Τι ψάχνει η Τουρκία στη θάλασσα της Σομαλίας

07:31 9/3/2024 - Πηγή: Τα Νεα

Η συμφωνία για την ανάληψη από την Τουρκία της προστασίας των θαλάσσιων ζωνών της Σομαλίας, αν και αιφνιδίασε αρκετούς στην Αθήνα καθώς έγινε αντιληπτό πως η «Γαλάζια Πατρίδα» επεκτείνεται, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, καθώς η Αγκυρα έχει σχέσεις με την περιοχή τουλάχιστον από το 2010. Στο πλαίσιο της αμυντικής και οικονομικής συμφωνίας στην οποία κατέληξαν στις αρχές Φεβρουαρίου οι δύο χώρες, η Τουρκία αναλαμβάνει

ρόλο στην υπεράσπιση των χωρικών υδάτων της Σομαλίας για διάστημα 10 ετών. Για την υλοποίηση της συμφωνίας αναμένεται να δημιουργηθεί κοινή ναυτική δύναμη μεταξύ των δύο χωρών που θα προστατεύει τα σομαλικά ύδατα.

Το επόμενο βήμα ήταν η υπογραφή από την Τουρκία και τη Σομαλία μιας διακυβερνητικής συμφωνίας που συνοδεύεται από Μνημόνιο Κατανόησης για την ανάπτυξη συνεργασίας στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στα χερσαία και υπεράκτια τμήματα της Σομαλίας. Ο τούρκος υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, σχολίασε χθες ότι «με αυτή τη συμφωνία θα πραγματοποιήσουμε κοινές δραστηριότητες για να φέρουμε τους πόρους της Σομαλίας στον σομαλικό λαό. Στοχεύουμε να ενισχύσουμε την παρουσία της Τουρκίας στο Κέρας της Αφρικής με νέες συνεργασίες στον τομέα της ενέργειας».

Επισημαίνεται ότι η Τουρκία διαθέτει ήδη μια μεγάλη στρατιωτική βάση στο Μογκαντίσου, ενώ τουρκικές εταιρείες διαχειρίζονται το αεροδρόμιο και το λιμάνι της πόλης. Το γεγονός πως πολύ σύντομα θα υπάρξουν και επιπλέον τουρκικές στρατιωτικές ή ναυτικές μονάδες στη Σομαλία φωτογραφίζει ένα μέλλον στο οποίο, λίγο – πολύ, όσοι θα θέλουν να περάσουν από τον Κόλπο του Αντεν για να μπουν στην Ερυθρά Θάλασσα θα πρέπει έως έναν βαθμό να συνδιαλέγονται με την Αγκυρα. Ωστόσο αυτό ενέχει κινδύνους και για την Τουρκία καθώς θα μπορούσε να εμπλακεί σε πολεμικές επιχειρήσεις στην ξηρά και στη θάλασσα, σε ένα θέατρο όπου θα εμπλέκονταν άμεσα η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Παράλληλα, η συμφωνία για την εκμετάλλευση φυσικών πόρων είναι ζητούμενο σε τι βαθμό θα υλοποιηθεί, καθώς η Τουρκία έχει υπογράψει μια παρόμοια συμφωνία χερσαίας και υπεράκτιας εξερεύνησης και με τη Λιβύη από το 2022, η οποία όχι μόνον έχει «παγώσει», αλλά πρόσφατα κρίθηκε άκυρη και από λιβυκό εφετείο.

Για τις εξελίξεις που εγκυμονεί η συμφωνία με τη Σομαλία και τις στοχεύσεις της Τουρκίας, πάντως, ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Γιώργος Φίλης επισημαίνει στα «ΝΕΑ» ότι «σε μικρό χρονικό διάστημα είναι ξεκάθαρο πως αρκετές χιλιάδες Τούρκοι θα αναλάβουν de facto τον στρατιωτικό έλεγχο της χώρας καθώς και της τεράστιας θαλάσσιας περιοχής που αναλογεί στη Σομαλία ως ΑΟΖ, με συνέπεια κάθε χώρα ή/και εταιρεία η οποία θα ενδιαφέρεται για την ασφάλεια των διά θαλάσσης επικοινωνιών μεταξύ Ασίας, Αφρικής και Ευρώπης και θα κινείται από και εκτός της Ερυθράς Θάλασσας να πρέπει να «ελέγχεται» ως ένα σημείο από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και να «συνομιλεί» με την Τουρκία».

Νεοοθωμανικός χώρος

Η κίνηση αποτιμάται ουσιαστικά ως προσπάθεια της Αγκυρας για οριοθέτηση του νεοοθωμανικού χώρου. «Πέραν του συγκεκριμένου πλεονεκτήματος», προσθέτει ο Γιώργος Φίλης, «η Αγκυρα κινδυνεύει να εμπλακεί σε μια αντιπαράθεση στην Ανατολική Αφρική που θα είναι πολύ δύσκολο και να υποστηρίξει αλλά και να απεμπλακεί. Η περιοχή της Σομαλιλάνδης, η Βόρεια Σομαλία δηλαδή, έχει ανακηρύξει την ανεξαρτησία της από το Μογκαντίσου και υπέγραψε συμφωνία με την Αιθιοπία που της παρέχει έξοδο στη θάλασσα και δυνατότητα να ανασυστήσει ναυτικές δυνάμεις, τις οποίες είχε χάσει από την εποχή της ανεξαρτησίας της Ερυθραίας. Το Μογκαντίσου αντιτίθεται στην εξέλιξη και βρίσκει ως εξισορροπιστή του διδύμου Σομαλιλάνδη – Αιθιοπία τη δημιουργία του διδύμου Σομαλία – Τουρκία. Είναι προφανές πως η πιθανότητα η Τουρκία να εμπλακεί σε πολεμικές επιχειρήσεις στην ξηρά και στη θάλασσα είναι μεγάλη, σε ένα θέατρο όπου θα εμπλέκονταν άμεσα η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ. Πρέπει να γίνει αντιληπτό στην πατρίδα μας πως η Τουρκία με μια στρατηγική υψηλού ρίσκου αλλά και υψηλού δυνητικού οφέλους «μαρκάρει» τον χώρο τον οποίο θεωρεί ως «στρατηγικό βάθος» με στρατιωτικές βάσεις. Η Αγκυρα οριοθετεί τον νεοοθωμανικό της χώρο…».

Σημαντικός παράγοντας

Από την πλευρά του, ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και διευθυντής του ΙΔΙΣ, Κώστας Υφαντής, τονίζει πως «η Τουρκία είναι πλέον ένας σημαντικός παράγοντας στην περιοχή. Ανταγωνίζεται τις χώρες του Κόλπου για επιρροή μέσω της επικράτειας μιας χώρας που έχει επαφή και με τον Ινδικό Ωκεανό και με τον Κόλπο του Αντεν και βρίσκεται σε μια περιοχή συγκρούσεων και κινδύνων, όπως η πειρατεία… Οσο η συγκέντρωση εξωτερικών δυνάμεων αυξάνεται, τόσο ενισχύεται και η σημασία της περιοχής και ο ανταγωνισμός για εξασφάλιση πρόσβασης, κυρίως μέσω λιμενικών εγκαταστάσεων. Το Κέρας της Αφρικής έχει από πολλές απόψεις καταστεί αρένα γεωπολιτικών και γεωοικονομικών αναγκών, στην οποία συγκρούονται όχι μόνο παραδοσιακές δυνάμεις αλλά και φιλόδοξοι νέοι παίκτες. Η Τουρκία στη Σομαλία είναι ακριβώς αυτό: μια αναδυόμενη δύναμη με φιλοδοξίες που τις στηρίζει στην ετοιμότητά της να επιδεικνύει τη σημαία της».