Έκλεισαν οι εκδηλώσεις για τα 180 χρόνια λειτουργίας του Πανεπιστημίου Αθηνών

10:51 3/5/2018 - Πηγή: New Money

Με μια μεγάλη εορταστική συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ολοκληρώθηκε χθες (Τετάρτη) το βράδυ ο κύκλος των εκδηλώσεων για τα 180 χρόνια λειτουργίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η συναυλία είχε τίτλο «180 χρόνια πανεπιστήμιο-180 χρόνια τραγούδια» και μέσα από κείμενα εποχής, ήχους, μουσικές και τραγούδια κατάφερε να αποτυπώσει το ιστορικό και κοινωνικό κλίμα των περιόδων από το 1837 -όταν πρωτοάνοιξε τις πύλες του το πανεπιστήμιο στην «οικία Κλεάνθους»

στην Πλάκα- έως σήμερα.

«Η σχεδόν παράλληλη πορεία του νεοσύστατου ελληνικού κράτους και του πρώτου δημόσιου πανεπιστημίου είναι μια πορεία εξόχως σημαντική και καταλυτική για τη συγκρότηση πολλών θεσμών και γενικότερα για τη λειτουργία του κράτους» είπε στην προσφώνησή του ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, Θάνος Δημόπουλος, σημειώνοντας επίσης τη διάθεση και πίστη του Πανεπιστημίου Αθηνών για συνεχή προσφορά στην πορεία ανασυγκρότησης της χώρας.

Σημαντικοί εκπρόσωποι του ελληνικού τραγουδιού, μέσα από 30 εμβληματικά τραγούδια που άφησαν εποχή εξέφρασαν τι «άκουσαν» τα προπύλαια όλα αυτά τα 180 χρόνια, μέσα από μία μουσική αναδρομή στην παράλληλη πορεία της πόλης της Αθήνας και του πανεπιστημίου της. Ήταν οι Δήμητρα Γαλάνη, Μανώλης Μητσιάς, Διονύσης Σαββόπουλος, Ηρώ Σαΐα, Ελένη Τσαλιγοπούλου και Θανάσης Χουλιαράς, με τη συνοδεία της ορχήστρας Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ, υπό τη διεύθυνση του Τάσου Συμεωνίδη και τη χορωδία του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Νίκου Μαλλιάρα.

Το ταξίδι στον χρόνο ανέλαβε να αφηγηθεί η ηθοποιός Δήμητρα Στογιάννη και ο καθηγητής Λάμπρος Λιάβας.

Η έρευνα του ιστορικού και μουσικού υλικού έγινε από τους καθηγητές του ΕΚΠΑ Βαγγέλη Καραμανωλάκη (Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας/Ιστορικό Αρχείο) και Λάμπρο Λιάβα (Τμήμα Μουσικών Σπουδών). Την ενορχήστρωση των τραγουδιών έκανε ο Αχιλλέας Γουάστωρ, τη σκηνική επιμέλεια υπέγραψε η Σοφία Σπυράτου και την καλλιτεχνική επιμέλεια ο Λάμπρος Λιάβας.

Το πανεπιστήμιο Αθηνών, από το 1837, έως σήμερα

Το ΕΚΠΑ υπήρξε το πρώτο πανεπιστήμιο της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Εγκαινιάστηκε στις 3 Μαΐου 1837 και στεγάστηκε αρχικά στην Πλάκα, στο σπίτι του αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη. Ξεκίνησε με τέσσερεις σχολές: τη Νομική, τη Θεολογική, την Ιατρική και τη Φιλοσοφική. Τον πρώτο χρόνο παρακολούθησαν τα μαθήματα 52 φοιτητές και πολλοί ακροατές. Ανάμεσα στους ακροατές ήταν και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο οποίος το 1838 εκφώνησε στην Πνύκα τον περίφημο λόγο του ως πνευματική παρακαταθήκη στη νέα γενιά.

Το κυρίως κτήριο του πανεπιστημίου, τα περίφημα Προπύλαια, εγκαινιάστηκε το 1841, σε σχέδια του Θεόφιλου Χάνσεν, με δημόσιο έρανο, καθώς πολλοί Έλληνες και ξένοι συνεισέφεραν τον οβολό τους.

Τα φοιτητικά κινήματα, ήδη από το 1862 με τη έξωση του Όθωνα, αναδεικνύονται διαχρονικά σε μια δυναμική συνιστώσα του ιδρύματος διεκδικώντας εθνικά, πολιτικά, κοινωνικά και πανεπιστημιακά αιτήματα.

Στο τέλος του 19ου αι. και τις αρχές του 20ού αι. το πανεπιστήμιο ακολούθησε τις μεγάλες κοινωνικές αλλαγές. Το 1890 η πρώτη γυναίκα φοιτήτρια, Ιωάννα Στεφανόπολι, έγινε δεκτή στην Ιατρική Σχολή, ενώ το 1909 διορίστηκε στην ίδια Σχολή η πρώτη υφηγήτρια, η Αγγελική Παναγιωτάτου.

Το 1911 η κυβέρνηση Βενιζέλου θεσμοθέτησε τον πρώτο οριστικό κανονισμό του πανεπιστημίου, ενώ ο εθνικός ποιητής Κωστής Παλαμάς υπήρξε ο μακροβιότερος γραμματέας του (1897-1928).

Η δεκαετία του 1940, με τον πόλεμο, την κατοχή και τον εμφύλιο, έγραψε άλλη μια ταραγμένη σελίδα στην ιστορία του ιδρύματος, με τη στράτευση ενός σημαντικού μέρους του καθηγητικού προσωπικού και χιλιάδων φοιτητών και φοιτητριών στον αγώνα ενάντια στους κατακτητές.

Στη δεκαετία του 1960, το πανεπιστήμιο, χάρη και στην κατάργηση των διδάκτρων, γνώρισε μια εντυπωσιακή αύξηση των φοιτητών του. Συνθήματα όπως το 1-1-4 ή το 15% για την Παιδεία αντήχησαν στους δρόμους της Αθήνας, με το φοιτητικό κίνημα να πρωτοστατεί στις συλλογικές διαμαρτυρίες. Μάλιστα, η εξέγερση της Νομικής, τον Φεβρουάριο του 1972, αποτέλεσε μιαν από τις πιο σημαντικές στιγμές του αντιδικτατορικού νεανικού αγώνα.

Μετά το 1974, καινοτόμα γνωστικά αντικείμενα εισάγονται στο πρόγραμμα σπουδών, νέες σχολές και τμήματα δημιουργούνται και το ίδρυμα στελεχώνεται από καινούριο, πολυπληθέστερο επιστημονικό δυναμικό το οποίο έχει στενή σχέση με τη σύγχρονη, διεθνή επιστημονική σκέψη. Η κατάργηση του θεσμού της έδρας συντελεί σε ένα πιο ευέλικτο και σίγουρα πολύ πιο δημοκρατικό τρόπο οργάνωσης της πανεπιστημιακής ζωής.

Από τη δεκαετία του 1990 και μετά, η θεσμοθέτηση των μεταπτυχιακών σπουδών και τα ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας συντελούν καθοριστικά στην ανάπτυξη των ερευνητικών υποδομών του αλλά και των σχετικών δραστηριοτήτων του.

Όλα αυτά τα 180 χρόνια, εκατομμύρια άνθρωποι (φοιτητές, φοιτήτριες, διδακτικό και διοικητικό προσωπικό) πέρασαν από τις αίθουσες του ΕΚΠΑ. Η πλειονότητα όσων στελέχωσαν την πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας, τουλάχιστον έως τον Μεσοπόλεμο προέρχονται από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Πρόεδροι της δημοκρατίας, πρωθυπουργοί, υπουργοί κ.ά., υπήρξαν μέλη του διδακτικού προσωπικού του, ενώ εξέχουσες διεθνώς προσωπικότητες της επιστήμης και του πολιτισμού πέρασαν από τα έδρανά του.

Από την ίδρυσή του, το ΕΚΠΑ υπήρξε σε μεγάλο βαθμό η ραχοκοκαλιά της επιστημονικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής της χώρας. Σήμερα, αποτελείται από 8 σχολές και 33 τμήματα, ενώ το προσωπικό του, διδακτικό και διοικητικό, ξεπερνά τους 3.000 ανθρώπους. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριές του, προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί και υποψήφιοι διδάκτορες υπερβαίνουν τους 65.000.

Μία ταινία για το ΕΚΠΑ

Το χρονικό της διαδρομής του πανεπιστημίου Αθηνών από το 1837 έως το 2017, είναι διαθέσιμη εδώ.

Πηγή: ΑΠΕ- ΜΠΕ