Πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν: οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις

10:27 9/12/2013 - Πηγή: New Money

Οι εξελίξεις τα τελευταία τρία χρόνια στην ευρύτερη Μέση Ανατολή είναι καταιγιστικές. Η παρατεταμένη εμφύλια σύρραξη στη Συρία ναι μεν έχει αποσταθεροποιήσει μεγάλο μέρος της περιφέρειας, ωστόσο, από την άλλη, κατέστησε αναγκαία τη συνεννόηση ανάμεσα σε εγχώριους και εξωτερικούς δρώντες μπροστά στο φάσμα της πλήρους αστάθειας. Και η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν θα ωφελούταν αν η κατάσταση μετατρεπόταν σε απρόβλεπτη, πλην ενός, του τρομοκρατικού δικτύου, το οποίο βρήκε μοναδική ευκαιρία να επεκτείνει την επιρροή του και

τις βάσεις του πέραν της Ασίας και της Αφρικής, και δη σε μια περιοχή που χαρακτηρίζεται εθνοτικό μωσαϊκό, με προαιώνιες θρησκευτικές έχθρες να αναζωπυρώνονται επικίνδυνα.

Το Ιράν, με τη χειραγώγηση σιιτικών θυλάκων σε Ιράκ, Λίβανο, Συρία και στο εξτρεμιστικό κομμάτι της Παλαιστίνης, κατοχύρωνε το προηγούμενο διάστημα τα συμφέροντά του, υπονομεύοντας τη συνοχή άλλων κρατών ή αμφισβητώντας (επισήμως) ακόμη και την ίδια τους την ύπαρξη. Από την άλλη, το φιλόδοξο πυρηνικό πρόγραμμα σε συνάρτηση με την εντεινόμενη θηλιά του οικονομικού εμπάργκο στα πλέον εξαγώγιμα προϊόντα του δυσχέραναν αισθητά τις προσπάθειες ανοικοδόμησης της οικονομίας του. Οι πιέσεις μέρους της κοινωνίας, και πιο συγκεκριμένα του πλέον δυναμικού κομματιού, της νεολαίας, καθώς και το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών κατέδειξαν τους δραματικούς περιορισμούς της ριζοσπαστικής πολιτικής απομόνωσης του θρησκευτικού ηγέτη της χώρας. Από τη στιγμή, λοιπόν, που η επιβίωση του συντηρητικού κατεστημένου τέθηκε σε αμφιβολία, η υιοθέτηση ενός πιο συναινετικού μοντέλου ήταν αναμενόμενη. Ενας από τους λόγους εξαιτίας των οποίων επιταχύνθηκαν οι εξελίξεις από πλευράς Τεχεράνης είναι η αβεβαιότητα για την τύχη του Ασαντ (ο οποίος, έστω και με ανταλλάγματα, μάλλον θα θυσιαστεί στον βωμό της όποιας αποκατάστασης στη Συρία), η αποδυνάμωση των δεσμών με τη Χαμάς λόγω της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Αίγυπτο και, κυρίως, η ενδυνάμωση της θέσης της σουνιτικής «Αλ Κάιντα» σε συνδυασμό με την έντονη δραστηριοποίηση Κατάρ και Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή.

Οι ΗΠΑ, διαπιστώνοντας την κρισιμότητα της κατάστασης σε μια σειρά από κράτη -από τη Λιβύη και την Αίγυπτο μέχρι τον Λίβανο και το Ιράκ- ανεξάρτητα από το αν η τελική τους πρόθεση είναι η αποστασιοποίηση από τα δρώμενα, συνειδητοποίησαν την αναγκαιότητα κλεισίματος των ανοιχτών μετώπων. Και όσο παράδοξο κι αν μοιάζει, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, με το τελευταίο να πιέζεται ασφυκτικά από το εμπάργκο, ήταν από τα ευκολότερα ζητήματα στα οποία θα μπορούσε να αναζητηθεί κοινός τόπος. Και, μάλιστα, με το διακύβευμα να ξεφεύγει αισθητά από την κατοχή πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς και να επεκτείνεται στα οφέλη σταθεροποίησης της ευρύτερης περιφέρειας μέσω ενός εποικοδομητικού ρόλου της Τεχεράνης στις εξελίξεις. Στοιχείο που, αν παγιωθεί, θα απομακρύνει έτι περαιτέρω το ενδεχόμενο στρατιωτικών επεμβάσεων σε μια πολύπαθη περιοχή, προτάσσοντας τα κέρδη της διπλωματικής παρέμβασης. Σε περίπτωση που η εξάμηνη συμφωνία τελεσφορήσει (υπάρχουν ακόμη εμπόδια και δρόμος να διανυθεί), τότε το επόμενο βήμα θα είναι να αναζητηθεί ένα αξιόπιστο και καθολικά αποδεκτό διαμεσολαβητικό όργανο, που αυτή τη στιγμή εμφανώς εκλείπει, το οποίο θα κληθεί να διαχειριστεί, μεταξύ άλλων προκλήσεων, την επιδείνωση στις σχέσεις στο εσωτερικό αρκετών κρατών, αλλά και το εκρηκτικό δίπολο σιιτών - σουνιτών.

Τέλος, σε ό,τι αφορά την πολυσυζητημένη πτώση των τιμών του πετρελαίου, ο καθοριστικότερος παράγοντας είναι αδιαμφισβήτητα η Σαουδική Αραβία - που είναι το μόνο κράτος που θα μπορούσε να αντέξει μια μεγάλη μείωση. Εντούτοις, σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, το Ιράν, ως παραγωγός, δεν θα καρπωθεί τα οφέλη που επιζητά διακαώς για να ανορθωθεί η οικονομία του, γεγονός που θα επιβραδύνει τους ρυθμούς ανάπτυξης. Ενώ, σχεδόν παράλληλα με μια οριστική συμφωνία, πρέπει να προχωρήσουν οι ξένες επενδύσεις και ο εκσυγχρονισμός των ενεργειακών υποδομών της Τεχεράνης προκειμένου η τελευταία να βρεθεί το ταχύτερο σε θέση να διαθέσει σημαντικά μεγαλύτερες ποσότητές της στην αγορά.

Blogger Κωνσταντίνος Φίλης