωσης εντός της μονάδας και θα χρεώνει μικρότερο gate fee ανά τόνο στον δήμο», σημειώνει ο δήμαρχος Θήρας, ο οποίος επισημαίνει ότι η νέα μονάδα θα περιλαμβάνει και θερμική επεξεργασία των υπολειμμάτων.  Όπως εκτιμά ο κ. Σιγάλας, το έργο αναμένεται να λειτουργεί το 2026.

Το μεσοδιάστημα

Το ζητούμενο όμως είναι τί θα γίνει με τη διαχείριση των απορριμμάτων έως τότε. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο   δήμαρχος Θήρας είχε συλληφθεί τον περασμένο Μάρτιο καθώς, όπως τονίζει ο ίδιος, ο εργολάβος που είχε αναλάβει με σύμβαση για  το «θάψιμο» των σκουπιδιών εγκατέλειψε το έργο και η κατάσταση στην χωματερή ήταν δραματική.

Όπως λέει ο κ. Σιγάλας, «δεν υπήρχε νόμιμος τρόπος να κάνω ανάθεση σε άλλο εργολάβο και το ζήτημα τελικά λύθηκε με νομοθετική ρύθμιση».  Έτσι στον νόμο 5037/2013   προβλέφθηκε ότι σε τμήμα της περιοχής «Αλωνάκι» του Δήμου Θήρας, μπορεί να εγκατασταθεί μονάδα μεταβατικής διαχείρισης αστικών αποβλήτων με δυνατότητα επεξεργασίας σύμμεικτων αστικών αποβλήτων και προδιαλεγμένων οργανικών αποβλήτων. Η  μονάδα θα λειτουργεί έως την   έναρξη λειτουργίας της Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Αποβλήτων και σε κάθε περίπτωση έως τον Μάρτιο του 2028.

Προσωρινός χώρος

Σύμφωνα με τον δήμαρχο υπάρχει μελέτη για την ενδιάμεση διαχείριση των σκουπιδιών της Σαντορίνης, με τη χωροθέτηση ενός προσωρινού, μεταβατικού χώρου όπου «θα δεματοποιούμε τα σκουπίδια έως ότου ολοκληρωθεί η  κατασκευή της  νέας, σύγχρονης μονάδας». Όπως εξηγεί, έχει καθυστερήσει διότι «ο χώρος βρίσκεται  στη Ζώνη 1 της Καλντέρας, και έπρεπε να πάρουμε εξαίρεση για να μπορέσουμε να τοποθετήσουμε μη μόνιμες κατασκευές όπως ταινιόδρομο, μηχάνημα για διαχωρισμό των σκουπιδιών και δεματοποιητή. Απομένει μόνο η υπογραφή των περιβαλλοντικών όρων από την Περιφέρεια για να ξεκινήσουμε».

Το κομπόστ που θα παράγεται από την προσωρινή διαχείριση, όπως τονίζει ο δήμαρχος,  θα χρησιμοποιείται για την  επικάλυψη του ΧΑΔΑ, ενώ το υπόλειμμα που υπολογίζεται στο 40% με 45% των απορριμμάτων θα δεματοποιείται και θα είναι το πρώτο που θα μπει στη νέα  μονάδα όταν κατασκευαστεί, δηλαδή σε τρία χρόνια.  Σύμφωνα με τον ίδιο, ο δήμος έχει εξασφαλίσει 4 εκατ.  ευρώ από το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» για την αποκατάσταση της χωματερής, με τη σχετική άδεια να έχει πάρει τρεις παρατάσεις έως σήμερα.

Πηγή: OT