Μονόδρομος για τις τράπεζες η επιστροφή στην κερδοφορία

22:33 20/3/2016 - Πηγή: New Money

Του Αλέξανδρου Κασιμάτη

Επιστροφή στην κερδοφορία με όλα τα μέσα είναι ο κεντρικός στόχος των τραπεζών για το 2016. Η επιτακτική πίεση που δέχονται προέρχεται από το γεγονός ότι από φέτος δεν ισχύουν πλέον οι διατάξεις για την αναβαλλόμενη φορολογία.

Αυτό σημαίνει ότι στην περίπτωση που παρουσιάσουν ζημίες στη χρήση 2016 θα υποχρεωθούν να τις καλύψουν, κατά ένα μέρος, εκδίδοντας νέες μετοχές. Ο αναβαλλόμενος φόρος αντιστοιχεί

περίπου στο 1/3 των συνολικών κεφαλαίων, ύψους 36 δισ. ευρώ, των τεσσάρων συστημικών τραπεζών. Με την κατάργηση του αναβαλλόμενου φόρου αν μια τράπεζα παρουσιάσει φέτος ζημίες π.χ. 200 εκατ. ευρώ, θα είναι υποχρεωμένη να κάνει αύξηση κεφαλαίου κατά το ποσοστό των ζημιών στα συνολικά ίδια κεφάλαια που αντιστοιχεί στον αναβαλλόμενο φόρο. Για παράδειγμα, στα 200 εκατ. και με δεδομένο ότι το 1/3 των συνολικών κεφαλαίων των τραπεζών είναι αναβαλλόμενος φόρος θα έπρεπε να προβεί στην έκδοση νέων μετοχών αξίας περίπου 66 εκατ. ευρώ. Η αύξηση θα γίνει σε βάρος των παλαιών μετόχων οι οποίοι θα υποστούν dilution, καθώς οι νέες μετοχές θα εκδοθούν υπέρ του Δημοσίου, το οποίο μπορεί -αν το επιθυμεί- να τις πουλήσει στην αγορά.

Συνεπώς η επίτευξη κερδοφορίας για τις τράπεζες φέτος είναι μονόδρομος για τις διοικήσεις προκειμένου να προστατεύσουν τα συμφέροντα των μετόχων τους. Ο αναβαλλόμενος φόρος είχε χρησιμοποιηθεί εκτεταμένα μετά το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων (PSI) προκειμένου να μπορέσουν οι τράπεζες να δημιουργήσουν εποπτικά κεφάλαια. Λειτούργησε ουσιαστικά ως αντιστάθμισμα έναντι των ζημιών που υπέστησαν με το πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων, καθώς ο αναβαλλόμενος φόρος τούς έδωσε τη δυνατότητα να συμψηφίσουν μέρος των απωλειών τους εξαιτίας του PSI με φόρο που θα έπρεπε να καταβάλουν στο μέλλον. Οι τράπεζες υπολογίζουν τα κεφάλαια από τον αναβαλλόμενο φόρο στα εποπτικά τους κεφάλαια. Ενώ δηλαδή είναι λογιστικά κεφάλαια, είχαν ζωτική σημασία για τις τράπεζες καθώς η ΕΚΤ στα stress tests υπολόγιζε τα κεφάλαια από τον αναβαλλόμενο φόρο μειώνοντας ανάλογα τις όποιες κεφαλαιακές απαιτήσεις προέκυπταν. Πρόκειται δηλαδή για πλασματικά κεφάλαια, τα οποία όμως η Κεντρική Τράπεζα προσμετρούσε στα εποπτικά κεφάλαια.

Το μέτρο του αναβαλλόμενου φόρου είχε νομοθετηθεί επί υπουργίας Γκίκα Χαρδούβελη και όριζε ότι οι τράπεζες που θα ωφεληθούν από το μέτρο θα πρέπει να εκδώσουν τίτλους δικαιωμάτων κτήσεως κοινών μετοχών που θα αντιστοιχούν στο 110% του οφέλους από τον αναβαλλόμενο φόρο. Τα δικαιώματα αυτά παραχωρήθηκαν δωρεάν στο Δημόσιο, το οποίο μπορεί να τα μετατρέψει σε μετοχές και να τα πουλήσει. Οι τράπεζες τότε είχαν συγκαλέσει γενικές συνελεύσεις που ενέκριναν την υπαγωγή στον νόμο, γιατί διαφορετικά θα έπρεπε να μειώνουν 10% κάθε χρόνο τα κεφάλαια που προκύπτουν από τον αναβαλλόμενο φόρο. Οι τράπεζες ξεκινούν το 2016 από καλή βάση για να παρουσιάσουν κερδοφορία. Ο βασικός λόγος είναι ότι υποχρεώθηκαν να λάβουν στο τελευταίο τρίμηνο της χρήσης 2015 το σύνολο των προβλέψεων που αναδείχθηκε βάσει του Asset Quality Review (AQR), δηλαδή της αξιολόγησης ποιότητας του ενεργητικού τους που προηγήθηκε των stress tests. Παρά τις δυσμενείς συνθήκες στην ελληνική οικονομία, οι υψηλές προβλέψεις που πήραν οι τράπεζες για τη χρήση 2015 βοηθούν για μια καλύτερη εκκίνηση το 2016. Γενικότερα, οι τράπεζες το 2015 παρουσίασαν στις λογιστικές καταστάσεις τους μεγάλες ζημίες όχι μόνο επειδή αύξησαν τις προβλέψεις, αλλά και επειδή αύξησαν τις διαγραφές όπως και τις one - off προβλέψεις, π.χ. goodwill κ.λπ. Προσπάθησαν δηλαδή να προετοιμάσουν το έδαφος ώστε το 2016 να μπορέσουν να περάσουν σε κερδοφορία. Επιπλέον, όπως αναφέρει και σχετική ανάλυση της Euroxx, στα θετικά αποτελέσματα των τραπεζών το 2015 καταγράφονται βελτίωση της ικανότητας εσόδων από τις κύριες δραστηριότητες, αύξηση του δείκτη κάλυψης και βελτίωση των δεικτών Core Tier 1. Επίσης, όλες οι τράπεζες είδαν αύξηση των εισροών καταθέσεων και μείωση της εξάρτησης από τον μηχανισμό ELA.

Γενικότερα, η ακριβή χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών μέσω ΕLA μειώνεται σταδιακά, αλλά όχι με γρήγορους ρυθμούς. Οπως ανακοινώθηκε αυτή την εβδομάδα, η ΕΚΤ μείωσε το όριο χρήσης του μηχανισμού έκτακτης ρευστότητας για τις ελληνικές τράπεζες κατά 100 εκατ. ευρώ, στα 71,3 δισ. ευρώ, μετά από σχετικό αίτημα της Τραπέζης της Ελλάδος. Υπενθυμίζεται ότι η EKT στις 10 Μαρτίου είχε διατηρήσει αμετάβλητο το όριο χρήσης του ELA στα 71,4 δισ. ευρώ. Το πρόβλημα είναι ότι η ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών βελτιώνεται με πολύ αργούς ρυθμούς, καθώς παραμένει υψηλή η αβεβαιότητα στην οικονομία όσο η αξιολόγηση είναι ανοιχτή, ενώ αποτρεπτικά λειτουργούν και τα capital controls. Σε κάθε περίπτωση, ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας το 2016 είναι ο βασικός παράγοντας που θα καθορίσει τις επιδόσεις των τραπεζών όσον αφορά στην κερδοφορία τους.