Έφτασε το τέλος του γραφείου;

07:31 12/2/2021 - Πηγή: New Money

Η αγορά του Real Estate αποτελεί πάντοτε κορυφαίο δείκτη της οικονομίας. Εν μέσω μιας πανδημίας που συνεχίζεται, η αγορά των εμπορικών ακινήτων (Commercial Real Estate, CRE) δέχεται ιδιαίτερους κραδασμούς, οι οποίοι μέλλεται να διαμορφώσουν μια νέα κατάσταση στην μετά- Covid εποχή.

Όταν κολοσσοί όπως το Twitter και το Slack ανακοινώνουν από το περασμένο καλοκαίρι

ήδη, ότι οι εργαζόμενοί τους δεν θα χρειαστεί ποτέ να επιστρέψουν στο γραφείο˙ την στιγμή που εταιρείες όπως η Microsoft και το Facebook κινούνται προς τα λεγόμενα ‘υβριδικά μοντέλα εργασίας’, κάτι τέτοιο είναι αδύνατον να μην επηρεάσει την αγορά των CRE σε παγκόσμιο επίπεδο. Συνδυάστε αυτό με την τεχνολογία 5G και τις αμέτρητες πλατφόρμες τηλεδιασκέψεων και είναι πολύ εύκολο να υποθέσει κανείς ότι το τέλος του γραφείου – όπως το γνωρίζαμε – έφτασε.

Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνα που δημοσίευσε η εταιρεία συμβούλων Deloitte σχετικά με τις τάσεις στην αγορά επιχειρηματικών ακινήτων για το 2021, η αγορά παρουσιάζει μια ενδιαφέρουσα ‘διχοτόμηση’, όπως επιτυχημένα αναφέρεται. Από την μία πλευρά βρίσκονται τα ακίνητα που στεγάζουν υπηρεσίες υγείας, διαχείρισης και φύλαξης δεδομένων καθώς και υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας και κάλυψης. Από την άλλη, ακίνητα γραφείων, ξενοδοχείων και καταστημάτων. Τα μεν πρώτα, παρουσίασαν πολύ διαφορετική –και μάλλον θετική – συμπεριφορά ως προς το leasing και τις αγοραπωλησίες ήδη από την έναρξη της πανδημίας, ενώ τα δεύτερα υπέστησαν αρνητικές συνέπειες.

Από την άλλη πλευρά, η πανδημία κατέδειξε ότι ο δρόμος προς την τηλεργασία θα είναι μακρύς και με πολλές προκλήσεις που αφορούν όχι μόνο στη δυσκολία που ενέχει η συνεργασία από απόσταση σε ανθρώπινο και συναισθηματικό επίπεδο. Βασική πρόκληση ενός τέτοιου μοντέλου εργασίας αποτελεί η διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων εργαζομένων, πελατών και επιχειρήσεων, καθώς και η πρόληψη και η αντιμετώπιση των κυβερνοεπιθέσεων στα συστήματα των ίδιων των εταιρειών. Τέτοιου είδους επιθέσεις αυξήθηκαν κατακόρυφα κατά την πανδημία. Όπως αναφέρει η εταιρεία λογισμικού IBM η ‘εργασία από απόσταση αύξησε κατά μέσο όρο το κόστος υποκλοπής δεδομένων (data breach) κατά 137.000$”.

Ως συμπέρασμα, βαίνουμε όντως προς μια νέα εποχή και πραγματικότητα στο χώρο των CRE, δεν είναι όμως σε καμία περίπτωση ασφαλές να προδικάσουμε το αποτέλεσμα. Η εισαγωγή νέων όρων όπως το ‘digital tenant experience’ που περιγράφει η Deloitte στο λεξιλόγιο του Commercial Real Estate και η πορεία προς μια μίξη ψηφιακών και πραγματικών υπηρεσιών για τους ενοικιαστές, καταδεικνύουν ότι το disruption που έχει δημιουργήσει η πανδημία, έχει έρθει για να μείνει.

*H Άννα Βλασοπούλου είναι MRICS, Τοπογράφος – Μηχανικός ΕΜΠ, Senior Partner IDMON Property Experts