Μεγάλη αναταραχή, υπέροχη κατάσταση

08:11 27/3/2021 - Πηγή: New Money

Τις τελευταίες εβδομάδες επανήλθε στην επικαιρότητα «η μεγάλη αναταραχή και η υπέροχη κατάσταση». Αιτία είναι οι συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις που κατά τη κυβέρνηση έχουν την ανοχή, τουλάχιστον, της αντιπολίτευσης. O Μάο, στην προσπάθειά του να συμπληρώσει το περίφημο κόκκινο βιβλιαράκι με αποφθέγματα, κατέγραψε κι αυτό το απόφθεγμα, με το οποίο μάλλον εννοούσε το γκρέμισμα της κρατούσας τάξης και τη γέννηση κάτι καινούργιου. Άλλο που δεν ήθελαν οι πολιτικοί, οι οποίοι αρέσκονται στη χρήση

αποφθεγμάτων χωρίς πολλοί από αυτούς να γνωρίζουν την προέλευση και τη σημασία τους, αποκαλύπτοντας ενίοτε την άγνοια τους στο λαό. Ευτυχώς που με τον καιρό πολλές παροιμίες και αποφθέγματα, που μας βολεύουν, ακυρώνονται ή δεν ισχύουν.

Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε το παράδειγμα της εσφαλμένης αλλά πανηγυρικής χρήσης, από κάποιους, της έκφρασης «οι Κασσάνδρες διαψεύστηκαν». Αγνοούν ότι η Κασσάνδρα ουδέποτε διαψεύστηκε. Απλά οι άλλοι δεν την πίστευαν, κάτι για το οποίο φρόντισε ο θεός Απόλλων, επειδή δεν υπέκυψε στις ερωτικές του επιθυμίες. Ότι προέβλεψε η Κασσάνδρα βγήκε αληθινό (καταστροφή της Τροίας από την επιστροφή του Πάρη στο παλάτι, ο πραγματικός ρόλος του Δούρειου ίππου, η δολοφονία της ίδιας και του Αγαμέμνονα από την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο). Απλά, οι άλλοι δεν την πίστευαν.

Έτσι γίνεται και με τη μεγάλη αναταραχή. Αν το απόφθεγμα έμενε στα λόγια για να δοξάσουμε αυτόν που το είπε, δεν θα είχε και κάποιο κόστος. Αν μετά την αναταραχή προέκυπτε μια υπέροχη κατάσταση έχει καλώς. Αν όμως δημιουργούμε μια μεγάλη αναταραχή και προκύπτει μια χειρότερη κατάσταση; Πάντως ιστορικά δεν καταγράφονται γνωστές υπέροχες καταστάσεις που προέκυψαν ύστερα από μεγάλη αναταραχή. Αντίθετα θα έλεγε κανείς ότι «στην αναμπουμπούλα, ο λύκος χαίρεται».

Ενδεχομένως ο Δ. Ιωαννίδης στις 8.00 π.μ. της 15 Ιουλίου 1974 να νόμισε ότι ερχόταν μια υπέροχη κατάσταση με το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και την πληροφορία για το θάνατό του, αλλά το αποτέλεσμα ήταν τραγικό. Για τον Μπουλέντ Ετζεβίτ δημιουργήθηκε πράγματι μια ωραία κατάσταση. Αλλά και πολύ πιο παλιά, το 1071, η μεγάλη αναταραχή που προκάλεσε ο Μιχαήλ Ψελλός και οι περί αυτόν, είχε ως αποτέλεσμα τη συντριβή του Ρωμανού Δ΄ Διογένη στο Ματζικέρτ και την αρχή του τέλους του Βυζαντίου.

Στις δημοκρατίες το απόφθεγμα του Μάο δεν έχει νόημα γιατί μόνο δεινά προκαλεί. Όταν ένα πολιτικό κόμμα εκλέγεται και κυβερνά με ενισχυμένη αναλογική και λίγο πριν φύγει από την εξουσία αλλάζει το σύστημα σε απλή αναλογική τι επιδιώκει; Ασφαλώς αναταραχή, αλλά όχι υπέροχη κατάσταση για τον τόπο. Εκτός αν η ακυβερνησία θεωρείται υπέροχη κατάσταση, πολλώ δε μάλλον όταν είναι γνωστό ότι κάποια κόμματα αρνούνται σταθερά να μετέχουν σε κυβερνήσεις. Συνεπώς με τη μεγάλη αναταραχή «ωφελείται» βραχυπρόθεσμα αυτός που την προκαλεί, αλλά τελικά βλάπτεται η πατρίδα και η δημοκρατία.

Η μεγάλη αναταραχή δεν μπορεί να αποτελεί πολιτική στόχευση. Και πάντως η πρόοδος ενός τόπου δεν επιτυγχάνεται με τον πολιτικό ακτιβισμό και με το όχι σε όλα. Αντίθετα, η εμπέδωση αισθήματος ασφάλειας είναι που αποτελεί προϋπόθεση για ανάπτυξη μιας χώρας. Δυστυχώς αυτά δεν είναι για όλους αυτονόητα. Ή καλύτερα, είναι κατανοητά, αλλά το κομματικό συμφέρον είναι πάνω από όλα, έστω κι αν καταβάλλεται προσπάθεια να συγκαλυφθεί η πρόθεση. Όχι σε όλα λοιπόν. Δεν έχει καμιά σημασία αν η πρόταση για πιστοποιητικό εμβολιασμού για τον κορωνοϊό έγινε δεκτή από όλους τους ηγέτες της Ευρώπης. Για τον πολιτικό αντίπαλο είναι ανοησία. Ας δούμε το 2019 που κυβέρνησαν και τα δύο μεγάλα κόμματα. Έγιναν 3.100 διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα, φυσικά με κλείσιμο των δρόμων και τις καταστροφές σε καταστήματα, κοινόχρηστους χώρους κλπ. Αυτοί που τις υποκίνησαν προκάλεσαν μεγάλη αναταραχή, έκαναν το κέφι τους και κατέστρεψαν άλλους. Αδιαφορούσαν, ή μάλλον το επεδίωκαν, να  οδηγήσουν σε κυκλοφοριακό έμφραγμα την πρωτεύουσα, δείχνοντας πλήρη αδιαφορία για τους χιλιάδες οδηγούς που δεν μπορούσαν να πάνε στη δουλειά τους και για τα εκατοντάδες  καταστήματα που δεν σταύρωναν πελάτη.

Το χειρότερο από όλα είναι ότι τις τελευταίες μέρες γίνεται χρήση, αρχής γενομένης από την αντιπολίτευση, του όρου μορατόριουμ, προκειμένου να αντιμετωπιστεί καλύτερα η πανδημία. Ένα αξιόπιστο λεξικό ερμηνεύει τη λέξη ως «επίσημη συμφωνία ανάμεσα σε πρόσωπα ή κράτη για την προσωρινή αναστολή των ενεργειών που θα επιδείνωναν τις μεταξύ τους σχέσεις». Δηλαδή δεχόμαστε ότι εν μέσω πανδημίας προβαίνουμε σε ενέργειες που ενδεχομένως επιδεινώνουν την κατάσταση, οπότε με το μορατόριουμ θα σταματήσουμε αυτές τις ενέργειες; Αλήθεια πως αλλιώς μπορεί να ερμηνευθεί η πρόταση για μορατόριουμ; Μην ανησυχείτε όμως. Τα ίδια συμβαίνουν και στη Κύπρο. Έλληνες είναι κι εκεί από το 1.600 π.χ.

Το απόφθεγμα όμως του Μάο δεν ισχύει ούτε για τη προσωπική μας ζωή, ούτε για τις επιχειρήσεις, ούτε για τη καθημερινή κρατική λειτουργία. Οι ασχολούμενοι με την ηγεσία, τους ηγέτες, την εκπαίδευση και την επιλογή τους, με αφορμή την εκδήλωση της πανδημίας και τον τρόπο διαχείρισής της από επιστήμονες και στελέχη, «ανακάλυψαν» κάποια πρόσθετα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας ηγέτης σε οποιοδήποτε επίπεδο. Ύστερα από έρευνες βρήκαν ότι, πέραν των ήδη γνωστών χαρακτηριστικών του ηγέτη, οι νέες κρίσιμες λέξεις που χαρακτηρίζουν το προφίλ του ικανού ηγέτη είναι «εμπιστοσύνη» και «ασφάλεια». Ο ηγέτης με τη συμπεριφορά του δημιουργεί πρότυπο ηθικής και επαγγελματισμού που εμπνέει εμπιστοσύνη και ασφάλεια, απαραίτητα συστατικά της επιτυχίας ομάδων. Έχει εδώ θέση η μεγάλη αναταραχή; Οι έννοιες εμπιστοσύνη και ασφάλεια λαού δεν έχουν καμιά σχέση με την αναταραχή και μάλιστα τη μεγάλη αναταραχή.

Η αναταραχή, σε όρους Φυσικής, είναι ουσιαστικά συνώνυμο της λέξης «εντροπία», που απλά ορίζεται ως η αταξία του συστήματος. Υποστηρίζεται ότι οι μηχανές εσωτερικής καύσης σε λίγα χρόνια θα αποτελούν παρελθόν, όμως θα μας αφήσουν τους δύο σημαντικότατους Νόμους της Θερμοδυναμικής. Σύμφωνα με την απλούστερη διατύπωση του 2ου Νόμου της Θερμοδυναμικής, όσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός εντροπίας, δηλαδή όσο μεγαλύτερη είναι η αταξία του συστήματος, τόσο λιγότερη ελεύθερη ενέργεια απομένει για την παραγωγή έργου. Και οι Νόμοι της Φυσικής δεν μπαίνουν σε σύγκριση με τα αποφθέγματα του Μάο. Αυτός λοιπόν ο Νόμος βρίσκει, κατά την άποψη μου, τέλεια εφαρμογή στα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά φαινόμενα. Συγκεκριμένα: Αν ο σύζυγος κάθε μέρα επιστρέφοντας από τη δουλειά τσακώνεται με τη σύζυγο του, μπροστά στα παιδιά, τα παιδιά του δεν θα πάνε καλά στο σχολείο. Αν ο εργοδότης πρωί-πρωί αρχίζει να βρίζει το προσωπικό, δεν θα παράγεται το έργο που μπορεί να παραχθεί. Αλλά ακόμη κι αν είναι άδικος με το προσωπικό, πάλι δεν θα παραχθεί έργο. Αν μια τράπεζα κάθε τρεις μήνες αλλάζει τους Διευθυντές της, δεν πρόκειται να ορθοποδήσει. Αν ένας πρωθυπουργός ανασχηματίζει του υπουργικό συμβούλιο κάθε 6 μήνες, δεν θα παραχθεί έργο. Αν κάθε 6 μήνες γίνονται εκλογές, η χώρα θα πάει στα βράχια. Αν μέρα παρά μέρα κλείνουμε τους δρόμους και καταστρέφουμε τα καταστήματα δεν δημιουργούμε υπέροχη κατάσταση. Καταστρέφουμε την πατρίδα μας.

Οι ηγέτες στην πολιτική, στην οικονομία, στην επιχειρηματικότητα και στη κοινωνία θα πρέπει να έχουν ως στόχο το μηδενισμό της εντροπίας, το μηδενισμό της αταξίας του συστήματος που υπηρετούν, το μηδενισμό της αναταραχής για την εμπέδωση της εμπιστοσύνης και της ασφάλειας, υπό την ευρύτερη έννοια. Θα πρέπει να δημιουργούν στους ανθρώπους τα κατάλληλα συναισθήματα και με λογικά και τεκμηριωμένα (με αριθμούς, αποδείξεις και επιστημονική γνώση) επιχειρήματα, με λογική ανάλυση των φαινομένων, των αιτιών και των λύσεων να καθοδηγούν το λαό ή τους συνεργάτες τους.

Η μεγάλη αναταραχή δεν μπορεί ποτέ να φέρει υπέροχη κατάσταση. Μόνο καταστροφές μπορεί να φέρει. Η Θερμοδυναμική υπερισχύει κατά κράτος του Μάο. Η επιστήμη υπερισχύει του πολιτικού λαϊκισμού.

*Ο Ν. Κέζος είναι Γεωτεχνικός, με σπουδές και στα Οικονομικά. Διετέλεσε Δ/ντής Στρατηγικής της Αγροτικής Τράπεζας