Το φάντασμα του Ετζεβίτ στοιχειώνει τον Ερντογάν

07:01 11/2/2023 - Πηγή: Τα Νεα

Αντιμέτωπος με την επανεκλογή του τον Μάιο ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν γνωρίζει πολύ καλά ότι η πολιτική του τύχη εξαρτάται από μια γρήγορη και αποφασιστική κρατική αντίδραση στον σεισμό και τους μετασεισμούς του που κατέστρεψαν πόλεις στη Νότια Τουρκία και σκότωσαν χιλιάδες ανθρώπους. Αλλωστε, η πρόσφατη ιστορία της Τουρκίας προειδοποιεί ότι η αναποφασιστικότητα είναι πολιτικά επικίνδυνη. Οταν ένας τεράστιος σεισμός συγκλόνισε την περιοχή Ισμίτ κοντά στην Κωνσταντινούπολη το 1999, ο τότε πρωθυπουργός

Μπουλέντ Ετζεβίτ έδειξε να παραλύει από το μέγεθος της καταστροφής, με αποτέλεσμα να δεχθεί πυρά επειδή δεν κινητοποιήθηκε γρήγορα. Τότε, 17.500 άνθρωποι είχαν χάσει τη ζωή τους.

Στο μυαλό του Ταγίπ

Ο Ερντογάν εμφανίζεται αποφασισμένος να αποφύγει τα ίδια λάθη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μεγάλες πιθανές παγίδες και για εκείνον. Λίγες ώρες μετά τον σεισμό, ο τούρκος πρόεδρος έσπευσε να ξεκαθαρίσει ότι αναλαμβάνει τα ηνία για όλα και εμφανίστηκε θυμωμένος και απογοητευμένος με τις πρώτες προσπάθειες των Αρχών να οργανώσουν επιχειρήσεις διάσωσης. Στο κέντρο συντονισμού καταστροφών σε συνέντευξη Τύπου που οργανώθηκε εσπευσμένα, ανέφερε ότι η χώρα επλήγη από τη μεγαλύτερη φυσική καταστροφή από το 1939, όταν ένας μεγάλος σεισμός στην επαρχία Ερζιντζάν, ισοπέδωσε ή προκάλεσε σοβαρές ζημιές σε περισσότερα από 100.000 κτίρια και σκότωσε περίπου 33.000 ανθρώπους. Και έκτοτε κάθε μέρα βρέθηκε μπροστά στις κάμερες για να δείξει ότι ενεργεί αποφασιστικά.

Ομως στο μυαλό του μάλλον ήταν ο σεισμός του 1999 στο Ισμίτ και όχι ο σεισμός του 1939, σχολιάζει η Γκονούτ Τολ, διευθύντρια του προγράμματος για την Τουρκία στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής. Μιλώντας στο Politico από το σεισμόπληκτο Χατάι, η Τολ θυμάται ότι ο Τύπος κατηγόρησε την κυβέρνηση το 1999 για την ανεπαρκή αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης. Ομοίως και τώρα, είπε, η κρατική αντίδραση ήταν ανεπαρκής. «Ημουν εκεί και δεν υπήρχε καμία ομάδα διάσωσης», τονίζει η Τολ, που έχασε δύο συγγενείς. «Οι άνθρωποι προσπαθούσαν μόνοι τους να ξεθάψουν τους αγαπημένους τους που ήταν κάτω από τα χαλάσματα. Επί ώρες δεν μπορούσαμε να βρούμε κανέναν να βοηθήσει. Εκανε τσουχτερό κρύο, δεν υπήρχε φαγητό, ούτε νερό, και δεν μπορούσαμε να δούμε κανέναν από την κυβέρνηση, ούτε ένα σωστικό συνεργείο, τίποτα».

Κυβέρνηση χωρίς σχέδιο

Η ολιγωρία της κρατικής αντίδρασης στον σεισμό του Ισμίτ, το 1999, συγκλόνισε ριζικά τους θεσμούς της χώρας και αναδιαμόρφωσε την πολιτική της με τρόπους που αργότερα βοήθησαν την άνοδο του Ερντογάν στην εξουσία. Στις βουλευτικές εκλογές του 2002, το κόμμα του Ετζεβίτ και οι παρατάξεις που κυριαρχούσαν στην τουρκική πολιτική τη δεκαετία του 1990 - απέτυχαν να περάσουν το όριο του 10% που απαιτείτο για να εξασφαλίσουν βουλευτικές έδρες. Το κόμμα του Ερντογάν πέτυχε σαρωτική νίκη.

Ο Ετζεβίτ βρέθηκε «σε μια παρατεταμένη κατάσταση σοκ», σύμφωνα με τον ιστορικό και πρώην δημοσιογράφο των «New York Times» Στίβεν Κίνζερ. «Αντί να ανέβει αμέσως σε ένα ελικόπτερο για να επιθεωρήσει την περιοχή της καταστροφής και στη συνέχεια να διατάξει τους βοηθούς του να αναλάβουν δράση, πέρασε μέρες λέγοντας ότι όλα ήταν υπό έλεγχο και δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας», προσθέτει ο Κίνζερ. «Γρήγορα φάνηκε ότι η κυβέρνηση δεν είχε κανένα σχέδιο για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του σεισμού, καμία υπηρεσία αντιμετώπισης καταστροφών, κανένα δίκτυο πολιτικής άμυνας».

Μαζί με τα κανάλια

Ο Ερντογάν φαίνεται να αντλεί διδάγματα από εκείνη την αργή αντίδραση, γι' αυτό και έσπευσε στα πληγέντα μέρη συνοδευόμενος από πολλές τηλεοπτικές κάμερες. «Συνήθως αφήνει τους υπουργούς του να χειριστούν το πρόβλημα. Ετσι, αν κάτι πάει στραβά, μπορεί να τους κατηγορήσει γι' αυτό», παρατηρεί η Τολ. Αυτή τη φορά, όμως, ο Ερντογάν παρενέβη πιο γρήγορα από ό,τι συνήθως. Αλλά το αν θα μπορέσει, λένε οι αναλυτές, να ξεφύγει από τις πολιτικές επιπτώσεις μένει να φανεί.