Το «Σκοπιανό»: Από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, μέχρι τη Συμφωνία των Πρεσπών

09:51 24/1/2023 - Πηγή: Τα Νεα

Το Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα, γνωστό -στην Ελλάδα κυρίως- και ως «Σκοπιανό» ή «Μακεδονικό ζήτημα», αφορά μία αντιπαράθεση, από το 1991, μεταξύ του ελληνικού κράτους και του κράτους της Βόρειας Μακεδονίας, το οποίο αναφερόταν έως τον Φεβρουάριο του 2019 ως πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.

Σαν σήμερα, το 1991 η Βουλή της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στα Σκόπια, που προήλθε από τις εκλογές

της 11ης Νοεμβρίου 1990, ψηφίζει τη διακήρυξη ανεξαρτησίας από την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.

Η προσωρινή ονομασία πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, η οποία στην αγγλική μεταφράζεται ως former Yugoslav Republic of Macedonia (FYROM), χρησιμοποιούνταν στις διακρατικές σχέσεις όπου εμπλέκονται κράτη που δεν αναγνωρίζουν το συνταγματικό όνομα Δημοκρατία της Μακεδονίας (Republic of Macedonia) και με αυτήν έγινε δεκτή στα Ηνωμένα Έθνη το 1993.

Η θέση της Ελλάδας

Η Ελλάδα ήταν αντίθετη στο πρώτο συνταγματικό όνομα του γειτονικού της κράτους που ήταν Δημοκρατία της Μακεδονίας (Republika Makedonija) και που υιοθετήθηκε επισήμως το 1991, κυρίως λόγω έλλειψης αποσαφήνισης μεταξύ αυτού του ονόματος και του όμορου ελληνικού γεωγραφικού διαμερίσματος της Μακεδονίας και των συσχετισμών του ονόματος με την ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας.

Επίσης αντιδρούσε έντονα για τη χρήση του όρου Μακεδόνες για τον προσδιορισμό της κύριας εθνότητας του κράτους, τους λεγόμενους Σλαβομακεδόνες, και του όρου μακεδονική για τον προσδιορισμό της επίσημης γλώσσας του, τη λεγόμενη σλαβομακεδονική. Οι διαπραγματεύσεις είχαν φτάσει στο μέγιστο βαθμό διεθνούς διαμεσολάβησης με πολλές προσπάθειες επίλυσης του θέματος, κυρίως μέσω του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

Στις 12 Ιουνίου 2018, οι κυβερνήσεις της Ελλάδας και της πΓΔΜ, μετά από μια σειρά διαπραγματεύσεων, υπέγραψαν τη Συμφωνία των Πρεσπών με σκοπό την επίλυση του ζητήματος. Και σύμφωνα με αυτή, η δεύτερη ονομάζεται Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας και η Ελλάδα αναγνωρίζει την ιθαγένεια των πολιτών της χώρας αυτής ως Μακεδονική/Πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας και τη γλώσσα ως μακεδονική, στην οποία ωστόσο επισημαίνεται πως ανήκει στις νοτιοσλαβικες γλώσσες.

Η συμφωνία κυρώθηκε από τα κοινοβούλια και των δύο χωρών και τέθηκε σε ισχύ στις 12 Φεβρουαρίου 2019, ενώ στη Βόρεια Μακεδονία πραγματοποιήθηκε και σχετικό δημοψήφισμα, το οποίο όμως δεν επικυρώθηκε αν και είχε θετικό ως προς τη συμφωνία αποτέλεσμα, καθώς δεν υπήρχε η απαιτούμενη προσέλευση. Υπήρξαν έντονες διαδηλώσεις και συλλαλητήρια μετά και πριν τη συμφωνία και στις δύο χώρες με τους πολίτες να αρνούνται την αναγνώριση της και να τη χαρακτηρίζουν ως παράνομη.

Στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ είχαν συζητηθεί ως πιθανές λύσεις διάφορες σύνθετες ονομασίες που περιελάμβαναν τον όρο «Μακεδονία» μαζί με κάποιον γεωγραφικό ή χρονικό προσδιορισμό.

Η συμφωνία των Πρεσπών

Στις 12 Ιουνίου 2018 ανακοινώθηκε συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και την πΓΔΜ όσον αφορά την ονομασία της δεύτερης. Οι δύο χώρες συμφώνησαν στη χρήση του Republika Severna Makedonija (Ρεπούμπλικα Σέβερνα Μακεντόνιγια), δηλαδή Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας.

Η ΠΓΔΜ συμφώνησε να αλλάξει τη συνταγματική της ονομασία για όλες τις χρήσεις ενώ το νέο όνομα θα ισχύει erga omnes (έναντι όλων) τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό, πράγμα που σημαίνει ότι η χώρα οφείλει να αναθεωρήσει το Σύνταγμά της μέχρι το τέλος του 2018.

Στη συμφωνία έγινε σαφές ότι οι κάτοικοι της Βόρειας Μακεδονίας δεν έχουν οποιαδήποτε σχέση με τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό και ότι η γλώσσα τους είναι μέρος της Σλαβικής οικογένειας.