Τεχνητή νοημοσύνη: «Ταφόπλακα» στην έμπνευση ή ένα νέο καλλιτεχνικό ρεύμα

14:20 22/10/2024 - Πηγή: Τα Νεα

Η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται για τη δημιουργία έργων ζωγραφικής, εικόνων, ακόμη και γλυπτών, με μερικά να πωλούνται για χιλιάδες δολάρια.

Οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης και τα ρομπότ όπως ο Ai-Da θα σημαδέψουν το τέλος της ανθρώπινης δημιουργικότητας και τέχνης ή μπορούν να αξιοποιηθούν για να αυξήσουν τις δικές μας δημιουργικές δυνατότητες;

Όταν ο Marcel Duchamp πρότεινε να θεωρηθεί τέχνη ένα πορσελάνινο ουρητήριο και το υπέβαλε για έκθεση στις αρχές του 20ου αιώνα στη Νέα Υόρκη, ανέτρεψε

τον κόσμο της τέχνης. Υποστήριξε ότι οτιδήποτε θα μπορούσε να θεωρηθεί ως τέχνη, εάν επιλεγεί από τον καλλιτέχνη και χαρακτηριστεί ως τέτοιο. Ήταν μια βαθιά επαναστατική σκέψη που αμφισβήτησε τις προηγούμενες αντιλήψεις για την τέχνη ως όμορφη, τεχνικά επιδέξια και συγκινητική.

Με τον ίδιο περίπου τρόπο, τα έργα τέχνης που δημιουργούνται από την τεχνητή νοημοσύνη διαταράσσουν τους αποδεκτούς κανόνες του κόσμου της τέχνης. Όπως υποστηρίζει η φιλόσοφος Alice Helliwell από το Northeastern University του Λονδίνου, εάν μπορούμε να θεωρήσουμε ριζοσπαστικά και αποκλίνοντα κομμάτια όπως το ουρητήριο του Duchamp και το κρεβάτι της Tracey Emin ως τέχνη, πώς μπορεί κάτι που δημιουργείται από έναν παραγωγικό αλγόριθμο να απορριφθεί; Άλλωστε, και τα δύο ήταν αμφιλεγόμενα εκείνη την εποχή και περιέχουν αντικείμενα που δεν έχουν δημιουργηθεί τεχνικά από το χέρι ενός «καλλιτέχνη».

«Ιστορικά, ο τρόπος με τον οποίο κατανοούμε τον ορισμό της τέχνης έχει αλλάξει», λέει ο Heliwell. «Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί ένα ουρητήριο μπορεί να είναι τέχνη, αλλά η τέχνη που φτιάχνεται από έναν παραγωγικό αλγόριθμο δεν θα μπορούσε να είναι».

Η Ai-Da

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας, κάθε ριζοσπαστικό καλλιτεχνικό κίνημα έχει συνδεθεί στενά με το πολιτιστικό κέφι της εποχής, μια αντανάκλαση των ανησυχιών και των ανησυχιών της κοινωνίας, όπως ο Turner και τα βιομηχανικά τοπία του και η εμμονή του Da Vinci με τις επιστήμες και τα μαθηματικά. Το AI δεν διαφέρει.

Οι δημιουργοί της Ai-Da, ο γκαλερίστας Aidan Meller και η ερευνήτρια Lucy Seal αναφέρουν αυτό ως βασικό λόγο για την ύπαρξη ενός ανθρωποειδούς καλλιτέχνη όπως η Ai-Da. Είναι η προσωποποίηση ενός από τους τρέχοντες φόβους της σύγχρονης κοινωνίας, της άνοδος των αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης που αρπάζουν δουλειά και της πιθανής κυριαρχίας των ρομπότ.

Αλλά οι τεχνολογικές επαναστάσεις όπως η τεχνητή νοημοσύνη δεν χρειάζεται να σημαίνουν το «τέλος της τέχνης», όπως πολλοί φοβούνται. Αντίθετα, μπορούν να βοηθήσουν στην έναρξη μιας καλλιτεχνικής μεταμόρφωσης και να μας οδηγήσουν προς εντελώς διαφορετικούς τρόπους θέασης και δημιουργίας, κάτι που ο Marcus du Sautoy, μαθηματικός στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συγγραφέας του  The Creativity Code: Art and Innovation in the Age of AI, θα υποστήριζε.

Η τεχνητή νοημοσύνη ως αδιέξοδο

Υπάρχουν όμως και καλλιτέχνες που βλέπουν την τεχνητή νοημοσύνη ως μια νέα διέξοδο για τη δική τους δημιουργικότητα – ένα φρέσκο ​​μέσο που μπορούν να χρησιμοποιήσουν σαν πινέλο ή μαχαίρι παλέτας.

Ορισμένοι καλλιτέχνες, όπως ο Sougwen Chung , τώρα εκπαιδεύουν αποκλειστικά αλγόριθμους μόνο στα έργα τους σε μια προσπάθεια να ξεπεράσουν τα δικά τους δημιουργικά όρια.

Είναι η τέχνη μοναδικά ανθρώπινη;

Η προοπτική των αληθινά καλλιτεχνικών μηχανών αμφισβητεί επίσης μια άλλη μακροχρόνια πεποίθηση για το τι μας κάνει ανθρώπους. Η τέχνη θεωρείται από καιρό ως μια μοναδική ανθρώπινη προσπάθεια. Φτιαγμένα από ανθρώπους, για αισθητική εκτίμηση από άλλους ανθρώπους, τα ίδια τα έργα τέχνης είναι εμποτισμένα με τα συναισθήματα των δημιουργών τους. Είναι μια οπτική αναπαράσταση των επιθυμιών και των φόβων τους, των απογοητεύσεων και του σεβασμού τους ή τουλάχιστον της ανάγκης τους να δημιουργήσουν για πρακτικούς, οικονομικούς και συναισθηματικούς λόγους.

Άρα, μπορούμε να θεωρήσουμε τις δημιουργίες μη ανθρώπινων οντοτήτων ως τέχνη με τον ίδιο ορισμό; 

Όλα καταλήγουν στην πρόθεση, αυτό είναι «αυτό που διακρίνει πραγματικά τη δημιουργικότητα του ανθρώπου και της μηχανής», λέει ο du Sautoy. «Καμία μηχανή δεν μπορεί να εκφραστεί από μόνη της δημιουργικά. Υποκινείται από την πρόθεση του ανθρώπου».

Αυτό σημαίνει ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι ακόμη πλήρως ικανή να δημιουργήσει αληθινή τέχνη; Εξάλλου, οι αλγόριθμοι υπολογιστών στερούνται εμπειρίας από τον πραγματικό κόσμο και ρομπότ όπως η Ai-Da, αν και είναι ικανά να αυτοπροσωπογραφούν, δεν διαθέτουν στην πραγματικότητα αυτογνωσία. Αυτό το ερώτημα παραμένει έντονα αμφιλεγόμενο. Για τον Helliwell, η έλλειψη πρόθεσης δεν πρέπει απαραίτητα να αποκλείει τα έργα τεχνητής νοημοσύνης από το να θεωρούνται τέχνη.

Και ίσως αυτό είναι που καταλήγει. Η τέχνη, λέει το ιδίωμα, είναι στο μάτι του θεατή. Ως άνθρωποι, για παράδειγμα, αναγνωρίζουμε μοτίβα και θαυμάζουμε την τέχνη που είναι εμφανής στον φυσικό κόσμο.

Συχνά αναφερόμαστε στα καλέσματα των πουλιών ως μουσική και στις επιδείξεις ζευγαρώματος ορισμένων ζώων ως χορό. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα ζώων που παρουσιάζουν δημιουργικές συμπεριφορές που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε καλλιτεχνικές.

Το πουλί Bower και το pufferfish παίζουν με την προοπτική, τη συμμετρία και το χρώμα με τον ίδιο τρόπο που ένας άνθρωπος καλλιτέχνης παίζει, για παράδειγμα. Και ενώ αυτά τα ζώα μπορεί να μην τα δημιουργούν απαραιτήτως σκόπιμα για να τα απολαμβάνουν ως έργα τέχνης, οι ενέργειές τους δεν είναι λιγότερο σκόπιμες στην επιδίωξή τους να προσελκύσουν έναν σύντροφο ή να αποκρούσουν τους ανταγωνιστές.