Είναι η κρουαζιέρα υπεύθυνη για την... τουρισμο-φοβία και τον υπερ-τουρισμό;

08:54 19/3/2018 - Πηγή: New Money

Toυ Μηνά Τσαμόπουλου

Οι αγγλοσάξονες έχουν ένα ρητό σύμφωνα με το οποίο «όταν εύχεσαι για κάτι σκέψου ότι… μπορεί να σου συμβεί». Αυτό ακριβώς συμβαίνει με το «χρυσόμαλλο δέρας» του θαλάσσιου τουρισμού. Την κρουαζιέρα. Αποτελεί πηγή τεράστιων εσόδων που ανέρχονται μόνο για την Ευρώπη στα 40 δισεκατομμύρια ευρώ έχει μπει στο στόχαστρο των τοπικών κοινωνιών διεθνώς. Όμως σε ορισμένους δημοφιλείς προορισμούς δημιουργεί συμφόρηση που προκαλεί την αντίδραση των τοπικών κοινωνιών. Στην κορυφή της λίστας βρίσκονται το Ντουμπρόβνικ, η Βαρκελώνη, η Βενετία και η Σαντορίνη. Η Διεθνή Ένωση Κρουαζιέρας

(CLIA) έχει συγκροτήσει ομάδα επίλυσης των προβλημάτων που προκύπτουν ενώ έχουν αρχίσει να μειώνουν τους κατάπλους κρουαζιεροπλοίων σε κορεσμένα λιμάνια.

Πέρυσι το καλοκαίρι εξελίχθηκαν πρωτόγνωρες σκηνές στην Ισπανία, όπου οι κάτοικοι οργάνωσαν διαμαρτυρίες ακόμα και επιθέσεις σε τουρίστες λόγω του «συνωστισμού» που δημιουργήθηκε στη Βαρκελώνη. Νέες έννοιες και φράσεις πλέον συζητούνται στα διεθνή fora όπως Τουρισμο-φοβία και υπερ-τουρισμός.

Το ερώτημα που τέθηκε στη διάρκεια της Διεθνούς Εκθέσεως SEATRADE CRUISE GLOBAL στο Μαϊάμι της Φλόριντα ήταν το εξής: Η έκρηξη του τουριστικού ρεύματος είναι υπαρκτό πρόβλημα και μία εν δυνάμει απειλή που υποβόσκει και η οποία μπορεί να προκαλέσει δραματικές αλλαγές και να επιδράσει αρνητικά στην εικόνα αλλά και στην πολιτιστική ιδιαιτερότητα δημοφιλών τουριστικών προορισμών, ιδιαίτερα στην Ευρώπη;

Το δεδομένο είναι ένα, όπως επισημαίνουν οι επαΐοντες του κλάδου: «Ο τουρισμός τρέχει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς ανάπτυξης. Χαρακτηριστικά το 2015 είχαμε 607,6 εκατομμύρια εισερχόμενους τουρίστες στην Ευρώπη σύμφωνα με τον Παγκόσμιο οργανισμό τουρισμού (UNWTO), ενώ φέτος έφτασε στο ένα δισ. παγκοσμίως.
Λόγω αυτής της δυναμικής ανάπτυξης του τουρισμού υπάρχουν κλάδοι όπως η κρουαζιέρα που εσφαλμένα κατηγορείται ότι δημιουργεί κορεσμό, συμφόρηση και υπερτουρισμό ειδικά σε νησιά ή ακόμα και σε γνωστά ευρωπαϊκά λιμάνια. Αυτό όμως είναι τελείως αναληθές και το αποδεικνύουν τα αριθμητικά δεδομένα».

Σύμφωνα με την ανάλυση των επίσημων στοιχείων της Διεθνούς Ένωσης Κρουαζιέρας (CLIA) αν υπολογίσει κανείς ότι 1,3 δισ. άνθρωποι κάνουν διακοπές ετησίως από αυτούς μόνο 27,2 εκατομμύρια επέλεξαν την κρουαζιέρα. Και από τα 607,6 εκ τουριστών στην Ευρώπη μόλις 6,12 εκατομμύρια επιβιβάστηκαν σε μια κρουαζιέρα, λίγο πάνω από το 1 τοις εκατό όλων των τουριστών.

Πάντα με βάση τα στοιχεία, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι το 2030 θα έχει επέλθει τεράστια αύξηση στην τουριστική ροή και το 1,3 δισ. θα διαμορφωθεί στο 1,8 δισ. και από τα 27,2 εκατομμύρια που επιλέγουν την κρουαζιέρα το 2030 θα φτάσουν τα 50 εκατομμύρια.

Τα αίτια

Πώς λοιπόν δημιουργείται αυτή η εσφαλμένη εντύπωση για την κρουαζιέρα;

Ο λόγος για τον οποίο η κρουαζιέρα βρίσκεται σε αυτή τη δίνη είναι απλός σύμφωνα με υψηλόβαθμα στελέχη του κλάδου:

«Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα κρουαζιερόπλοια είναι ορατά στα λιμάνια και στα νησιά – προορισμούς για αυτό και είναι ο εύκολος στόχος.
Για παράδειγμα στη Βενετία, ή τη Βαρκελώνη η κρουαζιέρα είναι λιγότερο από το 5% του συνόλου του τουρισμού. Το ίδιο και στην Ελλάδα. Από τα 30 εκατομμύρια τουρίστες που επισκέπτονται λιγότερο από 5 εκατομμύρια είναι επιβάτες κρουαζιέρας» και προσθέτουν:

«Εάν είμαστε 25% του δυνητικού τουρισμού με τον αριθμό των επιβατών κρουαζιέρας, μόνο το 51% κατά μέσο όρο κατεβαίνει από τα κρουαζιερόπλοια και επισκέπτεται τους προορισμούς. Επιπλέον όλα τα μέλη της CLIA τηρο ύν πολύ προσεκτική στάση καθώς για τις εταιρείες κρουαζιέρας ο προορισμός είναι καθοριστικός και πρέπει να προστατευθεί. Είναι σημαντικό για τους επιβάτες να έχουν μια καλή εμπειρία στην ξηρά και να μην ταλαιπωρηθεί οπότε οι εταιρείες συνεργάζονται με όλες τις τοπικές αρχές και επιζη τούν να υπάρχει σωστό ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας και η εφαρμογή του ‘berth allocation’ ώστε να αποφεύγεται ο συνωστισμός και η ασφυκτική παρουσία τουριστών σε μία περιοχή. Και αυτό είναι σχετικά εύκολο να επιτευχθεί καθώς οι εταιρείες κρουαζιέρας γνωρίζουν πόσοι επιβάτες έρχονται μήνες πριν, πότε ακριβώς φθάνουν, πότε φεύγουν και πόσο καιρό θα μείνουν» τονίζουν στελέχη της CLIA:

«Επιπλέον όλες οι εκδρομές είναι καλά προγραμματισμένες, ενώ η μέση παραμονή των επιβατών κρουαζιερόπλοιων σε εκδρομή είναι μόνο έξι ώρες, γι' αυτό και ότι όλα είναι προκαθορισμένα και οργανωμένα στη λεπτομέρεια για να αξιοποιηθεί με το καλύτερο δυνατό τρόπο ο διαθέσιμος χρόνος επίσκεψης. Οι επισκέπτες δε της κρουαζιέρας δεν επιβαρύνουν με τα δικά τους οχήματα γιατί μετακινούνται ομαδικά συμβάλλοντας στην τοπική οικονομία και επιστρέφουν χωρίς να δημιουργείται χάος» και συμπληρώνουν:

«Στους περισσότερους λιμενικούς προορισμούς στην Ευρώπη, οι τουρίστες δεν φτάνουν με κρουαζιερόπλοιο αλλά με αεροπλάνο ή τρένο ή αυτοκίνητο. Ας πάρουμε το παράδειγμα της Βενετίας: αν αφαιρέσει κανείς όλα τα κρουαζιερόπλοια θα αφαιρέσει μόνο τους τουρίστες για λιγότερο από 20 ημέρες το χρόνο μόνο, καθώς οι τουρίστες κρουαζιέρας αποτελούν μόνο το 5% των 25 εκατομμυρίων τουριστών που η Βενετία φιλοξενεί κάθε χρόνο».

Ομάδα επίλυσης προβλημάτων

Όπου υπάρχουν συγκεκριμένα ζητήματα συμφόρησης κρουαζιερόπλοιων όπως για το Ντουμπρόβνικ, τη Βαρκελώνη, τη Βενετία ή τη Σαντορίνη, η CLIA έχει συγκεντρώσει τα δεδομένα.

«Όσον αφορά τους αριθμούς των επιβατών κρουαζιέρας, είμαστε πολύ κάτω από τους αριθμούς των επισκεπτών που καταγράφηκαν να έχουν επισκεφτεί συνολικά αυτούς τους προορισμούς» αναφέρουν πηγές της CLIA:

«Ας δούμε το Ντουμπρόβνικ: Υπήρχαν 13,8 εκατομμύρια τουρίστες στην Κροατία το 2016, με μόλις 1,1 εκατομμύρια επισκέπτες κρουαζιερόπλοιων. Στο Ντουμπρόβνικ, από το 2011, διατηρήθηκαν οι επισκέψεις κατά μέσον όρο με 650.000 επιβάτες ετησίως, με ένα έως και δύο πλοία τη φορά, αλλά με διαφορετικούς χρόνους άφιξης και αναχώρησης. Οι αφίξεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό είναι 21,4 επί του πληθυσμού του Ντουμπρόβνικ και η τουριστική του περίοδος είναι 6 μήνες από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο, σημειώνοντας άνοδο τον Αύγουστο. Γνωρίζοντας τις απαιτήσεις της τοπικής κοινωνίας για μείωση του αριθμού των καθημερινών επισκεπτών από 8.000 σε 4.000, η κρουαζιέρα δεσμεύτηκε να έχει τα μισά από αυτά από την κρουαζιέρα» και προσθέτουν:

«Για αυτό το λόγο δημιούργησε μια νέα ομάδα εργασίας με επίκεντρο το Ντουμπρόβνικ και την οποία διαχειρίζεται η CLIA για να διασφαλίσει ότι μελετώνται εις βάθος όλες οι πτυχές του αιτήματος των τοπικών αρχών. Για παράδειγμα, προσπαθούν να κάνουν το βέλτιστο προγραμματισμό και να οργανώσουν εκδρομές εκτός από τις περιηγήσεις της παλιάς πόλης.

Πάνω από το 20% των περιηγήσεων καλύπτει ενδεικτικά τώρα πιο βιωματικές εκδρομές που αποσυμφορίζουν το ιστορικό κέντρο όπως:
• θαλάσσιο καγιάκ • παρουσίαση παραγωγής ελαιολάδου • γευσιγνωσία κρασιού στο χωριό Ponikve κα.

Πρόσφατα υπήρξε ολοκληρωμένη μελέτη που ανέθεσε το Παγκόσμιο Συμβούλιο Κρουαζιέρας στην McKinzey, όπου όλοι συμφωνούν στην κοινή ανάγκη να διαμορφωθούν καλύτερες πρακτικές διαχείρισης του αυξανόμενου τουριστικού ρεύματος και αυστηρού σχεδιασμού για την εξασφάλιση βιώσιμης ανάπτυξης του τουρισμού. Αυτή είναι η ευθύνη κυρίως των τοπικών αρχών και εντάσσεται στο γενικό σχεδιασμό στρατηγικής της κυβέρνησης.

«Επομένως ο υπερτουρισμός δεν είναι μάστιγα ή απειλή είναι μία σημαντική ευκαιρία και ένας μοχλός δυναμικής ανάπτυξης που θα πρέπει να τη λάβουν υπόψη ιδιαίτερα χώρες που στηρίζονται σημαντικά στον τουρισμό όπως η Ελλάδα και να γίνει μακρόπνοος σχεδιασμός και να εκσυγχρονιστούν τόσο οι υποδομές -λιμάνια, αεροδρόμια- όσο και το ρυθμιστικό πλαίσιο που το διέπει» επισημαίνουν κύκλοι της κρουαζιέρας στην Ελλάδα.

Οι αριθμοί

Σημαντικά στοιχεία για την συμβολή της κρουαζιέρας στην ελληνική οικονομία προκύπτουν από την έκθεση της Διεθνούς Ένωσης Κρουαζιέρας (CLIA). Αναλυτικά:

- Άμεσες δαπάνες ύψους 506 εκατομμυρίων από τον κλάδο της κρουαζιέρας

- Αμοιβές ύψους 190 εκατομμυρίων σε εργαζόμενους

- Δημιουργία 10.136 νέων θέσεων εργασίας.

- Περισσότεροι από δύο εκατομμύρια τουρίστες επισκέπτονται τα νησιά και τα λιμάνια της Ελλάδας κάθε χρόνο.

- Στην Ελλάδα 42 λιμάνια φιλοξενούν κάθε χρόνο 5,2 εκατομμύρια κινήσεις επιβατών σε 4.300 κρουαζιέρες.

- Τα συνολικά έσοδα από την κρουαζιέρα στα ελληνικά λιμάνια υπολογίζονται στα 489 εκατ. ευρώ για το 2015 για το οποίο υπάρχουν στοιχεία, ενώ της Βαρκελώνης φθάνουν τα 800 εκατομμύρια.

- Η Ελλάδα αν και είναι ο 4ος δημοφιλέστερος προορισμός στην Ευρώπη, είναι μόλις 8η σε έσοδα.

- Η κρουαζιέρα φέρνει στις ελληνικές ακτές το 10% των τουριστών που επισκέπτονται κάθε χρόνο τη χώρα, αλλά μόνο το 3% των συνολικών τουριστικών εσόδων. Τεράστια τα διαφυγόντα κέρδη.

- Η Μεσόγειος είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά στον κόσμο, μετά την Καραϊβική.

- Δεκάδες κρουαζιερόπλοια κάθε είδους και μεγέθους μεταφέρουν περίπου 7,5 εκατομμύρια επιβάτες στα λιμάνια της Μεσογείου κάθε χρόνο.