«Ζωντανεύουν» κτίρια-στολίδια της Αθήνας που δεν υπάρχουν πια

16:58 23/11/2023 - Πηγή: Τα Νεα

Ποιος κατοικούσε στο κτίριο που ζωγράφισε ο Τσαρούχης επί της Βασιλίσσης Σοφίας 23; Πώς ήταν η βόλτα στην οδό Ερμού όταν εκεί δέσποζαν τα κτίρια του Τσίλερ και τι απέγιναν τα πολυτελή μεγαλοαστικά σπίτια του προηγούμενου αιώνα στο κέντρο της πόλης; Την άγνωστη, κατεδαφισμένη Αθήνα ανασυνθέτει με μοναδικό τρόπο ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα που ολοκληρώθηκε πριν από λίγο καιρό με τη σύμπραξη έξι φορέων.

Μέγαρο Νεγρεπόντη

Περισσότερα από 100 κτίρια στον οδικό άξονα Βασιλίσσης Σοφίας –  Ερμού – Σύνταγμα,

από το Χίλτον μέχρι την Καπνικαρέα, περίτεχνα μέγαρα με βαριά ιστορία, που όμως δεν υπάρχουν πια, ζωντανεύουν μέσα από το ψηφιακό αποθετήριο «In – Athens, Ιστορίες μιας αόρατης Αθήνας» που δημιουργήθηκε μετά από εκτεταμένη έρευνα τριών ετών.

Μέσω υπολογιστή ή κινητού τηλεφώνου οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της πόλης μπορούν να περιηγηθούν στη διαδρομή «θαυμάζοντας» τα κτίρια που χάθηκαν, βλέποντας τις τρισδιάστατες απεικονίσεις τους, διαβάζοντας αφηγήσεις των ανθρώπων που έζησαν σε αυτά, μαρτυρίες από σπάνια αρχεία, παλιούς οδηγούς, ακόμη και λογοτεχνικά αποσπάσματα που τα αφορούν. Εκτός από τα κατεδαφισμένα κτίρια, το In -Athens περιλαμβάνει και τις κρυμμένες αρχαιότητες που βρίσκονται δίπλα ή κάτω από τα πόδια μας στη συγκεκριμένη περιοχή, με αποτέλεσμα να αποκαλύπτεται στο κοινό ολοκληρωμένα η αθέατη πλευρά της Αθήνας.

Ξεχωρίζουν

«Ανάμεσα στα κτίρια που ξεχωρίζουν είναι το μέγαρο Παπούδωφ, που βρισκόταν στη Βασιλίσσης Σοφίας 2, ένα αριστούργημα που κατεδαφίστηκε επί χούντας το 1971», λέει η Ειρήνη Γρατσία, επικεφαλής της Monumenta, η οποία έχει καταγράψει περισσότερα από 10.600 κτίρια που χτίστηκαν στην Αθήνα πριν απ’ το 1941. Το Μέγαρο κατασκευάστηκε την περίοδο 1875-1878 από τον ομογενή  Κωνσταντινουπολίτη Αριστείδη Παπούδωφ ενώ τη δεκαετία του 1920 προοριζόταν για κατοικία του τότε διαδόχου Γεώργιου και της πριγκίπισσας Ελισάβετ της Ρουμανίας.

Εμελλε να πρωταγωνιστήσει σε μια από τις μαύρες στιγμές της ελληνικής ιστορίας, καθώς τον Δεκέμβριο του 1944 μέσα από αυτό το κτίριο, στο οποίο στεγαζόταν η Αστυνομική Διεύθυνση Αθηνών, δόθηκε η εντολή για να χτυπηθούν εν ψυχρώ οι διαδηλωτές του ΕΑΜ στην πλατεία Συντάγματος με αποτέλεσμα 27 νεκρούς, πολλούς τραυματίες και την έναρξη των Δεκεμβριανών στην Αθήνα. «Τα κτίρια έχουν τόσες ιστορίες να διηγηθούν που είναι οφειλή για εμάς να τους αποδώσουμε την τιμή που πρέπει και να μην περάσουν στη λήθη», λέει η Ειρήνη Γρατσία.

«Μεγάλο ενδιαφέρον έχει επίσης το Ελληνικόν Εκπαιδευτήριον, η Σχολή Μακρή, που μετέπειτα έγινε το σχολείο «Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος». Ήταν ένα εξαιρετικό νεοκλασικό μέγαρο με κήπο γνωστό ως οικία Συριώτη – Εμπειρίκου που χτίστηκε από τον Τσίλερ μετά από αίτημα του εφοπλιστή και πολιτικού Λεωνίδα Εμπειρίκου, πατέρα του λογοτέχνη Ανδρέα Εμπειρίκου. Το κτίριο απεικονίστηκε από τον Τσαρούχη και κατεδαφίστηκε τη δεκαετία του ΄60. Το Μέγαρο Κορομηλά, στολίδι της άλλοτε νεοκλασικής πλατείας Συντάγματος, το περίφημο μέγαρο Καλλιγά ένα κτίριο με λογοτεχνική αύρα ή το πανέμορφο μέγαρο Νεγρεπόντη, οικία του αγωνιστή Ανδρέα Λουριώτη που το 1889 χρησιμοποιήθηκε ως προσωρινή κατοικία του διαδόχου Κωνσταντίνου και τελικά κατεδαφίστηκε το 1956, αποτελούν μερικά μόνο δείγματα από έναν άγνωστο κόσμο που ξεδιπλώνεται στα μάτια του κοινού μέσω του In – Athens.

«Στόχος μας ήταν η ανάδειξη της αρχαίας, νεότερης και σύγχρονης πολιτιστικής κληρονομιάς της Αθήνας και η εμβάθυνση στις αφηγήσεις για τις οδούς και τα κτίριά της. Η περιπλάνηση μέσω της αφήγησης στις επάλληλες πόλεις-αρχαία, νεότερη – σύγχρονη αποτελεί ένα βιωματικό γνωστικό και εκπαιδευτικό ταξίδι στην ιστορία της πόλης. Τα κτίρια συσχετίζονται άμεσα με τις ιστορίες και τους ανθρώπους που έζησαν σε αυτά αλλά και με τα γεγονότα που καθόρισαν την τύχη κτιρίων και ανθρώπων», λέει η Ειρήνη Γρατσία. Και κάπως έτσι η διαδρομή τους αποκαλύπτει την ιστορία της πόλης.

Για το πρόγραμμα In – Athens εργάστηκαν η Monumenta, η Hermes που ασχολείται με την ψηφιακή διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς, το Δίπυλον που μελετά την αρχαία τοπογραφία, ο εκδοτικός οίκος Μέλισσα, η GET για τη διαχείριση και αξιοποίηση της χωρικής πληροφορίας και η συνεργατική ομάδα Commonspace.