Πώς τα φθηνά τσιγάρα «καίνε» τα δημόσια οικονομικά της Ελλάδας

10:50 8/2/2016 - Πηγή: New Money

Ένα τυπικό πρωινό στην οδό Στουρνάρη στο κέντρο της Αθήνας, μόλις λίγα τετράγωνα απ' το επίκεντρο όλων των επεισοδίων που ξέσπασαν στην πόλη στα πρόσφατα χρόνια της κρίσης, δύο άνδρες ασιατικής καταγωγής ευγενικά και χωρίς να κρύφονται επιχειρούν να πουλήσουν παρανόμως τσιγάρα στους περαστικούς.

Τα παράνομα πακέτα RGD κοστίζουν 1,5 ευρώ το καθένα, λιγότερο απ' το μισό απ' ότι κοστίζει ένα πακέτο Marlboro ή Prince στα περίπτερα.

Καθώς ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ακροβατεί μεταξύ των απαιτήσεων των πιστωτών για μεγαλύτερη λιτότητα και την κοινωνική αντίδραση, η σκηνή δείχνει μία άβολη αλήθεια: Οι Έλληνες μπορούν να καπνίσουν, να πιουν και να τζογάρουν ξεχνώντας την επόμενη δημοσιονομική τρύπα και ας κληθούν να το πληρώσουν ακριβά.

«Τα παράνομα τσιγάρα και το εμπόριο του λαθραίου καπνού κοστίζει στο ελληνικό Δημόσιο σημαντικά έσοδα κάθε χρόνο που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να πληρωθούν συντάξεις, μισθοί και κοινωνικά επιδόματα», λέει ο Ιάκωβος Καργαρότος, Αντιπρόεδρος της θυγατρικής της Philip Morris International, Παπαστράτος ΑΒΕΕ. «Δημιουργεί μία μεγάλη δημοσιονομική τρύπα την οποία καλούνται οι φορολογούμενοι να την καλύψουν».

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Παπαστράτος, πάνω από 4 δισ παράνομα τσιγάρα πωλούνται στην Ελλάδα κάθε χρόνο. Υπολογίζοντας κανείς τον ειδικό φόρο 85% που επιβάλλεται σήμερα στα πακέτα των 20 τσιγάρων, το ελληνικό Δημόσιο θα μπορούσε να έχει ετησίως 670 εκατ. ευρώ σε έσοδα μόνο απ' το φόρο. Πρόκειται για ένα ποσό που ξεπερνά το ποσό της αύξησης των εισφορών των εργαζομένων με βάση το σχέδιο για το ασφαλιστικό που προκάλεσε και το τελευταίο κύμα διαδηλώσεων και επεισοδίων την προηγούμενη εβδομάδα στην Αθήνα.

Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ της Ελλάδας και των πιστωτών της ήδη απ' το 2010, όταν η υπερχρεωμένη χώρα υπέγραψε το πρώτο χρηματοδοτικό πρόγραμμα υποστήριξης με δάνεια από την Ευρωζώνη και το ΔΝΤ.

Μόλις 15 λεπτά μακρυά απ' το ελληνικό Κοινοβούλιο, τα λαθραία τσιγάρα σε κόκκινο πακέτο ονομάζονται «παράνομα λευκά» και πωλούνται προς 12 ευρώ η κούτα σε δρόμους όπως η Στουρνάρη, κοντά στην πλατεία Ομονοίας, όπου οι μετανάστες αναζητούν δουλειά.

Το πακέτο με τα RGD φαίνεται πως έρχονται από την Κίνα. Άλλα πάλι έρχονται από την Αίγυπτο και το Πακιστάν φτάνοντας στην Ελλάδα μέσω θαλάσσης και «πλοίων φαντασμάτων» και καθιστώντας τη χώρα κεντρικό σημείο του παράνομου εμπορίου την ώρα που το λιμενικό είναι απασχολημένο απ' την ροή προσφύγων από τη Συρία.

Επιπλέον, κάποιοι τοπικοί καλλιεργητές καπνού πωλούν χύμα αφορολόγητα φύλλα καπνού, απευθείας στους καταναλωτές ακόμη και μέσω διαδικτύου, για 25 ευρώ το κιλό σύμφωνα με μία διαφήμιση.

Η Ελλάδα καταγράφει από τα μεγαλύτερα ποσοστά καπνιζόντων στον κόσμο. Σύμφωνα με τον Κώστα Αθανασάκη, ερευνητή στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, το κάπνισμα στην Ελλάδα κοστίζει πάνω από τρία δισ. ευρώ το χρόνο, ποσό που μεταφράζεται από νοσοκομειακή θεραπεία μέχρι χαμένες εργατοώρες.

Αν και τα τσιγάρα στην Ελλάδα είναι από τα φθηνότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πάνω από το 20% των τσιγάρων είναι απομιμήσεις, αφορολόγητα ή λαθραία σύμφωνα με μελέτη της Nielsen την οποία επικαλείται εγχώρια καπνοβιομηχανία ζητώντας μέτρα κατά των παράνομων προϊόντων.

Περίπου 24 εκατ. λίτρα αφορολόγητου τσίπουρου καταναλώνονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον εμφιαλωτή Κώστα Τσιλιλή. Κάτι που μεταφράζεται για το Δημόσιο σε απώλεια τουλάχιστον 200 εκατ. ευρώ μέσω της φοροαποφυγής
Η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει την τοπική παραγωγή σε ανεξέλεγκτα αποστακτήρια με μία 48ωρη άδεια και την πώληση του με ειδικό φόρο. Το γεγονός ότι δεν απαιτείται η εμφιάλωση σημαίνει ότι δεν μπορεί κανείς να ελέγξει τι παράγεται, λέει ο Τσιλιλής.

«Είναι το μόνο προϊόν στο χώρο των τροφίμων – ποτών που πωλείται χωρίς έλεγχο», σημειώνει. «Προτιμούν να κόψουν την σύνταξη της γιαγιάς, απ' το να αγγίξουν τους λαθρέμπορους», συμπληρώνει.

Ανάλογη κατάσταση επικρατεί και στα καύσιμα με τον Σύνδεσμο Εταιριών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος (ΣΕΕΠΕ) να υπολογίζει ότι η ετήσια ζημιά για το ελληνικό δημόσιο απ' το λαθρεμπόριο ξεπερνά τα 200 εκατ. ευρώ.

Ο Σύνδεσμος λέει ότι στις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι λαθρέμποροι συμπεριλαμβάνεται η μίξη του αφορολόγητου ναυτιλιακού diesel με πετρέλαιο θέρμανσης, καθώς επίσης και η εικονική εξαγωγή ώστε να αποφευχθεί η φορολογία.

Έπειτα είναι και ο τζόγος. Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες στοιχηματίζουν χρησιμοποιώντας μη εποπτευόμενες και μη πιστοποιημένες εταιρίες, κυρίως μέσω του διαδικτύου.

Είναι τόσο διαδεδομένο μάλιστα που η Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων δεν μπορεί να κάνει μία ασφαλή εκτίμηση για το μέγεθος της παράνομης αγοράς, σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Αντώνη Στεριώτη.

Η αναχαίτιση του παράνομου εμπορίου σε καθημερινά προϊόντα όπως τα τσιγάρα και τα καύσιμα θα έπρεπε να ήταν απλή, αλλά οι πολιτικές που περιβάλλουν το πρόβλημα είναι πιο πολύπλοκες, ανέφερε ο Ηλίας Λέκκος, οικονομολόγος στην Tράπεζα Πειραιώς. «Το γεγονός πως μεγάλα κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας επωφελούνται από τη φοροδιαφυγή καθιστά τρομερά δύσκολη τη λήψη αυστηρών μέτρων», πρόσθεσε.