«Το όνομα του ρόδου»

08:01 17/8/2011 - Πηγή: Τα Νεα

«Τα μολυβένια χρόνια». Eτσι ονόμασαν οι Ιταλοί την ταραγμένη περίοδο από τα τέλη του '60 μέχρι τις αρχές του '80. Μια περίοδο ακραίων πολιτικοκοινωνικών συγκρούσεων, ένοπλης πάλης και λυσσαλέας αντιπαράθεσης ανάμεσα σε ακροαριστερές οργανώσεις και ακροδεξιές ενισχυμένες με παρακρατικούς και μαφιόζους, που άφησε πίσω της 2.000 θύματα εκρήξεων, οδομαχιών και δολοφονιών. Μια περίοδο που σημαδεύτηκε από την ανάδυση του νεοφασιστικού κινήματος και το ναυάγιο του ιστορικού συμβιβασμού μεταξύ του χριστιανοδημοκρατικού και του (ευρω)κομμουνιστικού κόμματος. Κομβικό γεγονός αυτής της περιόδου είναι, τον

Μάρτιο του 1978, η απαγωγή από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες και έπειτα η δολοφονία του ηγέτη των Χριστιανοδημοκρατών Αλντο Μόρο, αρχιτέκτονα της συνεργασίας με τον κομμουνιστή Ενρίκο Μπερλινγκουέρ - τον χαρισματικό ηγέτη του ισχυρότερου τότε ΚΚ στη Δυτική Ευρώπη, το οποίο έπειτα από αυτά έμεινε εκτός κυβέρνησης. Εκείνον ακριβώς τον μήνα, ένας 46χρονος καθηγητής στο «κόκκινο πανεπιστήμιο» της Μπολόνια, ειδικευμένος στην αισθητική του Μεσαίωνα και σημειολόγος διάσημος ήδη από το 1962, με περγαμηνές πρωτοποριακού στοχαστή και μόνιμη στήλη χρονογραφημάτων στον Τύπο, αποφασίζει να γράψει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα τοποθετημένο στον 14ο αιώνα με το στόμα ενός Βενεδικτίνου μοναχού! Είναι ο Ουμπέρτο Εκο που δύο χρόνια αργότερα θα ολοκληρώσει το «Ονομα του ρόδου». Ενα βιβλίο που αψηφά τους κανόνες των μπεστ σέλερ κι όμως έχει πουλήσει μέχρι σήμερα 40 εκατομμύρια αντίτυπα και έχει περάσει με επιτυχία στη μεγάλη οθόνη (1986). Στην Ελλάδα πρωτοκυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Γνώση το 1983 (μτφ. Εφη Καλλιφατίδη), επανεκδόθηκε από τα Ελληνικά Γράμματα (1999) και θα ξανακυκλοφορήσει από τον Ψυχογιό. «Το μυθιστόρημά μου γεννήθηκε από μια σπερματική ιδέα που ήταν η εικόνα ενός μοναχού ο οποίος δηλητηριάζεται ενώ διαβάζει ένα βιβλίο στη βιβλιοθήκη», θα πει αργότερα ο Εκο. Και πράγματι αυτή η μέθοδος δολοφονίας είναι ένα από τα κλου του μυθιστορήματός του, αλλά όχι το μοναδικό. Το «Ονομα του ρόδου» είναι ένα αστυνομικό μυθιστόρημα που έχει μεν να παρουσιάσει επτά πτώματα, όμως δεν αποκαλύπτει πολλά και ο «ντετέκτιβ»-πρωταγωνιστής του βγαίνει μάλλον ηττημένος. Η γοητεία του λοιπόν κρύβεται αλλού. Είναι μια ιστορία έρευνας και εικασιών, που διακλαδίζεται σε πολλές άλλες ιστορίες διαφορετικών εικασιών, και διαδραματίζεται στον ύστερο Μεσαίωνα. Ο αναγνώστης μεταφέρεται στο 1327, σε ένα λαβυρινθώδες μοναστήρι Βενεδικτίνων στη Βόρεια Ιταλία, κέντρο γνώσης και ίντριγκας χάρη στην πλουσιότατη βιβλιοθήκη του, όπου πρόκειται να φιλοξενηθεί ένα θεολογικό… ντιμπέιτ. Οι εργασίες του ματαιώνονται όμως από επτά παράξενους θανάτους μοναχών που εισάγουν τον αναγνώστη στις μεγάλες θεολογικές συγκρούσεις του Μεσαίωνα, στις διαμάχες περί πενίας, στο κυνήγι της Ιεράς Εξέτασης εναντίον των πτωχοκαλόγηρων κ.λπ. Θέματα όλα αυτά που κλείνουν το μάτι στην εποχή όπου γράφεται το μυθιστόρημα (1978-1979) και στις απόψεις που κυριαρχούσαν για την κοινωνική εξέγερση. «Ολα τα ζητήματα της σύγχρονης Ευρώπης», εξήγησ