Γιατί η νομισματική πολιτική δε λύνει όλα τα προβλήματα

11:45 10/3/2016 - Πηγή: New Money

Η κρίση του 2008 σηματοδότησε το ξεκίνημα μιας νέας μακράς περιόδου για την παγκόσμια οικονομία.

Ένα ξεκίνημα στο οποίο ο στόχος δεν είναι πλέον η διατήρηση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης αλλά που στόχος είναι η μείωση των ρυθμών ανάπτυξης όπως αυτό επιβάλλεται μέσα από τη δραματική διαστρέβλωση των ροών χρήματος. Η φούσκα του παγκόσμιου δανεισμού, η οποία συσσώρευσε τεράστια χρέη στις χώρες ανά τον πλανήτη, έχει δημιουργήσει τεράστιες στρεβλώσεις οι οποίες θα οδηγήσουν σε μια περίοδο σταθερά χαμηλότερης ανάπτυξης προκειμένου το σύστημα να καταφέρει να αποσυνδεθεί από τον υπέρογκο τραπεζικό δανεισμό.

Δυστυχώς, τα χρόνια της ξέφρενης ανάπτυξης, δημιούργησαν πολλαπλά προβλήματα, τα οποία δε μπορούν να επιλυθούν με την προσφορά ακόμα περισσότερου χρήματος, παρά μόνο μέσα από τη γενικότερη «σμίκρυνση» της παραγωγής/προσφοράς.

Υπάρχει ένας πολύ βασικός κανόνας στα οικονομικά, ο οποίος παραμένει σταθερά απαράλλακτος ανά τους αιώνες και δεν επηρεάζεται ούτε από χρηματιστηριακές και οικονομικές φούσκες, ούτε από τις κεντρικές τράπεζες και τα εργαλεία χρηματοοικονομικής πολιτικής που αυτές εφαρμόζουν. Ο κανόνας αυτός λέγεται: προσφορά και ζήτηση. Όσο περισσότερη προσφορά δημιουργείς τόσο μεγαλύτερη πτώση προκαλείς στις τιμές. Ο δανεισμός, είναι αυτό το μαγικό τρικ, το οποίο έρχεται κάθε φορά να καλύψει αυτό το gap που δημιουργείται στη ζήτηση. Ο παραπάνω κανόνας ερμηνεύει πολλά από τα οικονομικά φαινόμενα που παρατηρούμε στις μέρες μας. Η έλλειψη φορτίων σε συνδυασμό με την υπερπροσφορά πλοίων και την ασθενική ζήτηση της παγκόσμιας οικονομίας, έχουν οδηγήσει το βασικό δείκτη της ναυτιλίας, τον BDI, σε συνεχή απαξίωση και αλλεπάλληλα ιστορικά χαμηλά.

Η μείωση της παγκόσμιας ζήτησης, η πτώση της παγκόσμιας μεταποίησης και η υπερπροσφορά από τις χώρες εντός και εκτός ΟΠΕΚ, έχουν οδηγήσει το πετρέλαιο σε μια από τις μεγαλύτερες πτώσεις στην ιστορία του, ενώ εμποδίζουν και τις προσπάθειες ανάκαμψης που επιχειρούνται. Η δραστική μείωση της παραγωγής, είναι η βασική παράμετρος για την σταθερή άνοδο των τιμών. Η Fed, αφού τύπωσε τρισεκατομμύρια δολάρια, δεν είδε ούτε την αμερικανική οικονομία να σταθεροποιείται, αλλά κυρίως, ούτε την κατανάλωση να αυξάνεται. Και εκτός αυτών, δημιούργησε και μια σειρά σημαντικότερων προβλημάτων τα οποία αναφέρουμε παρακάτω.

Η Fed πλημμύρισε την οικονομία με δολάρια, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, οι οποίες θα είναι υψηλόμισθες. Πλέον, στην Αμερική, οι περισσότερες θέσεις εργασίας είναι κακοπληρωμένες part time θέσεις σε μη παραγωγικούς τομείς και όχι καλοπληρωμένες θέσεις full time απασχόλησης. Αυτό μείωσε δραματικά το ετήσιο εισόδημα των καταναλωτών. Η κατανάλωση μειώθηκε και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξήθηκαν. Τα NPLs, όπως είναι γνωστά, αι ο μεγαλύτερος κίνδυνος των εμπορικών τραπεζών παγκοσμίως. Οι τράπεζες έλαβαν τρισεκατομμύρια δολάρια, όχι γιατί δεν είχαν χρήματα να δανείσουν, ούτε γιατί δεν υπάρχει φθηνό χρήμα να κάνουν τη δουλειά τους. Αλλά γιατί έπρεπε να βρουν κεφάλαια ώστε να απορροφήσουν τεράστιες ζημιές από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Επιπλέον, οι τράπεζες ήρθαν αντιμέτωπες με ένα συνεχώς δυσκολότερο περιβάλλον λειτουργίας: αύξηση κεφαλαιακών απαιτήσεων από τις ρυθμιστικές Αρχές, νέοι κανόνες για την πτώχευσή τους οι οποίοι κάνουν ακόμα πιο σφικτό το risk management και άρα μειώνουν τα διαθέσιμα κεφάλαια καθώς περιορίζονται τα ανοίγματα και τέλος αρνητικά επιτόκια (όχι για την Αμερική).

Τα αρνητικά επιτόκια, ήταν εν μέρει, αποτέλεσμα της παραβίασης του παραπάνω οικονομικού κανόνα. Όσο μεγαλύτερη είναι η προσφορά χρήματος, τόσο πιέζονται τα επιτόκια με αποτέλεσμα να είναι πλέον αρνητικά καθώς το χρήμα έχει εισρεύσει σε όλα τα ομόλογα. Είναι τόσο πολύ το χρήμα που ακόμα και τα ομόλογα της περιφερειακής Ευρώπης θα καταφέρουν να κινηθούν κοντά στο μηδέν. Η ιαπωνική BoJ, βρίσκεται ήδη σε περιβάλλον αρνητικών επιτοκίων με τα επιτόκια των ομολόγων να κινούνται κατά σειρά, σε αρνητικό επίπεδο τιμών. Κι όμως, ακόμα και αυτό δεν ενίσχυσε τον τραπεζικό δανεισμό, αλλά τα τελευταία στοιχεία δείχνουν και νέα μείωση.

Το άπειρο φθηνό χρήμα, δε λειτούργησε θετικά ούτε και στις ιδιωτικές επενδύσεις. Οι εταιρίες πλεονάζουν σε κεφάλαια και αντί να επενδύσουν, προτιμούν είτε να κρατούν ρευστότητα, είτε να πραγματοποιούν επιστροφές κεφαλαίου στους μετόχους τους, είτε να επαναγοράζουν ίδιες μετοχές και να «σπρώχνουν» τεχνητά τις αποτιμήσεις τους. Ακόμα και σε χώρες με χαμηλούς φορολογικού συντελεστές, παρατηρούμε μείωση των επενδύσεων.

Ο λόγος είναι ότι η παγκόσμια οικονομία παραμένει εξαιρετικά εύθραυστη, πολλοί κλάδοι βρίσκονται «πνιγμένοι» στα χρέη και το βιοτικό επίπεδο διαρκώς μειώνεται. Ως εκ τούτου, το ενδιαφέρον για νέα προϊόντα και υπηρεσίες μειώνεται επίσης. Πιθανότατα, την ώρα που διαβάζετε το κείμενο αυτό, η ΕΚΤ έχει αποφασίσει για την επόμενη κίνηση στη νομισματική σκακιέρα. Η οποία όπως φαίνεται θα περιλαμβάνει κάποιου είδους αύξηση στο υπάρχον QE. Οι συνέπειες μια τέτοιας κίνησης, θα είναι ότι κριβώς περιγράψαμε παραπάνω.

Στις αγορές βέβαια τα πράγματα είναι διαφορετικά. Μια νέα κίνηση της ΕΚΤ, θα μπορούσε να στείλει τις μετοχές υψηλότερα και το ευρώ στα τάρταρα. Ακόμα κι εκεί όμως, θα πρέπει να δούμε αν θα υπάρξει συνέχεια. Γιατί αν οι αγορές κινηθούν πτωτικά, τότε θα έχουμε μια ακόμα ισχυρή επιβεβαίωση ότι το σύστημα θα κινηθεί προς εξαΰλωση των πληθωριστικών κεφαλαίων που έχουν δοθεί από τις κεντρικές τράπεζες.

*Ο κ. Αλωνιστιώτης είναι Chief Market Strategist της Delta Forex Group